tag:blogger.com,1999:blog-2176013604434805942024-02-19T03:54:55.237+00:00Druslubækur og doðrantar... eins og okkur sýnist ...Ritstjórnhttp://www.blogger.com/profile/12435006317555441485noreply@blogger.comBlogger901125tag:blogger.com,1999:blog-217601360443480594.post-34427578063617584792020-12-29T15:02:00.005+00:002020-12-29T15:02:45.314+00:00Brennandi ástarbréf til Söru Stridsberg<p><table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEglEbjZrWz2nVFcMMGfD7yOkIR_IjAlxaTDRqoCcLvW4qVrqc6JyMZKvY24SGgHRlwohTBdv9w6m_lUI-5Kwwlid9UwX_775AM8eKLKGPLIUy5iqpJDhNR5mYBkMbgRYpSFq5Cam2EZmSeB/s1657/sara+stridsberg.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="1657" data-original-width="1200" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEglEbjZrWz2nVFcMMGfD7yOkIR_IjAlxaTDRqoCcLvW4qVrqc6JyMZKvY24SGgHRlwohTBdv9w6m_lUI-5Kwwlid9UwX_775AM8eKLKGPLIUy5iqpJDhNR5mYBkMbgRYpSFq5Cam2EZmSeB/w232-h320/sara+stridsberg.jpg" title="Sara Stridsberg" width="232" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Sara Stridsberg</td></tr></tbody></table>Fyrir ellefu árum síðan – hér má skjóta inn upphrópun að eigin vali um það hve tíminn líður – skrifaði Þórdís Gísladóttir <a href="https://bokvit.blogspot.com/2009/04/konan-sem-skaut-andy-warhol.html?m=1" target="_blank">blogg </a>á þessa síðu um skáldsöguna <i>Drömfakulteten </i>eftir sænska rithöfundinn Söru Stridsberg. Hún kom út árið 2006 og fékk Bókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs árið 2007. Þórdís tók fram í pistli sínum að bókin hefði því miður ekki verið þýdd á íslensku og það hefur, því miður, ekkert breyst. Önnur skáldsaga eftir Stridsberg kom reyndar út í íslenskri þýðingu hjá Bjarti fyrir tveimur árum undir hinu þjála nafni <i>Beckomberga-geðsjúkrahúsið</i> og það er óhætt að mæla með henni, hún er virkilega fín. Stridsberg sjálf hefur komið til Íslands og lesið upp oftar en einu sinni; lestur hennar á Bókmenntahátíð í Reykjavík árið 2011 var eftirminnilega góður. </p><p>Allt frá því ég heyrði fyrst um skáldsöguna <i>Drömfakulteten </i>hefur hún kallað á mig, enda fjallar hún um Valerie Solanas sem fræg er fyrir karlhatandi manifestó sitt <i>SCUM</i>, sem ég þýddi fyrir mörgum árum á íslensku og kom út undir nafninu <i>SORI</i>. (Það hefur lengi verið á dagskrá hjá mér að endurskoða þessa ungæðislegu þýðingu mína og gera hana aðgengilega á netinu, vonandi kem ég mér að því áður en mjög langt um líður.) Ákall skáldsögunnar var hins vegar eðli málsins samkvæmt á sænsku og ég er svo ókúltíveraður plebbi að hana get ég ekki lesið mér til ánægju. Nú hefur bókin loksins verið þýdd á ensku undir titlinum <i>The Faculty of Dreams</i>, var meðal annars á langa tilnefningalistanum til Man Booker-verðlaunanna í fyrra, og það er komið eintak á Borgarbókasafnið í Grófinni; var mér þá ekkert að landbúnaði að vinda mér í lesturinn. Í stuttu máli sagt elskaði ég bókina svo mikið að ég finn mig knúna til að skrifa systurblogg við færslu Þórdísar frá 2009 og vekja athygli annarra ó-sænskumælandi lesenda á verkinu. <span></span></p><a name='more'></a><p></p><p><i><table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjSJcnuunpFkqANw39CPZgfNoY0LEascRp_LZeMAPflhQ0FrXovwbPfmO7P6HVVcu8rktZR8YH5j6Cgu4hU-FtqJQum_gGhXpJ9RtaNalflnLpCAKWOolTsztADz1LefrNgbROiCS-VrE84/s306/solanas.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="306" data-original-width="220" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjSJcnuunpFkqANw39CPZgfNoY0LEascRp_LZeMAPflhQ0FrXovwbPfmO7P6HVVcu8rktZR8YH5j6Cgu4hU-FtqJQum_gGhXpJ9RtaNalflnLpCAKWOolTsztADz1LefrNgbROiCS-VrE84/s0/solanas.jpg" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Valerie Solanas</td></tr></tbody></table>Draumadeildin </i>fjallar, sem fyrr segir, um bandaríska skáldið Valerie Solanas. Hún var fædd árið 1936, æska hennar markaðist af erfiðu heimilislífi og ofbeldi og hún fór ung að heiman. Hún lærði sálfræði í háskóla en flosnaði upp úr náminu á síðari stigum og flutti til New York. Tvö meginritverk hennar, hvorugt mikið að vöxtum, eru leikritið <i>Up Your Ass</i> frá 1965 og manifestóið <i>SCUM </i>frá 1967 en þau innihalda mikla reiðilestra yfir hinu ófullkomna karlkyni, sem hún vill fjarlægja úr veröldinni með ýmsum misharkalegum aðferðum. Í New York kynntist Solanas Andy Warhol og fólkinu í The Factory en þegar hann hafði ekki áhuga á að setja upp leikritið hennar reiddist hún og endaði á að skjóta hann og særa lífshættulega árið 1968. Hún átti við geðræn vandamál að stríða og mikil eiturlyfjaneysla bætti ekki úr skák. Hún var oft heimilislaus og framfleytti sér með vændi. Eftir fangelsisvistina í kjölfar árásarinnar á Warhol lifði hún á jaðri samfélagsins, fyrst á austurströndinni en svo í San Francisco þar sem hún lést úr lungnabólgu á gistiheimili fyrir heimilislausa árið 1988. </p><p>Skáldsaga Stridsberg fylgir ævi Solanas í grófum dráttum en er þó alls ekki hefðbundin ævisaga heldur það sem höfundurinn hefur kallað „litterär fantasi“, magnaður samruni skáldskapar og raunveruleika á mörgum plönum. Frásögnin er tilraunakennd og ögrandi án þess að vera hörð undir tönn, heimspekileg án þess að vera uppskrúfuð, draumkennd og ljóðræn án þess að vera tilgerðarleg (hér opinberast allir mínir fordómar gagnvart tilteknum gerðum texta). Margir kaflar eru í formi samtala, milli persóna eða milli persóna og höfundar. Byggingin er brotakennd, kaflarnir stuttir og stokkið til og frá í tíma og rúmi, en eins konar útgangspunktur eru síðustu stundir Solanas á gistiheimilinu í San Francisco þar sem sögukonan kemur sér fyrir í herberginu með henni og á í samræðum við hana um söguna meðan endalokin færast nær; heldur í höndina á henni, reynir að koma á tengslum, miðla samkennd. </p><p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjHMUm1ZwicmGk4UhNpH4OENppckHsSgvHoTsq4SwaYac9gzxOnUbAR0J0styKAvWSDIb3CafVR-psIPUzXGQv0-ek72-BM_xXWxGPIM2YUklmdyvDqkbw6Jtl2IHib_0YrTzUCpSqN1aUM/s278/faculty.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="278" data-original-width="181" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjHMUm1ZwicmGk4UhNpH4OENppckHsSgvHoTsq4SwaYac9gzxOnUbAR0J0styKAvWSDIb3CafVR-psIPUzXGQv0-ek72-BM_xXWxGPIM2YUklmdyvDqkbw6Jtl2IHib_0YrTzUCpSqN1aUM/s0/faculty.jpg" /></a></div>Solanas er uppreisnargjörn fram í rauðan dauðann, beitt og sniðug, illskeytt og agressív, flókin persóna (sem sumum lesendum finnst greinilega mjög fráhrindandi, samanber til dæmis skoðanaskipti karlanna í kommentakerfinu <a href="https://tonysreadinglist.wordpress.com/2019/04/22/the-faculty-of-dreams-by-sara-stridsberg-review-mbip-2019-number-11/" target="_blank">hér</a>) en persónustúdía Stridsberg er líka flókin og blæbrigðarík. Í frásögninni nær hún á einhvern ótrúlegan hátt að sameina skarpa listræna fjarlægð, sem stundum er grimm og óþægileg, og einbeitta mannlega hlýju og næmni gagnvart viðfangsefninu. Í bakgrunninum eru alltaf erfiðar aðstæður Solanas, fátæktin, heimilisleysið og ofbeldið, en án þess að þær séu dregnar fram sem einföld skýring á persónu hennar og örlögum. Samtímis bregður Stridsberg upp mjög áhugaverðri mynd af tengslum Solanas við aðrar konur og kvennahreyfinguna, sem eru ekki síður full af andófi og togstreitu; þótt hún sé jafnan talin til femínískra höfunda sjöunda áratugarins passaði hún að mörgu leyti illa inn í hópinn, rakst yfirhöfuð illa í hóp, og lifði sjálf á jaðrinum og leit svo á að kvennahreyfingin samanstæði aðallega af borgaralegum pabbastelpum. <p></p><p>Ég er ekki búin að taka saman lista og tölfræði yfir lestur ársins 2020 en ég held að mér sé óhætt að fullyrða að <i>Draumadeildin </i>sé besta skáldsaga sem ég las á árinu. Sara Stridsberg er algjör töframaður og ég vildi að það hefði meira verið þýtt eftir hana á íslensku. Þórdís hafði það eftir gagnrýnanda <i>Dagens Nyheter</i> á sínum tíma að Stridsberg tækist bæði að sýna kalda skarpskyggni og skrifa texta sem minnti á brennandi ástarbréf – hún á sjálf skilið að fá eitt stykki brennandi ástarbréf fyrir þessa bók.</p>Kristín Svavahttp://www.blogger.com/profile/17282161670518933368noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-217601360443480594.post-56036883386594028082020-12-15T00:30:00.000+00:002020-12-15T15:03:48.393+00:00Glæpirnir leynast víða í Skólaráðgátunni!Ráðgátubækurnar um spæjarana Lalla og Maju hafa verið aufúsugestir á mínu heimili um árabil. Mér telst svo til að Forlagið hafi gefið út einar níu bækur um Spæjarastofuna á íslensku en í Svíþjóð er fjöldi þeirra kominn á þriðja tug – sem eru góðar fréttir – því þá eigum við aðdáendur þeirra nóg inni. Svo mikill aðdáandi bókaflokksins er ég raunar að ég skrifaði fyrir þremur árum pistil á síðuna um <i>Bakarísráðgátuna</i> og fyrir áhugasama má lesa hann <a href="http://bokvit.blogspot.com/2017/12/bakarisglpir-um-jolin.html" rel="nofollow">hér</a>. <div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiczZz8Ff63bod6TOPDx2AyPkQzKoor4nqtBOrZhcwW_Tml0LxsgeSV8-kZfiDFEZlClZ6aLfCojb71OsB-uzjVM256_5_eBkhFnxXxnbZTAls4YjZrKSaVnxSjKg1viE7WSDoKXjG4-k9j/s1002/Skolaradgatan_72pt-700x1002.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1002" data-original-width="700" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiczZz8Ff63bod6TOPDx2AyPkQzKoor4nqtBOrZhcwW_Tml0LxsgeSV8-kZfiDFEZlClZ6aLfCojb71OsB-uzjVM256_5_eBkhFnxXxnbZTAls4YjZrKSaVnxSjKg1viE7WSDoKXjG4-k9j/s320/Skolaradgatan_72pt-700x1002.jpg" /></a></div><br /></div><div>Ég komst fyrst í kynni við Lalla og Maju þegar sonur minn var nýorðinn sex ára og farinn að fikra sig áfram á stundum hálli braut lestursins. Hann hefur síðan lesið allar bækurnar í flokknum og þótt hann sé nú orðinn níu ára, og bókaskápurinn hafi stækkað og vaxið samfara því, þykir honum enn gaman að rifja upp kynnin við Lalla og Maju og það þykir mér raunar líka. Þegar hann er sjanghæjaður í að lesa upphátt verða þessar bækur oft fyrir valinu, allri fjölskyldunni til ánægju sem hljóta að teljast afskaplega góð meðmæli með bókaflokknum. </div><div><br /></div><div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiYpYfycbftkGXGVuQ96yPAmWbnNOTfhWgvOlLj1s_xgqOCB8YKRT9QnCuyrPKEimEgTjneVc-WMZnToGVX14oeyYe1pc2iLjdva2z2hiJuc9mPK5F0XlF2ETJjHiZYh8KuuuPvZiH8TWj8/s269/download.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="269" data-original-width="188" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiYpYfycbftkGXGVuQ96yPAmWbnNOTfhWgvOlLj1s_xgqOCB8YKRT9QnCuyrPKEimEgTjneVc-WMZnToGVX14oeyYe1pc2iLjdva2z2hiJuc9mPK5F0XlF2ETJjHiZYh8KuuuPvZiH8TWj8/s0/download.jpg" /></a></div>Bækurnar um Spæjarastofu Lalla og Maju eru léttlestrarbækur, letrið er stórt, það eru myndir á hverri síðu og kaflarnir stuttir. Hins vegar eru þær þessi sjaldséði fugl – spennandi og fyndnar léttlestrarbækur. Raunar hefur grettistaki verið lyft á síðustu árum í þessum efnum þar sem fjöldamargir frábærir barnabókahöfundar hafa skrifað stuttar og skemmtilegar bækur fyrir þennan mikilvæga markhóp sem svo lengi var vanræktur. Gagn og gaman eru sem betur fer ekki það eina sem ungir lesendur geta gripið í. En Spæjarastofan er svo sannarlega mjög framarlega meðal jafningja í þessum flokki bóka. </div><div><br /></div><div><br /><br /><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjbrpU1iaN7NBAbPTs8a5U0NBSAI7Td6c7ninKXh2-YADk7FWDqlvJEaYSoG25IbUBzP28rOIxd9PZ30-Zah7-k1-Cabcc8zo_yjrFsFYMRSyS0-UId41fXnbqQsl8ZE6dfbOjJglZhRXTM/s1400/mw_hw-copyright_fotograf-thron-ullberg-low-1000x1400.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="1400" data-original-width="1000" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjbrpU1iaN7NBAbPTs8a5U0NBSAI7Td6c7ninKXh2-YADk7FWDqlvJEaYSoG25IbUBzP28rOIxd9PZ30-Zah7-k1-Cabcc8zo_yjrFsFYMRSyS0-UId41fXnbqQsl8ZE6dfbOjJglZhRXTM/w286-h400/mw_hw-copyright_fotograf-thron-ullberg-low-1000x1400.jpg" width="286" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Höfundarnir Martin og Helena á góðri stundu</td></tr></tbody></table><br /><br />Bækurnar eru verk hinna sænsku Martin Widmarks, sem er höfundur texta, og Helenu Willis sem myndskreytir. Myndirnar eru stórskemmtilegar og raunar er hálf sagan er sögð í gegnum þær. Fremst eru myndir af aðalpersónum hverrar bókar, lesandanum til hæginda og ánægju. Þetta eru ýktar og kómískar myndir sem gefa lesandanum vísbendingar en afvegaleiða hann líka stundum eins og raunar textinn sjálfur. Þegar Lalli og Maja fara á stúfana og reyna að upplýsa málið komast þau nefnilega yfirleitt að því að fæstir hafa verið að segja alveg satt um allt – margir líta grunsamlega út og hljóma sömuleiðis grunsamlega. En það þýðir þó ekki að þeir séu sekir um glæpi. Það geta nefnilega verið margar góðar ástæður fyrir því að fólk hegðar sér undarlega eða segir ekki alla söguna – og fæstir glæpamenn líta út eins og glæpamenn. Þeir líta bara út eins og venjulegt fólk – enda eru þeir auðvitað venjulegt fólk – sem hefur tekið rangar ákvarðanir. Við erum sannarlega ekki á lendum Enyd Blyton hér þar sem glæpamennirnir voru gjarnan útlendingar eða útlendingslegir, með grimmdarlega munnsvipi og ör (Enda búa auðvitað Widmark og Willis að því að skrifa sínar bækur hátt í hundrað árum síðar en Blyton – svo fyllstu sanngirni sé nú gætt.)
Fremst í hverri bók fylgir svo líka hið ómissandi kort af Víkurbæ, en það er heimabær Lalla og Maju og vettvangur allra glæpamálanna. Fátt veit ég betra í bókum en landakort – og það skemmtilega við þennan bókaflokk er að með hverri bók stækkar bærinn – eða stærri hluti hans kemur í ljós.
Síðustu ár hafa yfirleitt komið út tvær ráðgátubækur á ári og svo er einnig á þessu herrans ári 2020 en þá komu út <i>Gullráðgátan</i> og <i>Skólaráðgátan</i>, báðar í ljómandi fínni þýðingu Írisar Baldursdóttur – og báðar fá bækurnar fullt hús stiga hjá okkur. </div><div><br /></div><div>Í <i>Skólaráðgátunni</i>, sem var lesin síðast, fer skyndilega að finnast mikið magn falskra peningaseðla í umferð í bænum og böndin berast að Víkurskóla, sem bæði Lalli og Maja ganga í, en þangað var nýlega keypt einstaklega góð ljósritunarvél. Sem fyrr vinna krakkarnir skipulega, búa til lista yfir grunaða, spyrja sakleysislegra en lymskulegra spurninga og fara í mátulega hættulega rannsóknarleiðangra. Að lokum leggja þau svo gildru sem hinn seki fellur í. Sænskur bakgrunnur bókanna leynir sér ekki frekar en fyrri daginn (skemmst er að minnast <i>Bakarísráðgátunnar</i> þar sem glæpurinn reyndist vera skattsvik) og hér má á fyrstu síðunum finna Gerði kennara barnanna flóandi í tárum vegna þess að hún sér fram á að ellilífeyririnn muni ekki duga til þegar hún hættir að vinna. Þessum sænska boðskap er þó alltaf stillt í hóf og gefur hann iðulega kærkomið tækifæri til að útskýra og ræða aðeins hvernig samfélagið virkar – foreldrar sem ekki hyggjast lesa bækurnar með börnunum þurfa þó ekki að hafa neinar áhyggjur – sagan gengur fullkomlega upp án slíks samtals.
Stærsti kostur Spjarastofubókanna er án efa sá hvað þær eru spennandi og fyndnar, bæði myndir og texti - og eins og með allar góðar afþreyingarbókmenntir má lesa þær aftur og aftur!
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj2Wxe8bh2Tock1juDmeqcE82469_7Mt0JnnjwudDApx1lt_03HjF59pNHFJB15vzMl1a_El3J54SkE-1y8awzslO5Oct0_zfbrE0UGSvswFy7Kr3nFzA-um_X42hCzCxShIyY5Ttmpvw1J/s1536/200830_lassemaja_cmore-1536x1065.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="1065" data-original-width="1536" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj2Wxe8bh2Tock1juDmeqcE82469_7Mt0JnnjwudDApx1lt_03HjF59pNHFJB15vzMl1a_El3J54SkE-1y8awzslO5Oct0_zfbrE0UGSvswFy7Kr3nFzA-um_X42hCzCxShIyY5Ttmpvw1J/s320/200830_lassemaja_cmore-1536x1065.jpg" width="320" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Vinsælir sjónvarpsþættir hafa verið gerðir eftir bókunum</td></tr></tbody></table></div>Maríanna Clarahttp://www.blogger.com/profile/11413046261765395907noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-217601360443480594.post-52568767073578601232020-10-14T13:02:00.006+00:002020-10-14T13:30:38.671+00:00Að verða Simone de Beauvoir<p>
</p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgBpKEuyL6Iu8xyWNsuK9mjfQd-FXHT7HelBVZ5Erl4mdltjuOYW4qCn-hAZe13x3gpIAMc53KLVX57JoiuqgOhHCWSGmYB6qWEkuZVoRc0u5LgopQMXNMmYDeW7qA2VOnSYzml7v4IsAk/s1080/beauvoir2.jpeg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="1080" data-original-width="690" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgBpKEuyL6Iu8xyWNsuK9mjfQd-FXHT7HelBVZ5Erl4mdltjuOYW4qCn-hAZe13x3gpIAMc53KLVX57JoiuqgOhHCWSGmYB6qWEkuZVoRc0u5LgopQMXNMmYDeW7qA2VOnSYzml7v4IsAk/s320/beauvoir2.jpeg" /></a></div>Undir lok síðasta árs las ég í erlendum vefmiðli að ný ævisaga Simone De Beauvoir, væri komin út. Hún heitir <span style="color: #e69138;">Becoming Beauvoir, A Life</span> og er eftir Kate Kirkpatrick, fræðikonu við King's College í London. Fyrir áratugum las ég æviminningar Simone De Beauvoir, og ég hef lesið nokkrar ævisögur hennar og ævisögu samferðamanns hennar í gegnum lífið, Jean Paul Sartre, en verandi haldin mikilli og óslökkvandi ævisagnagræðgi blossaði upp hjá mér áhugi á að lesa þessa nýútkomnu bók. Á meðan ég reyndi í huganum að sannfæra sjálfa mig um að mig vantaði ekki 500 síðna ævisögu, ég væri búin að lesa nóg um Simone de Beauvoir, og að ég hefði nóg annað að lesa, tók ég, líkt og ósjálfrátt, skjáskot á símann af kápumynd bókarinnar, birti svo myndina á samfélagsmiðli og tjáði löngun mína til að lesa þessa bók. Svo sneri ég mér að öðrum verkefnum og reyndi að hætta að hugsa um hvort eitthvað forvitnilegt gæti mögulega komið fram í nýrri ævisögu Simone de Beauvoir.
<br /><br />Næst þegar ég leit á símann minn sá ég að ég hafði fengið skilaboð. Birna Anna, netvinkona mín, sem býr í New York, sagðist lítið muna um að útvega mér fyrrnefnda bók, hún tók ráðin í sínar hendur og nokkrum vikum síðar kom pabbi hennar við á skrifstofunni hjá mér við Túngötuna og afhenti mér ævisögu Simone de Beauvoir.
<b><br /><br />Hvað gerði Simone að Simone?</b>
<br />Í bókinni <span style="color: #e69138;">Becoming Beauvoir</span>, má segja að sögð sé sagan af því hvað gerði Simone de Beauvoir að þeirri manneskju sem hún varð. Konunni sem fæddist árið 1908 og skrifaði eitt grundvallarrit feminista, <span style="color: #e69138;">Hitt kynið</span>, <i><span style="color: #e69138;">Le deuxième sexe</span></i>, múrsteinsþykkt verk sem kom út árið 1949. Útgangspunktur bókarinnar er spurningin Hvað er kona? og niðurstaðan er í stuttu máli: „manneskja fæðist ekki kona, heldur verður kona.“, orð sem miklu bleki og mörgum orðum hefur verið eytt í að ræða og túlka. Beauvoir hafnaði ríkjandi hugmyndum um meðfætt eða náttúrulegt séreðli kvenna og lagði grunn að því sem hefur verið kallað mótunarhyggja.
Kate Kirkpatrick las við skrif þessarar nýju ævisögu áður óbirtar dagbækur Simone og sendibréf, sem nýlega hafa verið dregin upp úr skúffum og niður af háaloftum. Hún les þessi verk, beinir skörpum sjónum að heimspekikenningunum og samböndum Simone við fólk, ekki síður annað fólk en Jean Paul Sartre, sem hefur að mörgu leyti yfirskyggt alla hennar lífssögu. Það hefur endalaust verið fjallað um ástarsamband þeirra og samstarf, og í því samhengi, segir Kate Kirkpatrick, hefur Simone de Beauvoir oft verið sýnd sem ekki sérlega frumlegur hugsuður sem byggði á hugmyndum og kenningum Sartres. <b><br /><br />Beauvoir og Sartre</b> <br />Séu nöfnin Simone de Beauvoir og Jean Paul Sartre slegin inn í leitarvélina ómissandi, timarit.is, kemur ýmislegt upp sem styður orð ævisagnahöfundarins. Ég tek nokkur mjög tilviljanakennd dæmi:
Í Lífi og list árið 1950 stendur: <i>De Beauvoir er einn af hinum mjög fágætu og afburða þroskuðu lærisveinum Sartres</i>.
Í Morgunblaðinu 1956 er fjallað um skáldsögu Simone de Beauvoir <span style="color: #e69138;"><i>Mandarínana</i></span>, sem hún hlaut Goncourt-verðaunin fyrir. Þar er hún kölluð <i>hofgyðja Existensíalismans</i> og Sartre hlýtur þá að sjálfsögðu að vera æðsti presturinn. Í inngangi greinarinnar segir um De Beauvoir að hún hafi og ég vitna beint: <i>meiri áhuga á að tala en borða eins og svo margar kynsystur hennar</i>.
Síðan er hægt að halda áfram. Morgunblaðið 1958 segir Simone tryggasta lærisvein Sartre, og árið 1960 er hún einnig sögð <i>lærisveinn Sartre</i> í heilsíðu viðtali sem birtist undir yfirskriftinni <b><i>Fötin og ég</i></b> og undirtitilinn, sem raunar er með stærra letri en yfirskriftin, og liggur yfir miðja síðu er: <i>Of gömul til að klæðast rauðu</i>. Viðtalið er vissulega þematengt, það fjallar um föt, hárgreiðslur og útlit, en það segir margt um hvað fólk hefur í gegnum árin helst viljað ræða við konur. Þegar ég las þetta viðtal varð mér hugsað til endurminningabókar eftir Margaret Atwood þar sem hún segir frá því að þegar hún ferðaðist um og las upp úr bókum sínum á fyrstu árum höfundarferilsins, vildi fólk sem mætti á upplestrana hennar iðulega ræða um hárið á henni, mun síður um bókmenntaverkin.
<br /><br /><b>Heimshornaflakkari sem efaðist um sjálfa sig</b><br />Simone de Beauvoir hefur kynslóðum saman haft áhrif á vangaveltur okkar um hvað það hefur í för með sér að vera kona, og hún benti á að mörg tækifæri standa konum mun síður til boða en körlum. Kate Kirkpatrick notar dagbækur Simone, sem fræðimönnum hefur nýlega verið veittur aðgangur að. Þær sýna að dagbókarskrifarinn, jafnvel þó að hún hefði trú á frumlegum kenningum sínum og hefði búið yfir umtalsverðu sjálfstrausti, var sífellt plöguð af sjálfsefa. Hún var kona sem lifði og starfaði af mikilli ástríðu, hvort sem um fræðimennsku, skáldskaparskrif eða sambönd við fólk var að ræða, og Kirkpatrick sýnir einnig fram á að allt líf Simone og samband við Jean Paul Sartre var þrúgað af heterónormatífum hugmyndum. Nýja ævisagan er engin helgisaga og Simone var líka mun svalari manneskja en oft er látið í veðri vaka. Skiptir það máli? Já, mér finnst það. Hún var heimshornaflakkari sem umgekkst Picasso, Josephine Baker, Louis Armstrong og Miles Davis. Charlie Chaplin og Le Corbusier djömmuðu með henni í New York, og án þess að ég láti hvarfla að mér að reka áróður fyrir vímuefnaneyslu þá sagðist Simone de Beauvoir eitt sinn hafa reykt sex jónur í partýi án þess að verða útúrskökk. Það er auðvitað óþarfi að gera lítið úr mikilvægu sambandi sálufélaganna Simone de Beauvoir og Jean Paul Sartre, en það er mjög þrengjandi og niðurnjörfandi að hugsa aldrei um hana án þess að skuggi hans vomi yfir henni. Nýja ævisagan sýnir það glögglega.
<b></b><p></p><p><b></b></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhk3l3XPV6igyGlDkI_iwdhqDUt9cwuLX-Rz3vghLAKly20yHvCK27A9u7IY5BcWIQfsMXaL6nVMtZhumIYjsXhSLwUVjiiv78hgpKX1Nl5OnHU1RRpk9OXU4XWW9C9SgZ3HZDjgQ5PpWM/s538/simone.png" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="368" data-original-width="538" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhk3l3XPV6igyGlDkI_iwdhqDUt9cwuLX-Rz3vghLAKly20yHvCK27A9u7IY5BcWIQfsMXaL6nVMtZhumIYjsXhSLwUVjiiv78hgpKX1Nl5OnHU1RRpk9OXU4XWW9C9SgZ3HZDjgQ5PpWM/s320/simone.png" width="320" /></a></div><p></p><p><b>Sagan er aldrei fullsögð<br /></b>Nú er komið að lokum þessa pistils. Hverju var ég aftur að velta fyrir mér í upphafi? Jú, alveg rétt: Spurningin var, vantaði mig nýja ævisögu Simone de Beauvoir? Vantaði okkur öll nýja ævisögu Simone de Beauvoir? Svar mitt er afdráttarlaust: JÁ! Reglulega er þörf á að skoða og endurskoða allar sögur og velta við nýjum steinum. Og engin saga verður nokkurn tíma fullsögð. Ég lýk þessu með lokaorðum bókarinnar: <i>Augnablikin í lífi hennar voru ótrúlega margslungin og fjölbreytileg. En ef það er eitthvað eitt sem hægt er að læra af lífi Simone de Beauvoir þá er það eftirfarandi: Engin verður hún sjálf algjörlega upp á eigin spýtur.
</i></p>Þórdís Gísladóttirhttp://www.blogger.com/profile/00489551429010305247noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-217601360443480594.post-38313911533155855352020-10-10T13:41:00.004+00:002020-10-10T14:07:43.363+00:00Harmræn saga erfingja mjólkurfernuveldisins<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgoYxlGz-iV46NRpEOQoYR5elhMnwjyikd25OAWazvn45XhJ9BBPK5YoAzARKI912TBtM9Yuj1wUnYsOJ7AuEuXVifF8C-qr0zZWu5zb90xX3I2N0IONh91oAvtA1gS3wEMuCIY7VrIyQk/s500/mayhem.jpg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="500" data-original-width="326" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgoYxlGz-iV46NRpEOQoYR5elhMnwjyikd25OAWazvn45XhJ9BBPK5YoAzARKI912TBtM9Yuj1wUnYsOJ7AuEuXVifF8C-qr0zZWu5zb90xX3I2N0IONh91oAvtA1gS3wEMuCIY7VrIyQk/w131-h200/mayhem.jpg" width="131" /></a></div>Sumarið 2012 fylltust fjölmiðlar af myndum og fréttum um harmleik í einni af tuttugu ríkustu fjölskyldum heims. Fjölskylda þessi, sem hafði alltaf verið mjög fjölmiðlafælin og haldið einkalífi sínu eins fjarri slúðurpressunni og mögulegt var, komst ekki lengur undan því að lenda á forsíðum blaðanna. Eva Rausing, fædd 1964, hafði fundist látin af völdum ofskammts fíkniefna á heimili sínu í glæsihýsi í Belgravia í London. Eva þessi var eiginkona Hans Kristians Rausings, tæplega fimmtugs erfingja drykkjarfernuveldisins Tetra Pak. En Eva Rausing var ekki nýlátin, Hans Kristian hafði látið lík eiginkonunnar liggja og rotna bak við luktar dyr í tvo mánuði. Bæði hjónin voru háð vímuefnum, þau voru einnig foreldrar fjögurra barna og þekkt par í samkvæmislífi ríka og hressa fólksins í Lundúnaborg. <br /><br /><b> </b><p></p><p><b>Sársaukafullt líf aðstandenda</b><br />Fimm árum eftir að lík Evu fannst gaf Sigrid Rausing, systir Hans Kristians, sem<br /> er árinu eldri en hann, út bók. Þar segir hún frá sænsku Rausing-fjölskyldunni, ævi þeirra systkina, lífi bróður síns fíkilsins og aðdraganda dauða mágkonunnar. Sigrid býr í Englandi. Hún er með doktorspróf í mannfræði og er eigandi bókaforlagsins Granta Books þar sem hún er forleggjari og ritstjóri.
Bók Sigrid hefur titilinn Mayhem: A Memoir. Ég veit ekki almennilega hvernig á að íslenska hugtakið mayhem; upplausn, ringulreið, öngþveiti, limlestingar, koma upp í hugann, en samkvæmt orðsifjabókinni er orðið mayhem, skylt íslensku sögninni að meiða.
Sigrid Rausing skrifar: <br />„Að neyðast til þess að verða vitni að ofneyslu fíkniefna er skelfilega erfitt. Sem aðstandanda skipti það mig engu máli hvort þetta væri opinbert eða ekki. Áhyggjurnar voru slíkar að fyrirsagnir blaðanna skiptu engu máli. En ég vildi ekki að fjölmiðlar slægju eign sinni á söguna.“
<br />Mayhem er áhrifarík bók um sársaukafullan raunveruleika aðstandenda fíkla. Af hreinskilni og virðingu miðlar Sigrid Rausing reynslunni af því sem hún hefur upplifað með fjölskyldu sinni. Örvæntingu, vonum, vonbrigðum og angist er lýst af einlægni og skerpu, en textinn er lágmæltur og oft svolítið dáleiðandi. Höfundurinn sagði í viðtali þegar bókin kom út að hún tryði á mikilvægi hins skrifaða orðs, enda eru skriftir og ritstjórn hennar daglega iðja.
Sigrid Rausing segir frá barnæskunni með litla bróður sínum, krúttlegum krakka sem var sólginn í kakómalt, en breyttist á skömmum tíma í heróínfíkil um tvítugt. Rausing-systkinin eru þrjú, Lisbet, Sigrid og Hans Kristian. Þau fæddust með skömmu millibili og ólust upp í Lundi í Svíþjóð hjá foreldrum sínum, Märit og bissnissmanninum Hans Rausing, en faðir hans, Ruben Rausing, afi systkinanna, var einn af stofnendum Tetra Pak. Við þekkjum öll þær drykkjarfernur. Sigrid Rausing lærði sagnfræði og mannfræði og varði doktorsritgerð við University College í London. Ritgerðin fjallar um Sovétveldin eftir fall Sovétríkjanna, hún dvaldi í tvö ár á samyrkjubúi í Eistlandi við doktorsrannsóknirnar.
Systkinunum lýsir Sigrid þannig að þau hafi verið mjög lík sem börn, ekki síst hún sjálf og Hans Kristian, en þegar þau stálpuðust skildi leiðir, bæði bókmenntalega og pólitískt. „Ég las Jane Austen en hann las Charles Bukowski. Ég hallaði mér til vinstri en hann til hægri“ skrifar hún. <br /><br /><b></b></p><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhH85Am7gt2tXqlygPCLiCpDfU8fK1Rhsn9kifD5xWZ71VubdfIkTOSA6BAJtAPdJzjCzT7Y_PvNjyjgdRk2CCIQ8TcQkXuY0RX7GQJXfxV1_NiJowIbfQzO1UgbgU_-4yACz7wwuP8SEE/s2048/rausing1.jpg" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="1152" data-original-width="2048" height="225" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhH85Am7gt2tXqlygPCLiCpDfU8fK1Rhsn9kifD5xWZ71VubdfIkTOSA6BAJtAPdJzjCzT7Y_PvNjyjgdRk2CCIQ8TcQkXuY0RX7GQJXfxV1_NiJowIbfQzO1UgbgU_-4yACz7wwuP8SEE/w400-h225/rausing1.jpg" width="400" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="color: #783f04;">Hans og Eva Rausing</span><br /></td></tr></tbody></table><b><br />Afdrifaríkt ferðalag</b><br />Rétt fyrir tvítugt fór Hans í ferðalag með vinum sínum, þeir tóku Síberíuhraðlestina í gegnum Sovétríkin og ferðuðust síðan til Kína og Indlands. Á strönd í Goa á Indlandi kynntust þeir ítölskum stelpum sem buðu þeim heróín og Hans ákvað að prófa. Eftir að hann sneri heim aftur festist hann fljótlega í neyslu. Sigrid reyndi að hjálpa honum að hætta en með litlum árangri. Hún sjálf sökk niður í örvæntingu og þunglyndi og brotnaði niður andlega. En hún jafnaði sig og hóf doktorsnám sem hún lauk með góðum árangri. Á meðan var bróðir hennar í ruglinu.
Hans Kristian kynntist Evu á meðferðarheimili þegar þau voru tuttugu og fjögurra og tuttugu og fimm ára gömul. Þau heilluðust hvort af öðru og í átta ár eftir útskrift úr meðferð neyttu þau engra fíkniefna. Þau gáfu fúlgur fjár til stofnana sem aðstoða fíkla og eignuðust fjögur börn. En á gamlárskvöld árið 2000 skutu þau tappa úr kampavínsflösku, drukku það sem var í flöskunni, sneru sér svo að sterkari efnum og við tóku tólf skelfileg ár. „Ég var þrjátíu og átta ára þegar þetta hófst og fimmtíu þegar því lauk“ skrifar Sigrid Rausing í bókinni Mayhem. <br /><br /><b>Líkið í rúminu</b><br />Þann 9. júlí árið 2012 var Hans Rausing stöðvaður á bíl af lögreglunni sem tók eftir því að eitthvað væri undarlegt við aksturslagið. Í biðfreiðinni fundust fíkniefni og krakkpípa. Þetta varð til þess að lögreglan sótti sér heimild til húsrannsóknar. Þá fannst lík Evu Rausing, það hafði legið í tvo mánuði í rúminu, læknir staðfesti síðar að dánarosök væri ofskammtur og að hún hefði að öllum líkindum látist 7. maí. Líkið var vafið inn í ábreiðu, ofan á henni var sæng og þar ofan á hafði verið staflað fjölmörgum sjónvarpsskjám. Hans Kristian, frávita af neyslu, afneitaði því að konan hans væri liðið lík: „Ég gat ekki horfst í augu við þann raunveruleika að hún væri dáin. Ég reyndi bara að halda áfram að lifa líkt og þetta hefði ekki gerst og ýtti frá mér öllum spurningum um hvar hún væri,“ sagði hann í yfirheyrslu hjá lögreglunni. Hans Rausing horfði á Evu taka skammtinn sem varð henni að bana, en gat síðan ekki viðurkennt að hún væri dáin. Nokkrum árum áður en hún lést höfðu börnin verið dæmd af þeim, Sigrid systir hans fékk forræði yfir þeim.
<br />Sigrid Rausing skrifar: „Ég hugsaði mikið um fyrirbærið fjölskyldu og hvað felst í því að vera fjölskylda. Hvar liggja mörkin varðandi ábyrgð? Hans og Eva elskuðu börnin sín,“ heldur hún áfram, „en verður ekki hugtakið ást klisjukennt þegar talað er um foreldrahlutverkið? Hvaða merkingu hefur það að elska ef fíkniefnin ganga alltaf fyrir?“
Það tekur á að lesa um réttarhöldin þegar Sigrid berst fyrir því að fá forræði yfir börnum bróður síns. Eva gerir það sem hún getur til að spyrna á móti, hún sendir hatursbréf til mágkonu sinnar og segir hana hafa stolið börnunum frá sér, en málið snýst í raun um hvort Sigrid fái börnin, og þau geti þá mögulega haldið einhverju sambandi við foreldrana, eða hvort bresk barnaverndaryfirvöld sendi börnin í fóstur til vandalausra. <br /><br /><p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgKJyA9F15anUpYyvB4JxUeP0h_tC1AAcesH2HYvjcqF0Wu_g6fn88WLNyLUrkci1PgA5aJhc9ILO-XZTMTWX1b0KZRQbeqe5NVvikG-_Q1-TGAd-aCiuLGbIgr8R9E-I58_IFJQIzHRKs/s620/rausing3.webp" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="387" data-original-width="620" height="250" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgKJyA9F15anUpYyvB4JxUeP0h_tC1AAcesH2HYvjcqF0Wu_g6fn88WLNyLUrkci1PgA5aJhc9ILO-XZTMTWX1b0KZRQbeqe5NVvikG-_Q1-TGAd-aCiuLGbIgr8R9E-I58_IFJQIzHRKs/w400-h250/rausing3.webp" width="400" /></a></div><br /><b><br />Í meðferð með Amy Winehouse</b><br />Sem lesandi skynjaði ég vanlíðan höfundarins mjög sterkt. Hún reynir að feta einhvern vandrataðan stíg, gera það sem henni finnst rétt og halda haus við algjörlega ömurlegar aðstæður. Tilvistarlegar spurningar leita á hana. Er hún að gera rétt? Hvað er rétt? Á hún að vera með sektarkennd?
Á árunum 2006 og 2007 fór Hans í nokkrar árangurslusar vímuefnameðferðir. Í einni þeirra var söngkonan Amy Winehouse samtímis honum. Á ritunartíma Mayhem horfir Sigrid Rausing á heimildarmynd Asif Kapadia um Amy og verður fyrir áhrifum. Hún finnur til samlíðunar með döprum vinum hennar en mest áhrif hafa sjálfsmyndir af Amy sem hún tók dagana fyrir andlát sitt. Magurt andlit, baugar og kuldalegt og fjarrænt augnaráð minna hana á mágkonuna. Sigrid veltir því fyrir sér hvort Amy og Eva hafi áttað sig á því rétt fyrir andlát sín að þær væru í bráðri lífshættu.
Sigrid segist á tímabilum hafa látið sig dreyma um að ræna bróður sínum: <br />„Mig langaði að fara með hann á afvikinn stað, losa hann við fíkniefnin og neyða hann til að takast á við lífið án efnanna. Ég velti því fyrir mér hver gæti hjálpað mér, ég velti fyrir mér hvaða lækna ég gæti fengið í lið með mér og hvernig ég gæti lokað hann inni. Ég var með sektarkennd yfir þessum fantasíum, og ég skammaðist mín fyrir að ætla að bjarga honum en ekki Evu.“ <br />Þessar vangaveltur finnst mér mjög skiljanlegar, efnin höfðu í raun rænt Hans Kristian, hann var fangi og systir hans þráði að ræna honum til baka úr klóm vímuefnanna. En Sigrid Rausing rændi aldrei bróður sínum. Hún barðist í réttarsal og fékk að taka börnin hans að sér þegar foreldrarnir voru orðnir vanhæfir til þess að hugsa um þau. Hún missti í kjölfarið alveg samband við Hans en átti alltaf í einhverjum samskiptum við Evu. Þegar systkinin hittust og féllust í faðma, tveimur árum eftir lát Evu, árið 2014, höfðu þau ekki sést í sex ár.
<br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjo_gX-H2mRSf4UYUpIEPbXLL02co1MhxXJpmIjIo4Sq9Gptiawt03L6QEC3Ly7DekHXtk4knVrR9WupM7RM_Eh307KH8y0L8AxkMR2_JQfmwIwS-9qXpoOT_vuLJ3ZVtZRcrZ1uT7Bfos/s800/mayhemrausing.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="400" data-original-width="800" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjo_gX-H2mRSf4UYUpIEPbXLL02co1MhxXJpmIjIo4Sq9Gptiawt03L6QEC3Ly7DekHXtk4knVrR9WupM7RM_Eh307KH8y0L8AxkMR2_JQfmwIwS-9qXpoOT_vuLJ3ZVtZRcrZ1uT7Bfos/s320/mayhemrausing.jpg" width="320" /></a></div><br /><b><br />Hvað er að vera manneskja?</b><br />Í bókinni Mayhem reynir Sigrid Rausing að komast til botns í því sem gerðist, hún leitar svara við sársaukafullum spurningum sem aðstandendur þeirra sem neyta vímuefna í óhófi standa frammi fyrir. Þær spurningar eru margar og við fæstum fást eindregin svör. Mayhem er saga um átankanlegar afleiðingar fíkniefnaneyslu, áhrifin á fjölskyldu fíklanna og vanmátt allra aðstandenda.
Eftir lát Evu fékk Hans Rausing tveggja ára skilorðsbundinn dóm. Hann var einnig dæmdur til meðferðar á fíknideild. Árið 2014 kvæntist hann Juliu Delves Braughton, framkvæmdastjóra hjá uppboðsfyrirtækinu Christie's, og meðal gesta í brúðkaupinu voru heimsfrægar poppstjörnur og fjölmiðlafólk. Þegar ég sló nafn Hans Rausings inn í leitarvél í dag komst ég að því að haustið 2019 leiddi hann Lucy, 24ra ára dóttur þeirra Evu heitinnar, upp að altarinu þegar hún gifti sig.
<br /><br />Það þarf hugrekki til að skrifa bók eins og Mayhem. Ég held að hvati höfundar hafi að töluverðu leyti verið að svara slúðurpressunni sem einfaldar flókna hluti, veltir sér af slepjulegri tilfinningasemi upp úr þjáningum fólks og svarar fáum spurningum. Sigrid Rausing segir að erfiða reynslu þurfi að setja í orð, ekki vegna þess að það þjóni meðferðarlegum tilgangi fyrir skrifarann heldur vegna þess að þannig megi öðlast skilning á því hvað felst í því að vera manneskja.
<p></p>Þórdís Gísladóttirhttp://www.blogger.com/profile/00489551429010305247noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-217601360443480594.post-36385393672266768652020-09-30T20:08:00.014+00:002020-10-02T11:18:39.302+00:00Í myrkraherberginu<div style="text-align: left;"><span style="color: #0b5394;"><span style="font-size: small;">Í vor flutti ég nokkra pistla um nýlegar endurminningabækur í þættinum Víðsjá á Rúv. Á næstunni ætla ég að birta pistlana og sá fyrsti fjallar um áhugaverða bók eftir Susan Faludi.</span></span></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhm0xYLGzxt3QTw3VRafbqgrxn4O-X0osSiZQaJ_D3EhdDHpMAJHldn8IrgJcBpiKe-jQdNfwLtd0ndqVRPZcnxr1ZFl9NdbU_g5_DmDPLdlALmSrR3ox7Pq3xLvcE6xts3QpAEX0rArcI/s293/Susan3.jpg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="293" data-original-width="196" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhm0xYLGzxt3QTw3VRafbqgrxn4O-X0osSiZQaJ_D3EhdDHpMAJHldn8IrgJcBpiKe-jQdNfwLtd0ndqVRPZcnxr1ZFl9NdbU_g5_DmDPLdlALmSrR3ox7Pq3xLvcE6xts3QpAEX0rArcI/w134-h200/Susan3.jpg" width="134" /></a></div><br /><div style="text-align: left;"></div><p>„Sumarið 2004 hóf ég að rannsaka sögu manneskju sem ég þekkti ekki sérstaklega vel. Um var að ræða pabba minn. Verkefnið spratt upp úr beiskjutilfinningu, upp úr reiði dóttur sem átti foreldri sem hafði horfið úr lífi hennar. Ég var á höttunum eftir óbermi, slægum manni, sem hafði, háll sem áll, stungið af frá svo mörgu; ábyrgð, ást, skuldum, iðrun. Ég hóf undirbúning ákæru, safnaði saman sönnunargögnum til að nota við réttarhöld. En einhvers staðar á miðri leið breyttist saksóknarinn í vitni.“ <br /><br />Með þessum orðum hefst inngangur bandaríska feministans og Pulitzer-verðlaunahafans Susan Faludi að bókinni <i>Í myrkraherberginu</i> (In the Darkroom) sem kom út árið 2016, en bókin er afrakstur djúpköfunar þar sem höfundurinn sekkur sér í ævi og sjálfsmyndarleit pabba síns og staldrar víða við á meðan sagan er skrifuð.
Skömmu eftir að Susan Faludi fékk tölvupóst og komst að því að pabbi hennar, sem hún hafði ekki haft nein samskipti við í tuttugu og fimm ár, hafði flutt til Ungverjalands og látið leiðrétta kyn sitt í Taílandi á gamals aldri, ákvað hún að slá til og hitta hann aftur. Gat það virkilega staðist að ofbeldisfulli karlakarlinn sem hún ólst upp hjá væri orðin settleg kona í landinu sem hún flúði eitt sinn frá? </p><p><span></span></p><a name='more'></a><p></p><p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEir_S2GfFXkvoMb9m-CJ0jcYVoutxiV5EV4gxTFCFvBMlnFNkHEnXslT4faUZ4x0WGFDQHx9Am8eJZg2CKoP8NEcDX70aZr16FIBtB_jzqshlar9UV0weoNLmq-LrTlVilFnIYeJr4YMl0/s650/Susan2.webp" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="366" data-original-width="650" height="225" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEir_S2GfFXkvoMb9m-CJ0jcYVoutxiV5EV4gxTFCFvBMlnFNkHEnXslT4faUZ4x0WGFDQHx9Am8eJZg2CKoP8NEcDX70aZr16FIBtB_jzqshlar9UV0weoNLmq-LrTlVilFnIYeJr4YMl0/w400-h225/Susan2.webp" width="400" /></a></div><div style="margin-left: 160px; text-align: left;"><span style="font-size: x-small;"><span> </span><span> </span><span> </span><span> </span><span> </span><span> </span>Susan og Steve</span><br /></div> <p></p><p><b>Pabbi sendir tölvupóst </b><br /><i>Í myrkraherberginu</i> er saga manneskju sem fæddist sem István Friedman í Ungverjalandi, varð seinna Steve Faludi, ljósmyndari í Bandaríkjunum, en lauk ævi sinni sem konan Stefánie Faludi í Búdapest.
Upphaf bókarinnar má rekja aftur til ársins 2004 þegar Susan Faludi, þá 45 ára, fékk tölvupóst frá foreldri sem hafði horfið úr lífi hennar áratugum áður. Í póstinum kom fram að hún, pabbinn, hefði látið leiðrétta kyn sitt. Í skeytinu stingur pabbinn, sem nú heitir Stefánie, upp á að dóttirin komi og hitti hana og skrásetji sögu hennar. Í kjölfar þessara óvæntu skilaboða rifjaðist æska Susan upp fyrir henni. Hún man pabba sinn sem grjótharðan karl sem stjórnaði allri fjölskyldunni. Afar amerískan macho-pabba sem fór eftir kvöldmat út á verkstæðið sitt í bílskúrnum, sem enginn annar var velkominn inn í, og dundaði sér við karlmannlega tómstundaiðju með Black og Decker-græjurnar sínar að vopni.
Í efnislínu tölvuskeytisins til dótturinnar stóð orðið CHANGES – breytingar. Kæra Susan, skrifaði Stefánie, 77 ára gömul, til dóttur sinnar: Ég hef ákveðið með sjálfri mér að ég hafi fengið nóg af því að vera álitin árásargjarn kallakall, sem ég hef í raun aldrei verið innst inni. Með skeytinu fylgdu nokkur viðhengi, það voru myndir sem voru teknar af Stefánie eftir kynleiðréttinguna.
Susan Faludi fylltist tortryggni þegar hún las tölvupóstinn, en eftir umhugsun fann hún að hana langaði að hitta aftur foreldrið sem sveik, pabbann sem nú bjó í gamla heimalandinu, Steve Faludi hafði aldrei sagt henni neitt að ráði frá fjölskyldu sinni, æsku eða úr hvaða umhverfi hann væri sprottinn. Skömmu síðar flaug Susan Faludi til Búdapest til að hitta pabba sinn. </p><p><b>Bjargaði foreldrum og flúði úr landi</b><br />
István Friedman fæddist árið 1927 inn í vel stæða gyðingafjölskyldu í Búdapest, sem missti allt sitt þegar gyðingaandúð og fasismi blossuðu upp á árunum fyrir seinni heimsstyrjöld. Þegar István var sautján ára gamall stal hann armborða með örvakrossi, merki ungverska fasistaflokksins, útvegaði sér svo byssu og braust ógnandi, með byssuna óhlaðna, inn í byggingu þar sem gyðingafjölskyldum var haldið föngnum. Hann frelsaði foreldra sína og útvegaði þeim fölsuð skilríki og þannig gátu þau leynst í mannlausri íbúð í Pest.
Í lok stríðsins, þegar István var átján ára, breytti hann eftirnafni sínu í Faludi (sem mun þýða þorpsbúi á ungversku). Sem meðlimur í unglingakvikmyndaklúbbi komst hann ásamt tveimur vinum sínum til Danmerkur, undir því yfirskini að þeir þyrftu að færa Dönum nýjar ungverskar kvikmyndir. Í Danmörku dvöldu vinirnir um hríð og tókst síðan, með því að breyta upplýsingum í vegabréfum sínum, sennilega gerðu þeir sig eldri en þeir voru, að komast á skip sem sigldi til Rio de Janeiro. Þegar þangað var komið fengu þeir vinnu hjá flokki ljósmyndara sem tók náttúrulífsmyndir fyrir landfræðistofnun í Brasilíu og þannig lærði István Faludi ljósmyndun, sem varð ævistarf hans.
Að nokkrum árum liðnum fékk István vegabréfsáritun til Bandaríkjanna og kom einsamall til New York árið 1953. István, sem nú hafði breytt nafni sínu í Steven, flutti einn inn í leiguherbergi á Upper East Side og leigði sér einnig húsnæði þar sem hann setti upp myrkraherbergi og fór að vinna sem ljósmyndari fyrir auglýsingastofur á Manhattan. Árið 1957 kynntist hann Marilyn í kokteilpartýi, þau giftust sex vikum síðar í synagógu, keyptu sér hús rétt fyrir utan New York og eignuðust son og dóttur.
Frá árinu 1960 starfaði Steve Faludi aðallega við að framkalla myndir og endurvinna þær með þeirra tíma tækni, retúsera eins og það var kallað, myndirnar birtust í Vogue, Glamour, House and Garden, Vanity Fair og fleiri glanstímaritum. Hann þótti mjög fær í starfi en Susan segir að sem heimilisfaðir hafi hann verið óþolandi; svo vitnað sé í orð hennar: „Hann stjórnaði heimilinu með harðri hendi, við átum það sem honum fannst gott, fórum í ferðalög á staði sem hann langaði að sjá, gengum í fötum sem hann valdi; allar ákvarðanir sem teknar voru á heimilinu voru hans ákvarðanir.“
<br /><b><br />Kvikmyndaði aðgerðina
</b><br />
Í lok áttunda áratugarins krafðist Marilyn, móðir Susan og eiginkona Steves Faludi, skilnaðar eftir mörg ömurleg ár í hjónabandi. Hún henti karlinum út. Nokkru eftir skilnaðinn braust hann inn á heimili hennar þar sem hann barði nýjan kærasta fyrrverandi eiginkonunnar með hafnarboltakylfu og stakk hann síðan margoft í magann með vasahníf, en sem betur fer lifði maðurinn þetta af. Steve Faludi tókst með klækjum að sleppa við harða refsingu.
Árið 1989 flutti faðir Susan Faludi til Búdapest og til að gera langa sögu stutta þá hafði hann, árið 2004 og kominn á áttræðisaldur, tekið upp nafnið Stefánie og hún gekkst undir kynleiðréttingaraðgerð í Taílandi. Stefánie hafði gert lítið af því að koma fram sem kona fyrir kynleiðréttingu. Þar sem hún hafði ekki nein vottorð frá fagfólki um að hún stríddi við kynáttunarvanda, skrifaði hún sjálf vottorð sem hún sagði vera frá ungverskum vinum og þurrkaði tíu ár af aldri sínum úr persónuskilríkjum sínum því hún óttaðist að hár aldur yrði til þess að henni yrði neitað um aðgerðina. Þetta gekk upp hjá henni og Faludi flaug til Taílands með myndavélar, þrífót, vídeótökuvél, tölvu og fleiri græjur og tókst að fá starfsfólk sjúkrahússins til að fallast á að mynda kynleiðréttingaraðgerðina.
Eftir aðgerð dvaldi Stefánie um hríð á gistiheimilinu Melanies Cocoon í Phuket á Taílandi. Melanie Meyers frá Portland í Oregon, sem rekur þetta gistiheimili, hefur einnig gengist undir kynleiðréttingarðgerð. Gistihúsið er sérstaklega fyrir trans fólk og þar dvaldi Stefánie í nokkrar vikur, jafnaði sig og vingaðist við Mel. Skömmu síðar hafði hún samband við dóttur sína. </p><p></p><p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhtSOTwKMpedxzxqvunJWD1Wl6qXsoTs2Yu1itUt3KOLScRrpB-LR6-Lxm950QlS1R9xOVG83KSUPCVa3sxQZlUu80_PQHK_djYi4rBbM_pDQMC_6FB4hppMI4bUzkVNk2MlQYE_fkC_sA/s800/Susan1.webp" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="450" data-original-width="800" height="360" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhtSOTwKMpedxzxqvunJWD1Wl6qXsoTs2Yu1itUt3KOLScRrpB-LR6-Lxm950QlS1R9xOVG83KSUPCVa3sxQZlUu80_PQHK_djYi4rBbM_pDQMC_6FB4hppMI4bUzkVNk2MlQYE_fkC_sA/w640-h360/Susan1.webp" width="640" /></a></div><br /><p><br /><b>Mótsagnakennd manneskja </b><br />Í viðleitni sinni til að skilja sögu og umbreytingu föður síns ferðast Susan Faludi yfir mörg landamæri, bæði í bókstaflegum skilningi og einnig sögulegum, landamæri sem eru pólitísk-, trúarleg- og kyngerfisleg. Hún spyr sjálfa sig og lesandann í leiðinni: Er sjálfsmynd eitthvað sem manneskjan getur valið eða er hún eitthvað sem ekki verður komist undan? Og það kemur kannski engum á óvart að við þessum spurningum, sem brenna á mörgum, fæst ekki einfalt svar.
En sem sagt: Skyndilega sat Susan Faludi með öldruðum pabba sínum, heima hjá Stefánie Faludi, í Búdapest. Og samskipti þeirra og samtöl, og mér finnst það reyndar engin furða, eru á margan hátt undarleg og oft frekar fyndin. Susan vill fara út, skoða ferðamannastaði og heimsækja staðina þar sem Stefánie dvaldist á æskuárunum. En pabbinn, Stefánie Faludi, sem hafði eytt stórum hluta lífs síns í að retúsera ljósmyndir fyrir stærstu tískublöð heims, vildi frekar vera inni og sýna dótturinni myndir af sjálfri sér fótósjoppaðri í mismunandi fötum í tölvunni sinni. Stundum fóru þær þó á söfn og kaffihús, því Stefánie var æst í sachertertur og fleira bakkelsi með rætur í ríki Habsborgara. Stéfanie kemur í bókinni fyrir sem montin, hvatvís, þrjósk og snillingur í að koma sér undan því að svara erfiðum spurningum dótturinnar, hún er mótsagnakennd og léttóþolandi manneskja, en samtímis á einhvern hátt alveg ómótstæðilega skemmtileg. Fyrirmyndir hennar í lífinu voru Stefan Zweig, H.C. Andersen og Leni Riefenstahl.
Í samtölum við Stéfanie dregur dóttirin upp áhugaverða mynd af pabbanum, en þar sem pabbinn leynir augljóslega ýmsu og kemur sér hjá því að svara spurningum, fer Susan Faludi, sem varði tíu árum í að skrifa bókina, og hefur uppi á vinum Stéfanie og hún fer til Ísrael og finnur ættingja sem hún vissi varla að væru til, en hjá þeim er pabbinn hálfgerð goðsögn vegna framgöngu Istváns við að bjarga foreldrum sínum frá því að enda líf sitt í útrýmingarbúðum.
Meðal þeirra sem Susan Faludi talar við þegar hún er að kafa í sögu pabba síns er Mel, sem rekur gistiheimili fyrir transfólk í Taílandi og býr einnig í Portland í Oregon. Áður en þær hittast á kaffihúsi segist Mel, sem fæddist í líkama karlmanns en gekkst undir kynleiðréttingu, ekki vera búin að ákveða hvort hún komi til fundar við Susan sem karl eða kona, en Mel mætir síðan á kaffihúsið sem karlmaður. Þegar þær hafa kynnt sig segir Mel: „Ég var mjög fallegur þegar ég var karlmaður ... ég meina alvöru karlmaður ...“ og svo ranghvolfir Mel augunum og segir að þetta sé auðvitað allt mjög ruglingslegt. Mel sýnir Susan Faludi myndir af sér frá ýmsum tímabilum og segir henni frá öllum aðgerðunum, það voru meðal annars mjög umfangsmiklar andlitsaðgerðir þar sem kjálkum og nefi var breytt og Mel segist jafnframt vera með margar títanskrúfur í enninu.
<br /><b><br />Línan milli lífs og dauða sú eina sem skilur fólk að</b><br />
Lífið hefur hins vegar ekki verið Mel auðvelt eftir aðgerðirnar, þær höfðu í för með sér atvinnumissi, hunsun fjölskyldumeðlima og sem kona segist Mel upplifa ýmsar hindranir í viðskiptalífinu sem hún varð ekki vör við sem karlmaður. Þegar þarna er komið sögu er hún farin að koma aftur fram sem karlmaður, og segir að í raun hafi hún alltaf verið androgyn eða vífguma. Ef kyn er mælt á skalanum 1-10 þar sem sá sem er karlmannlegastur sé 1 og sú kvenlegasta sé 10 þá hefur Mel alltaf verið fimma. Orðin sem Susan Faludi hefur eftir Mel eru á eitthvað á þessa leið: „Mér finnst ég vera vífguma en ég vil ekki vera það. Fólk getur ekki lifað án þess að vera flokkað. Meira að segja jaðarsetta fólkið þarf sína flokkun svo að það geti þrifist á jaðrinum. Fólk verður að hafa skýra sjálfsmynd.“
En hver er niðurstaða bókarinnar Í myrkraherberginu? Fær Susan Faludi einhvern botn í pabba sinn István/Steve/Stefánie? Er hún sammála Mel um að skýr sjálfsmynd sé mikilvæg?
Susan Faludi slær engu föstu í bókinni um föður sinn. Samt sem áður má taka saman einhvers konar niðurstöður. Hún telur að allt sitt líf hafi pabbi hennar átt í vanda með að skilgreina hver hún væri: til dæmis Gyðingur eða ekki-gyðingur, karl eða kona, Ungverji eða Ameríkani. En á því andartaki sem Susan Faludi sér pabba sinn á líkbörunum árið 2015 rennur upp fyrir henni að það sé í raun aðeins ein lína sem skilur fólk að og hún er sú sem markast af skilunum á milli lífs og dauða. Annað hvort lifir fólk eða það lifir ekki. Allt annað er óljóst og fljótandi eða mótanlegt. Þessi held að sé niðurstaða bókar Susan Faludi sem hefur yfirskriftina <i>Í myrkraherberginu</i>. Ég er samt alls ekki viss.
</p>Þórdís Gísladóttirhttp://www.blogger.com/profile/00489551429010305247noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-217601360443480594.post-53222595981849733442019-12-21T16:03:00.000+00:002019-12-21T16:03:11.361+00:00Brotakennd mynd af merkilegum konum<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhK9wjlEk4NzhDS2bozw6ulAT9mXInODFd8PUgZYAqsSRbREULPzbU6UiNR3QmcVhqCCVDz3VmE-TeJoTwGwaA_RaX57RAKxA86gFJffVjv_nG3m2cDCLVw8g16TNqbmSmWBIjLhe0BbG_0/s1600/brot+d%25C3%25B3ra.png" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="934" data-original-width="574" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhK9wjlEk4NzhDS2bozw6ulAT9mXInODFd8PUgZYAqsSRbREULPzbU6UiNR3QmcVhqCCVDz3VmE-TeJoTwGwaA_RaX57RAKxA86gFJffVjv_nG3m2cDCLVw8g16TNqbmSmWBIjLhe0BbG_0/s400/brot+d%25C3%25B3ra.png" width="245" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Ung Vera Zilzer prýðir kápu bókarinnar <i>Brot</i></td></tr>
</tbody></table>
Ég hugsa oft um allar ævisögurnar sem væri gaman að skrifa. Allar þessar áhugaverðu ósögðu ævir! Og hið dásamlega ævisöguform, hinn fasti frásagnarrammi, ævin, sem er hægt að fara með í svo margvíslegar áttir. Vissulega eru tilraunaglaðir ævisagnahöfundar í minnihluta, og leiðinlegar ævisögur eru með leiðinlegustu bókum, en það er líka svo ánægjulegt þegar vel tekst til.<br />
<br />
Ég hef lýst þeirri skoðun minni frjálslega undanfarin ár að það ætti að setja eins og tíu ára lögbann á kvikmyndir um tilvistarkrísur og þroskasögur karlmanna. Það myndi bæði auka á fjölbreytni kvikmyndanna og forða áhorfendum frá melódramatískum endurtekningum. Þetta sama mætti kannski segja um ævisögur; tíu ára lögbann á ævisögur íslenskra karlmanna. Það væri forvitnilegt að sjá hvað gerðist ef höfundar væru þvingaðir til að leita annarra viðfangsefna. Myndu ævisögur hætta að koma út?<br />
<br />
Eða myndi ég kannski loksins fá bækur um allar forvitnilegu konurnar sem ég þrái að vita meira um og hinar sem ég veit ekki einu sinni að voru til? Hvernig eigum við að túlka líf og stöðu stórjarðeigandans <a href="http://smjorfjall.blogspot.com/2013/09/tvr-breifirskar-breddur-sium-timans.html" target="_blank">Guðrúnar eldri Eggertsdóttur frá Skarði</a>? Eða KFUK-frömuðarins Ingibjargar Ólafsson sem þrumaði svo harðorðar siðapredikanir yfir íslenskri þjóð um 1910 að hún þurfti að flýja land og bjó svo í marga áratugi með grískri prinsessu? Hvers konar Reykjavík aldamótanna myndum við kynnast gegnum augu Diðrikku Hölter, sem var skráð ómagi í manntölum en spákona í bæjarskránni?<br />
<br />
Ég fékk slíkt kikk út úr <i>Brot. Konur sem þorðu</i> eftir Dóru S. Bjarnason sem er nýlega komin út hjá bókaforlaginu Benedikt og fjallar um þrjár kynslóðir óvenjulegra kvenna. Meðal þess sem gerir bókina athyglisverða er að þótt þetta sé íslensk ævisaga, gefin út á íslensku af íslenskum höfundi, eru konurnar þrjár staðsettar á mörkum Íslandssögunnar og hins alþjóðlega samhengis (hér koma fyrir persónur með nöfn eins og Ödön Zichy zu Zich sur Vasonykeö). Þær voru allar fæddar annars staðar og í rauninni eyddi engin þeirra löngum tíma á Íslandi.<br />
<a name='more'></a><br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhHBp4WDGDrbHoRfdnSvBKHPGTecKNlFnEq_c4aC29gkvP0kL1lsEcOXbKFoGlEMyXOCvKnlFGhtASXqMOEzWVhQfr9TXdKswg7PTYk8ACvFQHeUOu2HJKpKx-FQ2hiot12w9qMNVbxTl9z/s1600/adeline+rittershaus.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="1139" data-original-width="800" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhHBp4WDGDrbHoRfdnSvBKHPGTecKNlFnEq_c4aC29gkvP0kL1lsEcOXbKFoGlEMyXOCvKnlFGhtASXqMOEzWVhQfr9TXdKswg7PTYk8ACvFQHeUOu2HJKpKx-FQ2hiot12w9qMNVbxTl9z/s320/adeline+rittershaus.jpg" width="224" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Adeline Rittershaus</td></tr>
</tbody></table>
Sú elsta, Adeline Rittershaus, var fædd í Þýskalandi/Prússlandi 1869 en bjó lengi í Sviss. Þar kynntist hún og tók saman við íslenska námsmanninn Þorleif H. Bjarnason, sem síðar varð kennari við Lærða skólann. Adeline var af merkri frumkvöðlakynslóð menntakvenna, hún tók doktorspróf, sérhæfði sig í málfræði og germönskum málum og skrifaði doktorsritgerð um íslensk ævintýri. Hún flutti til Íslands þegar þau Þorleifur giftu sig árið 1899 en hundleiddist í Reykjavík – fannst „ekki tekið mark á sér í hópi karlmanna, til dæmis samkennara Þorleifs, og hún átti fátt sameiginlegt með eiginkonum þeirra og öðrum borgaralegum konum“ – svo hún sneri aftur til Þýskalands ári síðar, þá orðin ófrísk. Adeline vildi ekki gerast kennarafrú á Íslandi (lái henni hver sem vill) og Þorleifur vildi ekki freista gæfunnar á meginlandinu svo samband þeirra fjaraði út. Adeline varð háskólakennari í Sviss, giftist einhverju óbermi sem hún skildi svo við og flutti til Berlínar þar sem hún lést árið 1924.<br />
<br />
Með henni til Berlínar flutti dóttir þeirra Þorleifs, fædd árið 1901, sem ólst upp hjá móður sinni. Hún hét Ingibjörg H. Bjarnason, skírð í höfuðið á föðursystur sinni Ingibjörgu Hákonardóttur Bjarnason, fyrstu þingkonu Íslendinga. Á þriðja áratugnum giftist hún manni sem hét Stein og þannig bættist við nafnið: Ingibjörg St. H. Bjarnason. Svo skildi hún við manninn og flutti til Parísar þar sem hún lagði stund á myndlist og var hluti af bóhemískum listamannakreðsum. Árið 1927 eignaðist hún dótturina Veru með ungverskum listamanni, Gyula Zilzer, en samband þeirra var stopult.<br />
<br />
Ingibjörg St. H. Bjarnason var sú eina af konunum þremur í <i>Brot </i>sem ég hafði heyrt um áður, vegna tengsla hennar við myndlistarsenuna í París um 1930 og þátttöku hennar í merkri abstraktlistasýningu listahóps sem kallaði sig Cercle et Carré. Því miður eru flest verk Ingibjargar glötuð en eina málverkið eftir hana sem varðveist hefur prýðir saurblöð bókarinnar – mjög góð hugmynd og kemur fallega út.<br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj-PagVcwyy-BnD9e61dHCXjpV7360DPpXggKslvr2qht2yqY80hI427hwShHQUDsr_Fscy0wexeqvlyABuVbR031h12NEuVlC_S3qDL-HrtsmGU6_bw6QkWvweptX8vaERgYFvprWXHdkp/s1600/cercle+et+carr%25C3%25A9.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="600" data-original-width="805" height="475" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj-PagVcwyy-BnD9e61dHCXjpV7360DPpXggKslvr2qht2yqY80hI427hwShHQUDsr_Fscy0wexeqvlyABuVbR031h12NEuVlC_S3qDL-HrtsmGU6_bw6QkWvweptX8vaERgYFvprWXHdkp/s640/cercle+et+carr%25C3%25A9.jpg" width="640" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Cercle et Carré-hópurinn árið 1930. Ingibjörg er lengst til vinstri.</td></tr>
</tbody></table>
Gyula Zilzer var af gyðingaættum, og dóttir þeirra Ingibjargar þar af leiðandi líka, og því var Ingibjörgu ekki rótt í París þegar komið var fram á fjórða áratuginn og Hitler kominn til valda í Þýskalandi. Hún hafði lært nudd, snyrtingu og kremgerð til að framfleyta þeim mæðgum og árið 1933 fluttu þær til Íslands þar sem Ingibjörg setti á fót snyrtistofu og kremframleiðslu undir nafninu Vera Simillon og tók til við að nudda skallann á reykvískum körlum, snyrti konurnar þeirra og fjarlægði óæskileg hár með einhvers konar rafgræju. Ótrúlegt nokk hafði Ingibjörg alltaf haldið góðu sambandi við föður sinn á Íslandi og fjölskyldu hans, þrátt fyrir fjarlægðirnar, en hann lést árið 1935.<br />
<br />
Þótt fyrirtæki Ingibjargar gengi vel og hún fengi líklega meiri andlega örvun í Reykjavík en móðir hennar fjórum áratugum fyrr, til dæmis með því að umgangast fólkið í Unuhúsi, var Ísland ekki heldur öruggt skjól; það var eins víst að Hitler næði þangað líka. Ingibjörg giftist þýskum gyðingi sem einnig hafði flúið til Íslands og saman fluttu þau til Buenos Aires ásamt Veru litlu árið 1939. Þar bjó Ingibjörg þar til hún lést 1967.<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh33NGIn9s4YmBuIl_CejfOIOR5yAbADPbzer0vDlDckekmmB91gLXJvSx7tyq2UM58hYRkN7LnE3NQl6A2Uy74SsQkhk1ZRKWA8V-g15Uw9HIArkeaPAyPr1m3aA9gygrUxTVCUHF85cgZ/s1600/simillon.JPG" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="364" data-original-width="414" height="281" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh33NGIn9s4YmBuIl_CejfOIOR5yAbADPbzer0vDlDckekmmB91gLXJvSx7tyq2UM58hYRkN7LnE3NQl6A2Uy74SsQkhk1ZRKWA8V-g15Uw9HIArkeaPAyPr1m3aA9gygrUxTVCUHF85cgZ/s320/simillon.JPG" width="320" /></a></div>
Þriðji hluti bókarinnar fjallar um yngstu konuna, Veru Zilzer, sem ólst upp í Argentínu en bjó lengi í New York og á Ítalíu, þar sem hún lést 2004. Hún var myndlistarkona og listþerapisti og greinilega mikill karakter – örlát og kaotísk, örlynd og krefjandi. Ég hef á tilfinningunni að ég hefði haft minni þolinmæði fyrir henni en höfundur bókarinnar, sem lýsir kynnum sínum af henni og veltir fyrir sér hvort uppvöxtur Veru hafi ekki haft eitthvað að gera með það hversu rótlaus hún var; í æsku var hún oft send í burtu frá móður sinni um lengri eða skemmri tíma, auk flækingsins sem var á þeim í aðdraganda heimsstyrjaldarinnar. Hún kynntist föður sínum ekki fyrr en á fullorðinsárum í Bandaríkjunum, þangað sem hann hafði flúið fyrir stríð, og þau kynni voru víst ekki sérlega ánægjuleg.<br />
<br />
Saga Ingibjargar myndi ég segja að væri hryggjarstykkið í bókinni. Adeline er fjarlægari og tekur minnst pláss. Saga Veru er heldur ekki jafn skýr en hennar persónulýsing er þó ítarlegust og mest lifandi, enda næst okkur í tíma og fleiri á lífi sem þekktu hana. Höfundurinn Dóra S. Bjarnason hitti bæði Ingibjörgu og Veru og er, eins og nafnið gefur til kynna, tengd þeim fjölskylduböndum. Ástríða hennar og forvitni gagnvart viðfangsefninu er smitandi og hún hefur greinilega ekki látið neitt tækifæri ónotað í leit sinni að upplýsingum um konurnar, með allrahanda grúski, millilandasímtölum og ferðalögum til fjarlægra heimsálfa. Hún birtir löng brot úr frumheimildum, aðallega bréfum, sem eru bæði skemmtileg og undirstrika hina brotakenndu mynd – maður skilur ekki alltaf hvað bréfritararnir eiga við, en það fylgir því alveg sérstök tilfinning að lesa þeirra eigin orð.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgknwdgj11YqOgdI8l7fo2ACcBbg-s9Vv1eZfp12dn4H6hwNypfjbbc7LJVZIU6xsNcYqltq1H9fRLsyY_57boz60dh-Rv__s_i-Rbsmsa8vU6Q1Z1xt7uBghkiSt1ZLaV2GhpCP2T0-udL/s1600/chacarita.JPG" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="608" data-original-width="864" height="225" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgknwdgj11YqOgdI8l7fo2ACcBbg-s9Vv1eZfp12dn4H6hwNypfjbbc7LJVZIU6xsNcYqltq1H9fRLsyY_57boz60dh-Rv__s_i-Rbsmsa8vU6Q1Z1xt7uBghkiSt1ZLaV2GhpCP2T0-udL/s320/chacarita.JPG" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Úr Chacarita-kirkjugarðinum í Buenos Aires<br />þar sem Ingibjörg St. H. Bjarnason var lögð til hinstu hvílu</td></tr>
</tbody></table>
Svo ég hnýti í frágangsatriði þá hefði bókin mátt við einum ritstjórnarlestri í viðbót; sums staðar komu nauðsynlegar upplýsingar um fólk og fyrirbæri ekki fram fyrr en á næstu opnu og annars staðar hefði mátt snyrta skipulagið á frásögninni. Að sama skapi hefði þurft að gæta betur að prófarkalestri, sérstaklega á myndatextum og öðrum aukatextum. Að öðru leyti er bókin vel úr garði gerð og hinar ýmsu myndir bæta miklu við, myndir af persónum og leikendum, mikilvægum skjölum og listaverkum þeirra mæðgna Ingibjargar og Veru.<br />
<br />
Þegar ég sá bókina fyrst fór titillinn hálfvegis í taugarnar á mér, aðaltitillinn <i>Brot </i>fannst mér óeftirminnilegur og undirtitillinn <i>Konur sem þorðu</i> hálfklisjukenndur, en því verður ekki neitað að hvort tveggja er mjög lýsandi. Adeline, Ingibjörg og Vera voru sannarlega konur sem þorðu – þvældust fram og til baka um Evrópu og heiminn, eignuðust börn utan hjónabands, skildu við mennina sína, elskuðu fræðin og listina. Fjárhagslegur og félagslegur bakgrunnur þeirra er ekki ræddur ítarlega en þær virðast hafa verið þessar ættstóru týpur sem hegða sér alltaf eins og aðalskonur þótt þær eigi ekki bót fyrir boruna á sér.<br />
<br />
Og titillinn <i>Brot </i>er lýsandi fyrir það sem mér finnst vera einn höfuðkostur bókarinnar, fyrir utan sjálft viðfangsefnið, sem er sú aðferð höfundar að leiða lesendur samhliða gegnum sögur kvennanna þriggja og sína eigin leit að þessum sögum og varpa þannig ljósi á hversu brotakennd myndin af þeim hlýtur að vera. Heimildir eru víða af skornum skammti og túlkun þeirra getur verið flókin af ýmsum ástæðum; samhengisleysi, tungumálaerfiðleikum, óræðu orðalagi. Heimildarmenn eru ekki hlutlausir aðilar heldur fólk með eigin hagsmuni og tilfinningar.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhTr5qJ37Y_kQGh8I5_0_abQ0pSb4vySIUUCG7bniWebgON8843Zk6IVnGVaVcsU0NI0QKp8pIo90Iqxlw74grIdufLPrr2wR6Cjw-J1VIsOo9KhxLCTmzQOoEmaFSSaynvngdOijYwBLYC/s1600/ingibj%25C3%25B6rg+h+bjarnason.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="490" data-original-width="457" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhTr5qJ37Y_kQGh8I5_0_abQ0pSb4vySIUUCG7bniWebgON8843Zk6IVnGVaVcsU0NI0QKp8pIo90Iqxlw74grIdufLPrr2wR6Cjw-J1VIsOo9KhxLCTmzQOoEmaFSSaynvngdOijYwBLYC/s320/ingibj%25C3%25B6rg+h+bjarnason.jpg" width="297" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Hér vil ég ekki hafa mynd af Michel Seuphor<br />heldur frænkunni góðu, Ingibjörgu H. Bjarnason</td></tr>
</tbody></table>
Sé eitthvert illmenni í sögunni þá er það til dæmis hinn andstyggilegi Michel Seuphor, belgískur listmálari sem átti í stuttu ástarsambandi við Ingibjörgu í París um 1930 og virðist hafa verið bitur gagnvart henni fyrir að slíta því þar til hann hrökk upp af sjö áratugum síðar – eyðilagði verk eftir hana, skrifaði hana út úr öllum frásögnum sínum af starfi listahópsins Cercle et Carré og þverneitaði síðan að hafa þekkt hana en geymdi samt alltaf gamla nektarmynd af henni í leynihólfi í skrifborðinu sínu. Algjörlega grátlegt dæmi um það hvernig hefnigjarn karl beitir valdi sínu til að þurrka listakonu út úr sögunni og neitar að horfa á hana sem annað en kynferðislegt viðfang.<br />
<br />
Adeline, Ingibjörg og Vera þurftu að takast á við ýmislegt um ævina; flótta og flæking, fátæktarhark og leiðinlega og ofbeldisfulla karla. En bókin um þær er enginn barlómur því þær voru líka allar hugdjarfar og úrræðagóðar og jafnvel ósvífnar þegar með þurfti og á bak við bókina liggur greinilega sá óslökkvandi þekkingarþorsti höfundarins sem einkennir bestu ævisögurnar.Kristín Svavahttp://www.blogger.com/profile/17282161670518933368noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-217601360443480594.post-73053269289313220612019-12-19T11:00:00.000+00:002019-12-21T13:39:00.297+00:00Heimsbókmenntir fyrir börnÞað er kunnara en frá þurfi að segja að útgáfa barnabóka á íslandi stendur völtum fótum - ekki af því að það skorti hæfileika, ástríðu eða metnað heldur af því að það skortir fjármagn og athygli fjölmiðla í þennan ótrúlega mikilvæga málaflokk. Barnabókaútgáfa hefur löngum verið nokkurs konar hugsjónastarf þeirra rithöfunda, myndskreyta og bókaútgáfa sem láta sig málið varða<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhCkcrh5qdIq6W1dYyvJ9Nk708aJiV_dhAZT5rIgi7X51TTWMGClIj0nGmeZPcxB3S5oyqaxgjKdfaNAw-D5-t9QEFE3DP7aiw4nPaLBMhaIr3KAroAKcFl-rfUBV6kA3qOzw-GpeRsoDYF/s1600/Raeningarnir_AMforlag_frontcover_150dpi_RGB-500x639.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="639" data-original-width="500" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhCkcrh5qdIq6W1dYyvJ9Nk708aJiV_dhAZT5rIgi7X51TTWMGClIj0nGmeZPcxB3S5oyqaxgjKdfaNAw-D5-t9QEFE3DP7aiw4nPaLBMhaIr3KAroAKcFl-rfUBV6kA3qOzw-GpeRsoDYF/s320/Raeningarnir_AMforlag_frontcover_150dpi_RGB-500x639.jpg" width="250" /></a></div>
Það er því alltaf gleðiefni þegar einhver ræðst í það (að mörgu leyti) vanþakkláta verkefni að koma heimsbókmenntum til íslenskra barna en það hefur einmitt lítil bókaforlag að nafni AM gert nýverið þegar þau gáfu út þrjár bækur eftir rithöfundinn og myndlistamanninn Tomi Ungerer. Ungerer er fæddur í Strasbourg í Frakklandi árið 1931 en lést í byrjun þessa árs eftir magnaðan feril sem rithöfundur, myndlistarmaður og hönnuður svo fátt eitt sé nefnt . Eftir hann liggja yfir 150 bækur af ýmsum toga en þekktastur var hann fyrir barnabækur sínar. Þær þrjár bækur sem AM forlag gefur nú út, í ljómandi skemmtilegri þýðingu Sverris Norlands, eru <i>Ræningjarnir þrír</i>, <i>Máni</i> og <i>Tröllið hennar Sigríðar.</i> Allt eru þetta ævintýri – ævintýri sem byrja kunnuglega en breyta svo skemmtilega um stefnu og fara í allt aðra átt en lesendur, ungir sem aldnir, búast við.<br />
<br />
<a name='more'></a><br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhutiKw6M_76mpiFYlUQQbjlt76_mA2iCgxQpkh3pcP9frEqXMvpM9JplycXd4dkPDsHMgIoCBMYc2_ZZQpNqTwpmXQGCU9MU_0pS0pSLG6pjnJbNw9obspbAWDh1pJk_rVC7ulT7EK8fv4/s1600/TU_006-1-310x408.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="408" data-original-width="310" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhutiKw6M_76mpiFYlUQQbjlt76_mA2iCgxQpkh3pcP9frEqXMvpM9JplycXd4dkPDsHMgIoCBMYc2_ZZQpNqTwpmXQGCU9MU_0pS0pSLG6pjnJbNw9obspbAWDh1pJk_rVC7ulT7EK8fv4/s320/TU_006-1-310x408.jpg" width="243" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Ungerer bregður á leik</td></tr>
</tbody></table>
Bækurnar voru lesnar yfir nokkur kvöld (bæði eru þær þrjár og svo telst barnabók eiginlega ekki lesin nema hún hafi verið lesin nokkrum sinnum) og var það samdóma álit tveggja ára, sjö ára og fjörtíu og tveggja ára að <i>Ræningjarnir þrír</i> bæru af – alla vega hvað söguna varðar – myndskreytingarnar í öllum bókunum eru pípandi snilld. Í <i>Ræningjunum þremur</i> kynnumst við hópi miskunnarlausra ræningja sem fara um með vopn, stöðva hestvagna og ræna ferðalanga á vegum úti áður en þeir fara með góssið á felustað sinn uppi í fjöllunum. En einn daginn ræna þeir vagn sem í er ekkert verðmætt annað en lítil stúlka að nafni Torfhildur. Stúlkan er munaðarlaus og á leið til andstyggilegrar frænku sinnar svo henni finnst hið besta mál þegar ræningjarnir taka hana í stað gulls og silfurs. Þegar í felustað ræningjanna er komið og stúlkan sér allt gullið, spyr hún hvað þeir noti alla peningana í og þá kemur í ljós að ræningjunum hefur aldrei dottið í hug að gera neitt við gullið annað en að safna því í stórar kistur. En þetta vekur þá til umhugsunar og á næstu síðu eru þeir búnir að byggja stóra höll fyrir Torfhildi og þangað eru öll munaðarlaus börn velkomin. Þetta spyrst út og kornabörn eru jafnvel skilin eftir á tröppum hallarinnar. Þegar börnin svo verða fullorðin byggja þau hús í kringum höllina til að vera nálægt ræningjunum og þannig vex upp stórt þorp í kringum höll ræningjanna sem verða elskaðir og dáðir af börnunum hér eftir.<br />
<br />
Í þessari stuttu og einföldu sögu rúmast ansi margt. Að það séu til ræningjar sem ræna öllum verðmætum fólks, að það séu til börn sem eiga engan til að annast þau, að það sé eitt að eiga peninga og allt annað mál að nota þá til góðs og síðast en ekki síst – það sem er raunar leiðarstef í öllum þremur bókum Ungerer sem Am gefur hér út, að þótt einhver geri eitthvað slæmt er hann ekki endilega bara vondur svo heimurinn skyldi ekki gefast strax upp á illvirkjum, þeim er kannski ekki alls varnað ef þeir fá tækifæri til að gera gott.<br />
<br />
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEixpEoy6qviJZ0zTBpOWPEK8lEXa-YuXI-zfmrF02TwSAPQQdIdyDr32-aImSzuD-xfnmOHA8kM7WDHF2OupaF3YnvppXhkx92BQoyVp69doUgRz0kz4YXGV8OzvOI33A5LMVXD8PcH44fe/s1600/Trollid_AMforlag_frontcover_150dpi_RGB-500x639.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="639" data-original-width="500" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEixpEoy6qviJZ0zTBpOWPEK8lEXa-YuXI-zfmrF02TwSAPQQdIdyDr32-aImSzuD-xfnmOHA8kM7WDHF2OupaF3YnvppXhkx92BQoyVp69doUgRz0kz4YXGV8OzvOI33A5LMVXD8PcH44fe/s320/Trollid_AMforlag_frontcover_150dpi_RGB-500x639.jpg" width="250" /></a>Sú er einmitt raunin með tröllið illvíga í <i>Tröllið hennar Sigríðar</i>. Þar er á ferðinni sérstaklega illskeytt tröll sem borðar börn og helst ekkert annað en börn – börn eru það besta sem tröllið veit. Það fer um borgir og bæi og grípur öll börn sem það finnur svo aldrei sjást lengur börn að leik – eða yfirhöfuð á ferli, þau eru öll falin í kjöllurum – eða uppétin. En Sigríður býr hins vegar í skóginum með pabba sínum og hefur aldrei heyrt um tröllið svo þegar hún neyðist til að fara ein á markaðinn að selja matvörur, hefur hún ekki hugmynd um að hún á að vera hrædd við það. Tröllið ætlar að sitja fyrir Sigríði og éta hana en er orðið svo hungrað og veikburða að það dettur og slasar sig. Sigríður sér aumur á tröllinu, slær upp eldhúsi á staðnum og eldar ofan í það allan matinn sem átti að fara á markaðinn. Tröllið þykist hafa himinn höndum tekið enda aldrei komist í tæri við annan eins listakokk og Sigríði og steinhættir auðvitað að borða börn. Kemur ekki í ljós að það eina sem það kunni að elda fyrir utan börn var einhver ömurlegur grautur! Sigríður og faðir hennar fá vinnu í kastalanum hjá tröllinu og hún eldar hverja stórveisluna á fætur annarri ofan í tröllið og vini þess. Myndirnar af veisluföngunum grípa heldur betur augað og er sennilega sú blaðsíða sem oftast hefur verið skoðuð af fjölskyldu rýnis. Bókarlok komu hins vegar dálítið illa við sjö ára soninn og eiginlega móðurina líka en þar er Sigríður orðin ung stúlka og hún og tröllið verða ástfangin og hún giftist honum. „En hvað með öll börnin sem hann borðaði?“ spurði sonurinn, heldur hneykslaður á umburðarlyndi stúlkunnar. Ég var nú frekar sammála, en kannski segir það allt um kapítalískan tvískinnungshátt minn að mér fannst greinilega allt í lagi að Sigríður ynni fyrir tröllið – svo lengi sem hún giftist því ekki.<br />
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhC_0xWtpjp7HeuruDtPRLn5GUusIpsX9iAqLjZkY-O4mrIk550o6k7KIJbE79hCTnfC4U5PorEA3SXqfXK44y3O4pji8P-67B1gIAqC2G2XRjjFOIXjsJJw6ZMRsjKvQCTjfC22DGDisfq/s1600/Mani_AMforlag_frontcover_150dpi_RGB-235x300.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="300" data-original-width="235" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhC_0xWtpjp7HeuruDtPRLn5GUusIpsX9iAqLjZkY-O4mrIk550o6k7KIJbE79hCTnfC4U5PorEA3SXqfXK44y3O4pji8P-67B1gIAqC2G2XRjjFOIXjsJJw6ZMRsjKvQCTjfC22DGDisfq/s1600/Mani_AMforlag_frontcover_150dpi_RGB-235x300.jpg" /></a><br />
Síðasta sagan, <i>Máni</i>, er kannski óvenjulegust þótt fyrstu setningarnar séu vissulega eins og úr gamalli sögu. Þar kynnumst við karlinum í tunglinu, og eins og mannfólkið horfir dreymið á tunglið, horfir hann dreyminn á jörðina og þráir ekkert heitar en að komast þangað, dansa og skemmta sér og blanda geði við mennina. En þegar hann svo grípur í skottið á halastjörnu og kemst til jarðar rætast draumar hans ekki. Honum er tekið af tortryggni og illvilja og lendir í alls kyns vandræðum og jafnvel fangelsi áður en hann kemst loks heilu og höldnu aftur heim. Í óvenjulegri og margræðri sögu veltir Ungerer upp spurningum um hvernig við komum fram við þá sem eru öðruvísi og þá sem koma annars staðar frá og mannfólkið kemur ekki sérlega vel út úr þeirri rannsókn. Þrátt fyrir fremur dapurlegt efni er þó sagan líka létt og skemmtileg – eins og þegar Mána tekst að sleppa úr fangelsinu þegar tunglið minnkar – þegar það er orðið hálft fer hann létt með að smeygja sér út um rimlana.<br />
<br />
Þetta eru óvenjulegar bækur, ótrúlega skemmtilega myndskreyttar en Ungerer vann mestmegnis með blek, bæði svart og litað, og teikningarnar eru dregnar stórum, einföldum dráttum – fullar af ógn en einnig húmor og léttleika. Eftir lestur bókanna er ljóst að bækur Ungerer eiga fullt erindi til íslenskra barna sem eiga það svo sannarlega skilið að fá að kynnast litríkum og spennandi heimi hans.Maríanna Clarahttp://www.blogger.com/profile/11413046261765395907noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-217601360443480594.post-18747723528428444302019-12-09T00:10:00.000+00:002019-12-09T00:10:32.483+00:00Fimm konur með nöfn og sögur<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEifVq4ZrMwYf2VygpJxTL8LsQx9Bi9hPV9in_rEtlxztpH9jMr3v3YLHso7ZlV0ULMC2GfpuNXw5-sqU_YSFPvfGLGCfi8C_xJAgMVmTr0GapcVtz5rGYRaopuUkMu1HMB2Xq61piHulc9T/s1600/jack+the+ripper+police+news.png" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="480" data-original-width="620" height="247" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEifVq4ZrMwYf2VygpJxTL8LsQx9Bi9hPV9in_rEtlxztpH9jMr3v3YLHso7ZlV0ULMC2GfpuNXw5-sqU_YSFPvfGLGCfi8C_xJAgMVmTr0GapcVtz5rGYRaopuUkMu1HMB2Xq61piHulc9T/s320/jack+the+ripper+police+news.png" width="320" /></a></div>
Áður en ég las bókina sem hér er til umfjöllunar hafði ég ekki gert mér grein fyrir alþjóðlegum vinsældum Kobba kviðristu, aka Jack the ripper, sem er frægur fyrir að hafa myrt fimm konur í Whitechapel-hverfinu í London árið 1888 og aldrei náðst. Það eru heil samfélög manna þarna úti sem þreytast ekki á að velta fyrir sér störfum hins dularfulla raðmorðingja og raunverulegu nafni.<br />
<br />
Honum eru tileinkaðar sögugöngur, sjónvarpsþættir, kvikmyndir, heimasíður og lífleg spjallborð og það hafa verið prentaðir margir kílómetrar af texta um hann frá öllum mögulegum sjónarhornum. Bækur sem fjalla um morðin og morðingjann. Bækur sem fjalla um lögreglumennina sem eltust við morðingjann. Bækur sem fjalla um það hvernig dagblöðin fjölluðu um morðingjann. Bækur sem fjalla um viktoríanskt samfélag í ljósi morðanna. Bækur sem fjalla um aðra morðingja sem voru að störfum á sama tíma. Að ótöldum auðvitað öllum skáldverkunum innblásnum af atburðunum.
Í langstærstum hluta þessa gríðarlega textamagns er morðinginn Jack the ripper semsé í forgrunni og þær limlestingar sem hann sérhæfði sig í.<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjVEnvvsIszh8WnE0jpW1DRVFriPIHWGS7qeCbbCbhmxTbIJlU9mvUI20IY6OsS-26bwfzd8Shm-ID7Z4Re88VolCsKh2h6MoeUBSGOXfIVRkX51rniUuVO0Tsp2BtpBSqzI5HXNM_ycqT1/s1600/Five+%25C3%25AD+h%25C3%25B6ndum+Rubenhold.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="720" data-original-width="1280" height="180" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjVEnvvsIszh8WnE0jpW1DRVFriPIHWGS7qeCbbCbhmxTbIJlU9mvUI20IY6OsS-26bwfzd8Shm-ID7Z4Re88VolCsKh2h6MoeUBSGOXfIVRkX51rniUuVO0Tsp2BtpBSqzI5HXNM_ycqT1/s320/Five+%25C3%25AD+h%25C3%25B6ndum+Rubenhold.jpg" width="320" /></a></div>
Það sem sagnfræðingurinn Hallie Rubenhold gerir í <a href="https://www.youtube.com/watch?v=B-IAn0rLqKQ" target="_blank"><i>The Five. The Untold Lives of the Women Killed by Jack the Ripper</i></a> er hins vegar að beina sjónum sínum að konunum sem urðu fyrir honum. Þetta er sögulegt réttlætisverkefni með yfirlýst femínískt markmið af hálfu höfundarins; að gangast ekki undir ástríðufullan áhugann á karlmorðingjanum heldur byggja í staðinn upp mynd af kvenfórnarlömbunum sem manneskjum og setja í samhengi við stöðu þeirra í viktoríönsku samfélagi.<br />
<br />
Áhugi minn var strax vakinn þegar ég las um útgáfu bókarinnar í vor. Ég var nýbúin að lesa bækur Maggie Nelson, <i>Jane. A Murder</i> frá 2005 og <i>The Red Parts</i> frá 2007, þar sem hún skrifar um móðursystur sína Jane sem var myrt í Bandaríkjunum á sjöunda áratug síðustu aldar, og veltir fyrir sér þeim þráhyggjukennda áhuga á morðum á ungum hvítum konum sem birtist svo mjög í skálduðum og sannsögulegum glæpasögum, prentuðum og kvikmynduðum. Bækurnar tvær eru meðal annars tilraun til að draga upp mynd af Jane sem lifandi persónu, skemmtilegri og greindri manneskju, og spyrna gegn því að morðið á henni sé gert að afþreyingarefni og hún að aukaatriði í sögu manns sem hefur gert það eitt sér til frægðar að drepa konur. Hin þekktu orð Edgar Allan Poe bergmála hér víða: „The death of a beautiful woman is, unquestionably, the most poetical topic in the world.“ Einmitt, Edgar. Eða svo ég vitni í <i>The Red Parts</i>:<br />
<a name='more'></a><br />
„<i>In essence, the domain of eroticism is the domain of violence, of violation</i>, wrote the great French pornographic writer Georges Bataille. Bataille was mesmerized by images of Aztecs ripping each other‘s hearts out of their chests, of Saint Teresa in the throes of a feral ecstasy. I doubt if he had in mind a sweaty old white guy in suburban Michigan churning up powder to knock out and then sexually abuse his exchange student.“<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhHIdd7KuUUxrlYHV7D1XwV40lp0mrWH01By-1aQcIRwp3jRB1jb6z_I-clzqlnaoJkUil6N-lgKyj4yo08rb0x34tlIykdMtXiMxXqyg1KIMBfhVN4jCAIkCl2KikfKezNeXvYi3pu0aPl/s1600/poe+death.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="900" data-original-width="1600" height="360" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhHIdd7KuUUxrlYHV7D1XwV40lp0mrWH01By-1aQcIRwp3jRB1jb6z_I-clzqlnaoJkUil6N-lgKyj4yo08rb0x34tlIykdMtXiMxXqyg1KIMBfhVN4jCAIkCl2KikfKezNeXvYi3pu0aPl/s640/poe+death.jpg" width="640" /></a></div>
<br />
Maggie Nelson er stundum aðeins of lærður höfundur fyrir minn smekk, fullmikið af tilvitnunum í hin og þessi gáfumenni, en ég var býsna hrifin af bókunum um Jane. Ofbeldi gegn konum er mjög áberandi þema í alls konar glæpasögum og oft er umfjöllunin sett fram sem hluti af samfélagslegri gagnrýni en það er ekki laust við að maður fái stundum á tilfinninguna að konurnar í sögunum hafi ekkert annað hlutverk en að láta drepa sig á sem hroðalegastan hátt. Ég var að fletta aftur gegnum <i>Elín, ýmislegt </i>eftir Kristínu Eiríksdóttur um daginn og rakst þar á eftirminnilega lýsingu á kvikmynd þar sem limlest stúlkubörn koma við sögu, eitthvað á þá leið að stúlkubörnin væru eins og smáorð, karakterlaus en nauðsynleg til að halda heildinni saman.<br />
<br />
Bók Hallie Rubenhold um konurnar fimm sem Jack the ripper myrti sprettur semsagt af mótþróa við þetta. Í stað þess að einblína á morðingjann vill hún draga fram hin nafnlausu fórnarlömb og líf þeirra og þar á meðal leiðrétta þá lífseigu mýtu að þær hafi allar verið vændiskonur. Það er reyndar vandasamt umfjöllunarefni því þótt það sé gott að leiðrétta rangfærslur er mikilvægt að gera það ekki á þeim forsendum að „bjarga heiðri“ hinna myrtu; það skiptir auðvitað ekki máli hvort þær voru í vændi eða ekki, morðin voru jafn skelfileg brot gegn þeim öllum. Höfundurinn sjálfur finnst mér halda sér réttu megin við línuna en stundum strauk tónninn í kynningarefninu mér aðeins öfugt. Þessi vændiskvennamýta er hins vegar þýðingarmikil fyrir söguna því hún er lýsandi fyrir áhugaleysið gagnvart fórnarlömbum Jack the ripper og fyrirlitninguna sem þeim var sýnd; þeim var skellt saman í einn nafnlausan hóp lágstéttarkvenna sem væru örugglega veikar á siðferðislega svellinu, enda hluti af „óþjóðalýðnum í Whitechapel“.<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEga8jKp60ju9fmmHnLjsmfGzfYcwMnrmCT2HYb27Ek62MSy98DE01RaRLrDZd-1qvB4IKkkzEOJLAMjuhP6TjBQwythKIY5t3R-yplBtSkOBJeWdOAntYCOPo3eyUQePiEXZdfnSDok_7Jf/s1600/whitechapel.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="950" data-original-width="650" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEga8jKp60ju9fmmHnLjsmfGzfYcwMnrmCT2HYb27Ek62MSy98DE01RaRLrDZd-1qvB4IKkkzEOJLAMjuhP6TjBQwythKIY5t3R-yplBtSkOBJeWdOAntYCOPo3eyUQePiEXZdfnSDok_7Jf/s320/whitechapel.jpg" width="218" /></a></div>
Hallie Rubenhold er í flókinni stöðu því það eru liðin meira en 130 ár frá því morðin voru framin, það er enginn lengur á lífi sem þekkti þessar konur og heimildir um þær eru af skornum skammti. Bókin er þannig ekki bara áhugaverð sem sögulegt réttlætisverkefni heldur sem aðferðafræðileg áskorun fyrir sagnfræðing. Jack valdi sér fórnarlömb úr hópi lægst settu kvenna þjóðfélagsins í fátækrahverfinu Whitechapel. Rubenhold sýnir fram á að það sem þær áttu í rauninni flestar sameiginlegt, fremur en að hafa lifibrauð sitt af vændi, var að þær voru heimilislausar. Ekki aðeins voru þær berskjaldaðar fyrir ofbeldi heldur voru þær úr þjóðfélagshópi sem skilur yfirleitt eftir sig litlar heimildir.<br />
<br />
Það er ekki hægt annað en dást að hinni metnaðarfullu heimildavinnu. Rubenhold leitar víða fanga og nýtir ekki síst fjölmiðlaumfjöllun annars vegar og opinber skjöl hins vegar, svo sem manntöl, dómskjöl og skjöl vinnuhæla þar sem konurnar leituðu skjóls. Hún setur þessar takmörkuðu einstaklingsbundnu heimildir í samhengi við aðstæður og andrúmsloft í bresku þjóðfélagi á þessum tíma, sögu Lundúnaborgar og ólíkra borgarhverfa. Landafræði sögunnar er mikilvæg og bókinni fylgir kort yfir þekkt aðsetur kvennanna í borginni og staðina þar sem þær mættu örlögum sínum.<br />
<br />
Konurnar fimm fá hver sinn kafla, í þeirri röð sem þær dóu. Polly Nichols var járnsmiðsdóttir sem yfirgaf eiginmann sinn og börn, vegna drykkju hennar eða framhjáhalds hans eða hvort tveggja, flæktist milli vinnuhæla og ódýrra gistiheimila eða svaf á götunni þar til hún var myrt í Whitechapel í lok ágúst 1888, 43 ára gömul. Annie Chapman var af hermannafjölskyldu. Hún drakk líka og fór frá manni og börnum eftir erfiðleika í einkalífinu. Hún var orðin berklaveik og heimilislaus þegar hún var myrt í september 1888, tæplega fimmtug. Elizabeth Stride var sænsk, hét upphaflega Elisabeth Gustafsdotter og var fædd í nágrenni Gautaborgar. Hún flutti til London upp úr tvítugu eftir að hafa eignast andvana barn í lausaleik, greinst með sárasótt og verið kærð fyrir lauslæti. Kaffihúsið sem hún rak með manninum sínum gekk ekki vel, þau skildu og hún fór að slarka í Whitechapel. Þar var hún myrt í septemberlok 1888, 44 ára. Catherine Eddowes var tveimur árum eldri og var myrt sömu nótt. Hún hafði verið gift farandsala og haft viðurværi sitt af bæklingasölu og götusöngvum. Maðurinn hennar beitti hana ofbeldi svo hún fór frá honum að lokum en lifði áfram rótlausu lífi, drakk og flæktist um. Seinasta fórnarlamb Jack the ripper, að því talið er, var Mary Jane Kelly. Enginn veit neitt um uppruna hennar en upp úr 1880 var hún komin til London og farin að vinna á vændishúsi. Hún var yngst af fórnarlömbunum, á þrítugsaldri, og sú eina sem var ekki heimilislaus, því hún var myrt í rúminu sínu í nóvember 1888.<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjQslTf9rLsnQX5ezadPQSl1YfMPR_2PLVHaDtwgrKUxl3yfKJw83Hoz6Kydh3_jAr_m2xri8zFgvQgVhYr4Ufomf42DxsWcQGU3haWJD7EiZX1fjwQaDRDF9DHPzUTOK4-U2WPbuELCMN8/s1600/police+news+annie+chapman.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="1005" data-original-width="720" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjQslTf9rLsnQX5ezadPQSl1YfMPR_2PLVHaDtwgrKUxl3yfKJw83Hoz6Kydh3_jAr_m2xri8zFgvQgVhYr4Ufomf42DxsWcQGU3haWJD7EiZX1fjwQaDRDF9DHPzUTOK4-U2WPbuELCMN8/s320/police+news+annie+chapman.jpg" width="229" /></a></div>
Þetta er ekki beinlínis upplífgandi lestur. Eðli málsins samkvæmt enda sögur allra kvennanna illa. Engin þeirra kom úr efstu lögum samfélagsins en sumar þeirra lifðu ágætis lífi um hríð áður en áföll, fátækt og drykkja hröktu þær inn á vinnuhælin og út á götuna. Rubenhold kreistir allt sem hún mögulega getur út úr heimildunum til þess að draga upp myndir af konunum sem einstaklingum með eigin persónulegu sögu. Sem dæmi um dýrmætar heimildir birtir hún aftast í bókinni yfirlit lögreglunnar yfir það sem þær höfðu í fórum sínum þegar þær dóu: Stígvél, sjöl, treyjur og pils, kambar, vasaklútar og hnappar. Elizabeth var með blýantsstubb í vasanum. Kate átti tvær krítarpípur, teskeið og borðhníf, sígarettuveski úr rauðu leðri og sápu. Hún var líka með tólf hvítar tuskur með gömlum blóðblettum: Dömubindi. Þessar smámyndir eru fátæklegar en áhrifamiklar.<br />
<br />
<i>The Five</i> er merkilegt verkefni og ég er ekki viss um að það væri hægt að gera þetta betur. Það er klassísk aðferð að nota samfélagslýsingar til að styrkja sögur einstaklinganna og geta í eyðurnar. Maður fær samt óhjákvæmilega sterka tilfinningu fyrir takmörkunum þessarar sagnaritunar við lesturinn, einfaldlega vegna þess hve einstaklingsbundnu heimildirnar eru af skornum skammti – og engar komnar frá konunum sjálfum, svo við höfum lítinn sem engan aðgang að þeirra eigin rödd. Viðtengingarhátturinn er ráðandi; það sem þær <i>gætu hafa hugsað</i> á tilteknu andartaki í lífi sínu, það sem <i>gæti hafa verið</i> upphafspunktur ógæfunnar. Það er alltaf hætta á að persónurnar fari að renna saman. Þá finnur maður sterkt fyrir því sem er horfið og verður ekki endurheimt.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgHTCE-A-g3FZjEYpMY2R8_no1gwJ_1MsFrLfFZkFlT9wUrbsBtKWikTdm1fO1bVyY_iRwOJzV4UsFl33-NBIBjm0XAvYIQJUZC6x3AptY9JpEhLkxjJddg-4hIYcs3Crk4tjFOv1KJHoWK/s1600/Palmer.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="315" data-original-width="474" height="212" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgHTCE-A-g3FZjEYpMY2R8_no1gwJ_1MsFrLfFZkFlT9wUrbsBtKWikTdm1fO1bVyY_iRwOJzV4UsFl33-NBIBjm0XAvYIQJUZC6x3AptY9JpEhLkxjJddg-4hIYcs3Crk4tjFOv1KJHoWK/s320/Palmer.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Stoltur safnvörður og gömul lögga</td></tr>
</tbody></table>
Ég var þó minnt á mikilvægi heiðarlegra tilrauna af þessu tagi þegar ég var að skrifa þetta blogg og rakst á umfjallanir um Jack the ripper-safnið sem stofnað var í Whitechapel fyrir fáeinum árum. Saga safnsins er sérkennileg; svo virðist sem stofnandi þess, einhver maður sem gegndi kaldhæðnislega áður hlutverki svokallaðs „diversity chief“ hjá Google, hafi upphaflega talið samstarfsfólki sínu og skipulagsyfirvöldum trú um að hann ætlaði að setja á fót kvennasögusafn tileinkað súffragettum og öðrum röggsömum konum í Austur-London. Þegar leið að opnun safnsins kom hins vegar í ljós að það snerist ekki um súffragettur heldur sögu Jack the ripper.<br />
<br />
Þegar hann var krafinn um skýringar sagði stofnandinn: „We did plan to do a museum about social history of women but as the project developed we decided a more interesting angle was from the perspective of the victims of Jack the Ripper.“ Þótt hann haldi því fram að sýningin sé sett upp frá sjónarhorni fórnarlambanna virðist það vera orðum aukið og hún <a href="https://londonist.com/2015/10/a-visit-to-the-jack-the-ripper-museum" target="_blank">hvorki sérlega femínísk né sagnfræðilega traustvekjandi</a>. Það er skemmst frá því að segja að aðstandendur safnsins hafa æ síðan staðið í hörðum deilum við <a href="https://www.eastlondonadvertiser.co.uk/news/politics/jack-the-ripper-museum-refused-planning-permisssion-for-black-shop-front-and-security-shutter-1-4557645" target="_blank">yfirvöld</a>, íbúa og <a href="https://www.buzzfeed.com/laurasilver/protesters-slammed-the-ripper-museum-for-offering-selfies-wi" target="_blank">brjálaða femínista</a> og þurft að þola mikið eggjakast og málningarslettur.
Kristín Svavahttp://www.blogger.com/profile/17282161670518933368noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-217601360443480594.post-34189985374853209562019-12-01T16:53:00.002+00:002019-12-02T12:12:13.417+00:00Glæpir menningarmafíunnar<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhTlqsm3FgVlWgzGGZ4mM2rsZpI2mH7zrTIDLoldaQtRIVaoQLgHYzpyES8VxhJtgc6IIzg_pbQBiiSEX-payp22E-s-L9p-n4Q_3gPuyfLRyfoJnOWxVAncLlFJFTEbddYTQ4Y5Cd7_Ug/s1600/4.png" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="536" data-original-width="794" height="135" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhTlqsm3FgVlWgzGGZ4mM2rsZpI2mH7zrTIDLoldaQtRIVaoQLgHYzpyES8VxhJtgc6IIzg_pbQBiiSEX-payp22E-s-L9p-n4Q_3gPuyfLRyfoJnOWxVAncLlFJFTEbddYTQ4Y5Cd7_Ug/s200/4.png" width="200" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Matilda Gustavsson</td></tr>
</tbody></table>
Á föstudaginn fyrir rúmri viku kom bókin <i>Klubben</i>, eftir Matildu Gustavsson, út í Svíþjóð (hún kemur líka út á ensku með titilinn <i>The Club: A Chronicle of Power and Abuse at the Heart of the Nobel Scandal</i>). Matilda (f. 1987) fékk virt blaðamannaverðlaun 2018 fyrir að fletta ofan af nauðgunum, ofbeldi og fleiri glæpum sem viðgengust áratugum saman í kreðsum nátengdum Sænsku akademíunni og urðu til þess að Nóbelsverðlaunin í bókmenntum voru ekki veitt árið 2018. Ég fylgdist með afhjúpuninni í dagblöðum svo ég vissi töluvert um þetta mál, en engu að síður gleypti ég bókina í mig í gær og finnst hún alveg stórmerkileg lesning sem setur kvenfyrirlitninguna, menningarsnobbið og þöggunina í enn skýrara samhengi. <br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiIwPaTztCxqikYFWJK8Svuf6f3iiR6n9ggq-IruJzSUPCNhHs-nJcuMqmWT9ETh6TQv9INbFS31yccywrvGJEzthCr99igVNImeeU-HalqAit3qfW4xMR-6HsaG2uOOCTW29tij526jnQ/s1600/1.png" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="814" data-original-width="793" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiIwPaTztCxqikYFWJK8Svuf6f3iiR6n9ggq-IruJzSUPCNhHs-nJcuMqmWT9ETh6TQv9INbFS31yccywrvGJEzthCr99igVNImeeU-HalqAit3qfW4xMR-6HsaG2uOOCTW29tij526jnQ/s200/1.png" width="194" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Inngangurinn í<br />
menningarklúbbinn Forum</td></tr>
</tbody></table>
Í <i>Klubben</i> segir Matilda Gustavsson frá því hvernig hún fletti ofan af Jean-Claude Arnault sem gekk undir nafninu <i>Kulturprofilen</i> áður en hann var dæmdur fyrir nauðgun og nafngeindur opinberlega. Jean-Claude er eiginmaður skáldsins Katarinu Frostenson, sem sat í stól númer 18 í sænsku akademíunni frá 1992 og þar til fyrr á þessu ári, þegar henni var ýtt út, en hún fær engu að síður ævilangar mánaðargreiðslur frá Akademíunni og má að auki búa í íbúð á besta stað í eigu þeirrar menningarstofnunar. Kynferðisleg áreitni Jeans-Claudes Arnaults var fyrst til umfjöllunar opinberlega fyrir síðustu aldamót. Þá var skrifuð blaðagrein og fólk í ýmsum stofnunum fékk bréf frá konum sem upplýstu um hegðun hans, en allt var þaggað niður, það þurfti #metoo og mál Harvey Weinsteins til að eitthvað gerðist og þá kom í ljós að margt fólk var aldeilis til í að verja margfaldan nauðgara og konuna hans sem tók þátt í öllu saman beint og óbeint. <br />
<br />
<a name='more'></a><br />
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhLu5Tf3wRzMhmPAC4PTNRm8od3kZbE1pN1fzMi7CdG-bVCV6sEuwzwg_Wc9UFqMQT6X-dpJJ2GmFx7OrJRJ644mM9avCwdpU7xH6k08iHqC73GdNORQ1ymgb6phaa6-8iwSGQwgWZk6vE/s1600/2.png" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="828" data-original-width="762" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhLu5Tf3wRzMhmPAC4PTNRm8od3kZbE1pN1fzMi7CdG-bVCV6sEuwzwg_Wc9UFqMQT6X-dpJJ2GmFx7OrJRJ644mM9avCwdpU7xH6k08iHqC73GdNORQ1ymgb6phaa6-8iwSGQwgWZk6vE/s320/2.png" width="292" /></a>Klúbburinn Forum sem var rekinn í Stokkhólmi í um þrjátíu ár þótti vera með því fínasta í sænsku menningarlífi. Um var að ræða lókal í stórum kjallara, þar voru haldin bókmenntakvöld, tónlistarviðburðir og ýmsir aðrir menningarviðburðir og þátttakendur voru þekkt og frægt fólk, ekki bara Svíar heldur einnig stórstjörnur á borð við Joan Didion og Svetlönu Aleksijevitj. Jean-Claude Arnault var að eigin sögn fjölmenntaður Frakki sem hafði unnið með mörgum heimsfrægum frönskum listamönnum, hann fékk styrki til rekstrarins úr ýmsum opinberum sjóðum og frá Akademíunni (þar sem konan hans var hinum megin borðsins) en Matilda Gustavsson fletti ofan af því að hann er í raun menntaður rafvirki, hann er ekki með stúdentspróf og hefur aldrei gengið í neinn háskóla. Arnault laug alveg botnlaust, bæði um fjölskyldu sína og velgengni í gamla heimalandinu, þar sem ekkert af því fólki sem hann gortaði sig af því að þekkja, kannaðist við hann þegar það var spurt. Í skjóli stöðu sinnar sem eiginmaður valdamikillar kúltúrdrottningar nauðgaði Jean-Claude ungum konum og áreitti kynferðislega á opinberum stöðum og í íbúð sem hann hafði til umráða og er í eigu Akademíunnar. Eiginkonan og fólk sem horfði upp á þetta eða var upplýst um hegðun hans leit í hina áttina eða fannst hann bara sniðugur gaur. Það er varla hægt að segja að maðurinn hafi leikið tveimur skjöldum, þetta var allan tímann býsna augljóst, fólk valdi að loka augunum. Árið 1997 birti dagblaðið Expressen líka grein um að menningarmaður með tengsl inn í Akademíunna hefði verið ásakaður um kynferðislega áreitni, málið var snarlega þaggað og þáverandi ritari Akademíunnar stakk bréfum sem hann fékk frá einu af fórnarlömbum Arnaults undir stól.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhXfc5y1CjYVWTRK5-p7_0o3Qg8hJAtKSI0ETwAO-qGBc42HawUk4N80sNtw3qsIDjP5HwPVAQr43OHdGs8qIrfdCOQJKWwIHCkODjBNnvDZerNcGSysWeKRNcfumo-TwIvyusPdEhMVCQ/s1600/3.png" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="847" data-original-width="701" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhXfc5y1CjYVWTRK5-p7_0o3Qg8hJAtKSI0ETwAO-qGBc42HawUk4N80sNtw3qsIDjP5HwPVAQr43OHdGs8qIrfdCOQJKWwIHCkODjBNnvDZerNcGSysWeKRNcfumo-TwIvyusPdEhMVCQ/s200/3.png" width="165" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Nóbelsverðlaun Peters Handke<br />
sett í samhengi</td></tr>
</tbody></table>
Fyrir utan að kóað var með þeim Arnault/Frostenson-hjónum var menningarsnobbið og samkomulagið um hvað væri góð list svo gríðarlegt að ekki var leyfilegt að gagnrýna verk skáldkonunnar. Blaðakona ein skrifaði árið 1998 að óperutexti Katarinu Frostenson, sem pantaður var sérstaklega og var hluti af fínustu uppákomu Stokkhólmsborgar það árið, væri kryptískt drasl. Henni var andmælt kröftuglega og meðal annars hélt bókmenntaprófessorinn Ebba Witt-Brattström, sem þá var gift Horace Engdahl, besta vini Arnaults, sem í tíu ár var ritari Akademíunnar, sérstakt námskeið um libretto Frostenson til að hrekja gagnrýnina, það mátti alls ekki segja annað en að allt sem Katarina Frostenson léti frá sér væri stórkostleg list. Gagnrýnandinn segir í grein sem hún birti fyrir nokkrum dögum að hún hafi í kjölfar þessarar gagnrýni fengið skýr skilaboð um að það væri ekki liðið að gefa sumum höfundum annað en fimm stjörnur. <br />
<br />
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiAkcoggPehcgRQjAWXwkCjeINwTozYI1sz1MrZic8qc45gTPTrYnrO-OiEqf6b79BP50yLRfI1c_fVUNl5oFjWJCNKS72p0YfFVzWbOeQ0e5U6NQ9FhPMAB4FAhNK8cmfsoDnV5O4bTPc/s1600/5.png" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="378" data-original-width="237" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiAkcoggPehcgRQjAWXwkCjeINwTozYI1sz1MrZic8qc45gTPTrYnrO-OiEqf6b79BP50yLRfI1c_fVUNl5oFjWJCNKS72p0YfFVzWbOeQ0e5U6NQ9FhPMAB4FAhNK8cmfsoDnV5O4bTPc/s200/5.png" width="125" /></a>Það er margt svakalega áhugavert sem kemur fram í <i>Klubben </i>sem ég get ekki hætt að hugsa um. Til dæmis hvernig konurnar sem Arnault misnotaði og nauðgaði ásaka sjálfar sig, hvernig þær sem risu upp og sögðu frá voru sakaðar um lygi og sumar bældu nauðganir og áreitni og héldu áfram að umgangast Arnault, einhverjar gátu hreinlega ekki annað því þær voru í þannig störfum og þannig staðsettar að það var of erfitt að sniðganga hann. Matilda Gustavsson lýsir því líka hvernig margir telja hana vera strengjabrúðu einhverra illra afla, kvenna sem hata karlmenn eða ljóðskálda sem vilja steypa Katarinu Frostenson úr hásæti sænsku ljóðasenunnar. Um síðustu helgi var Matilda í viðtali í sænska bókmenntaþættinum Babel, þar var hún spurð að því hvort ekki hefði verið erfitt að fá Horace Engdahl, sem enn ver vin sinn þrátt fyrir nauðgunardóm, í viðtal en hún sagði að svo hefði ekki verið. Hann er svo sannfærður um að hún sé bara einhver stelpa sem er verkfæri vondra öfgafeminista sem hata menningarkarla og Katarinu Frostenson og þess vegna fannst honum allt í lagi að tala við hana. Engdahl flutti fjögurra tíma eintal fyrir Matildu (samtöl hans eru oft eintöl) þar sem hann sagðist auðvitað vita að öfundarkonur væru að nota hana til að ausa skít yfir vandað menningarfólk. Katarina Frostenson, sem hefur verið viðstödd þegar maðurinn hennar hefur áreitt konur, lýsir því líka blákalt yfir að hann sé fórnarlamb rasisma (hann er franskur gyðingur) og góður maður.<br />
<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiKJyQBwnbEIFgIUnx71Y4DeipEZReZds18x_OsBYSL0yu5OJTBQTeq3ySUlIRWldw74xLuLyhxSX67eMpHWWii3X1Ng8p59grIZA5vYLyVx5N7rbmQjKmdpFxC7hfOBbji1xqMlmFYEqw/s1600/IMG_4797.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="406" data-original-width="750" height="216" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiKJyQBwnbEIFgIUnx71Y4DeipEZReZds18x_OsBYSL0yu5OJTBQTeq3ySUlIRWldw74xLuLyhxSX67eMpHWWii3X1Ng8p59grIZA5vYLyVx5N7rbmQjKmdpFxC7hfOBbji1xqMlmFYEqw/s400/IMG_4797.jpg" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Bókabloggarinn talar við Frostenson<br />
í Norræna húsinu fyrir nokkrum árum</td><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><br /></td></tr>
</tbody></table>
Í áratugi var slúðrað um Jean-Claude Arnault, hann var uppnefndur og kallaður subbukall en það var ekki fyrr en haustið 2017 sem einhver tók sögusagnirnar alvarlega og kafaði í málin. Það var Matilda Gustavsson, nýráðin blaðakona hjá Dagens Nyheter. Hún hafði uppi á fjölda kvenna sem sögðu henni frá samskiptum sínum við menningarmanninn sem hafði fengið fínustu orðu Svíþjóðar og verið haldið uppi af almannafé áratugum saman. Hún kynnti sér aðferðirnar sem blaðamenn sem afhjúpuðu Harvey Weinstein notuðu, fékk að skoða dagbækur og tölvupósta fórnarlambanna og tók fjölda viðtala við fólk sem hafði verið í samskiptum við Arnault eða unnið í sömu kreðsum og hann. <br />
<br />
Það er svo margt sem hægt er að segja um þetta mál og ég á eftir að hugsa mikið um það sem stendur í <i>Klubben</i> næstu daga. Það er líka óhjákvæmilegt eftir lesturinn að bera menningarkima Svíþjóðar saman við menningarkima Íslands og velta fyrir sér hvort og þá hvað sé sameiginlegt og ólíkt í löndunum. Bókin kemur út á ensku fljótlega (ef hún er ekki þegar komin út) og örugglega á fleiri málum í kjölfarið, ég mæli gríðarlega mikið með henni.Þórdís Gísladóttirhttp://www.blogger.com/profile/00489551429010305247noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-217601360443480594.post-366976036804019772019-03-08T17:24:00.000+00:002019-12-01T19:31:19.799+00:00Endalokin og ástin á lífríki jarðar<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh9SuGrQ4bJFxYGeMBVPOKgbpuK5QVqQhyOdDuwmcMS0Q8Ys6g_AdcFcegUydwSLFloCKQNJag9zVb-iTlaMDI4rQmtoW-Bah-Y4RHA_3wXMUk167g576u4iwxwuAHC-3w7V77H1tYvmMQG/s1600/183407_29703498_o_1.jpg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh9SuGrQ4bJFxYGeMBVPOKgbpuK5QVqQhyOdDuwmcMS0Q8Ys6g_AdcFcegUydwSLFloCKQNJag9zVb-iTlaMDI4rQmtoW-Bah-Y4RHA_3wXMUk167g576u4iwxwuAHC-3w7V77H1tYvmMQG/s320/183407_29703498_o_1.jpg" /></a>Í tilefni þess að þriðja loftslagsverkfallið fór fram á Austurvelli fyrr í dag datt mér í hug að það væri upplagt að henda í blogg um eina eftirminnilegustu bókina sem ég las á síðasta ári, sænsku unglingabókina <i>Slutet</i> (sem þýða mætti sem <i>Endalokin</i>) eftir Mats Strandberg. Mats er íslenskum unglingabókaaðdáendum að góðu kunnur frá því hann skrifaði <i>Cirkeln</i>-þríleikinn ásamt Söru Bergmark Elfgren. Fyrstu bækurnar tvær, <i>Hringurinn</i> og <i>Eldur</i>, komu út í íslenskri þýðingu Þórdísar Gísladóttur en þriðja bókin, sem hefði með öllu réttu átt að heita Lykillinn á íslensku, var því miður aldrei gefin út. (Spældum bendi ég á að bókin er til í enskri þýðingu sem er hægt að fá lánaða á Borgarbókasafninu eða kaupa á Amazon.)<br />
<br />
Slutet segir frá síðustu vikunum í lífi unglinganna Simonar og Lucindu en þau segja söguna til skiptis. Formáli hennar gerist síðla vors þegar þær fréttir berast að hinn gríðarstóri loftsteinn Foxworth stefni á jörðina, muni lenda á henni á tilteknum degi í byrjun hausts og eyða þar öllu lífi á örfáum mínútum. Hin eiginlega saga hefst svo þegar það eru 4 vikur og 5 dagar í heimsendi. Kærasta Simonar, Tilda, hefur sagt honum upp þar sem hún vill ekki vera í sambandi þessa síðustu mánuði og hann er í ástarsorg. Milli þess sem við fylgjumst með villtu líferni Simonar, sem fer eins og flestir aðrir unglingar í partý öll kvöld, lesum við skilaboð sem Lucinda sendir út í geiminn í gegnum appið #TellUs, forrit sem var sett upp í von um að einhvern tímann í framtíðinni verði til einhverjar lífverur sem muni uppgötva skilaboðin og geti þannig fræðst um lífið fyrir Foxworth.<br />
<br />
<a name='more'></a><br /><br />
Þegar um 4 vikur eru í heimsendi hverfur Tilda og finnst síðar látin með áverka á höfði sem benda til þess að hún hafi verið myrt. Þar sem fæstar samfélagsstofnanir virka á þessum tíma – það vilja jú fáir eyða vikunum áður en heimurinn ferst í vinnunni – þykir ólíklegt að það náist að upplýsa málið. Grunur beinist þó að Simoni enda var hann bæði sá sem hafði síðast séð Tildu og þykir hafa haft ástæðu til að drepa hana þar sem hún eldurgalt ekki ást hans. Flestir í bænum snúast gegn honum, vinir hans þar á meðal, og ásakanir í hans garð flæða um samfélagsmiðla. Simon sér fljótlega að hann verði sjálfur að leysa gátuna til að hreinsa nafn sitt. Þegar leiðir hans og Lucindu, gamallar vinkonu Tildu, liggja óvænt saman ákveður hún að taka þátt í leit hans að sannleikanum.<br />
<br />
Í raun má skipta frásögninni upp í tvennt. Annars vegar er það glæpasagan um hver hafi myrt Tildu og hins vegar rammafrásögnin um yfirvofandi endalok heimsins. Glæpasagan er því miður ekki nógu vel unnin. Hún er allt of einföld og plottið minnir á köflum meira á söguþráðinn í bók fyrir 10–12 ára. Simon og Lucinda fara og tala við fólk og allir gefa þeim upplýsingar nokkurn veginn mótstöðulaust. Þannig púsla þau saman nýrri mynd af lífi Tildu og komast að ýmsu um hana sem þau ekki vissu áður – sem reynist þó á endanum ekki hafa neitt með dauða hennar að gera. Að lokum kemur lausnin upp í hendurnar á þeim á algjörlega átakalausan hátt og án nokkurrar spennu. Í þessum hluta sögunnar þvælist frásagnarformið líka svolítið fyrir. Sögumennirnir, Simon og Lucinda, eyða þarna miklum tíma saman og eru því oft að segja frá sömu atburðum sem verður dálítið endurtekningasamt og þreytandi.<br />
<br />
Rammafrásögnin er aftur á móti afar vel unnin og áhrifarík. Þar er dregin upp sannfærandi mynd af samfélagi í upplausn og lífi á heljarþröm þrátt fyrir að tæknilega sé allt eins og áður, sólin skíni og fuglarnir syngi. Í gegnum þennan hluta sögunnar er varpað fram mikilvægum spurningum um tilgang lífsins og hvers virði lífið sé þegar við munum hvort eð er öll deyja. Um leið er þessi hluti líka alveg skelfilegur aflestrar og ég ímynda mér að fleiri en ég upplifi djúpstæðan kvíða við að lesa um yfirvofandi heimsendi þar sem allir einstaklingar á jörðinni vita nákvæmlega hvaða dag og jafnvel klukkan hvað þeir muni deyja. <br />
<br />
Hugtakið cli-fi kom fyrst fram á sjónarsviðið árið 2013 en það er notað yfir þær bækur sem fjalla með einhverjum hætti um loftslagsbreytingar af mannavöldum. Eins og glöggir átta sig sjálfsagt á er það samsett úr orðunum climate (loftslag) og sci-fi (vísindaskáldsaga). Sennilega er einfaldast að tala bara um loftslagsbókmenntir á íslensku – þótt mér hafi reyndar fundist ég ógeðslega sniðug þegar ég bjó til þýðinguna hlýsindaskáldsaga (hlýnun jarðar + vísindaskáldsaga). Samkvæmt skilgreiningunni er Slutet ekki loftslagsbók því það er alveg ljóst að loftsteinninn Foxworth er ekki á nokkurn hátt á ábyrgð mannkynsins. Engu að síður dylst sennilega fæstum lesendum bókarinnar að markmið hennar er að endurspegla umræðuna um hlýnun jarðar. Það er reyndar bara einu sinni minnst á loftslagsbreytingar í bókinni en þá á svo áhrifamikinn hátt að sjálf upplifði ég það eins og blauta tusku í andlitið. Þar segir (í lauslegri þýðingu undirritaðrar):<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;"><i>„Plánetan okkar er í betra ásigkomulagi núna en hún hefur lengi verið. Við erum hætt að senda mat og hluti yfir jörðina þvera og endilanga. Verksmiðjum sem heimtuðu orku og ældu út mengun [...] hefur verið lokað. Við erum hætt að fljúga og keyrum bíl sjaldnar, notum bara brotabrot af því rafmagni sem við þörfnuðumst áður. </i></span><br />
<span style="font-size: x-small;"><i><br />
</i></span> <span style="font-size: x-small;"><i>Við hefðum kannski getað bjargað umhverfinu ef við hefðum gert þetta fyrr.</i></span><br />
<span style="font-size: x-small;"><i><br />
</i></span> <span style="font-size: x-small;"><i>Það sem þurfti til var sem sagt loftsteinn.“ (s. 126)</i></span><br />
<br />
Mats Strandberg hefur sjálfur útskýrt að bókin hafi verið hans leið til að takast á við loftslagskvíða. Í <a href="https://www.metro.se/artikel/mats-strandberg-jag-ville-g%C3%B6ra-tanken-p%C3%A5-underg%C3%A5ngen-v%C3%A4ldigt-konkret">viðtali við tímaritið Metro</a> sagði hann meðal annars: „Vandinn við loftslagsvána er að hún er svo abstrakt og stór og ferlið tekur svo langan tíma. Það er auðvelt að loka augunum fyrir henni. Ég vildi gera hugsunina um endalok heimsins áþreifanlega.“<br />
<br />
Ég held að það sé óhætt að segja að það hafi heppnast. Sjálfri hefur mér alla vega aldrei liðið svona illa af að lesa bók og ég var oft ekki alveg viss um að ég myndi komast í gegnum hana. Eftir að hafa lesið lokakaflann – sem endar á því að Simon, Lucinda og fjöldi annarra bæjarbúa ganga út úr kirkjunni eftir næturlanga samveru, út í hvíta birtuna frá loftsteininum, og bíða þess sem verða vill – þurfti ég fyrst að liggja í svona hálftíma uppi í rúmi og gráta og svo að fara í langan göngutúr til að reyna að hreinsa hugann og minna mig á að í raunveruleikanum stefndi enginn loftsteinn á jörðina. Mesta óhugnaðinn hristi ég af mér á nokkrum dögum en ýmsar aðrar tilfinningar sitja enn eftir nú nokkrum mánuðum síðar. Eftir að ég las <i>Slutet</i> hef ég nefnilega verið gagntekin af ást á jörðinni, á öllum dýrunum sem hér búa, plöntunum sem spretta að því er virðist af sjálfu sér, öllum þessum ótrúlegu vistkerfum sem eru undirstaða alls lífs á þessari stórfenglegu plánetu. Ég áttaði mig nefnilega á því þegar ég las bókina að minn eigin dauði er í raun afskaplega ómerkilegur í hinu stóra samhengi hlutanna. Og kannski eigum við, þetta gráðuga, skammsýna mannkyn, ekkert betra skilið en að þurrkast út. En ekkert dýr og engin planta verðskuldar þau örlög. Hvalirnir eiga skilið að fá að halda áfram að hringsóla um höfin, býflugurnar að flögra suðandi milli blóma með frjókorn á loðnu bakinu og sveppirnir að teygja hatta sína upp úr skógarbotninum. Það skiptir öllu máli.<br />
<br />
Við erum svo ótrúlega heppin að það skuli ekki loftsteinn stefna á jörðina, að við höfum í raun og veru nokkur ár til að afstýra því stórslysi sem frekari hlýnun jarðar mun valda. Getum við plís bara reddað þessu?Guðrún Lárahttp://www.blogger.com/profile/14470320139570620400noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-217601360443480594.post-25690293854580099792019-02-06T13:15:00.001+00:002019-12-01T19:40:37.774+00:00Þreyjum þorrann með pottaplöntum!<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjD1NIZwJBn5TKrxlDJpHfGhaEgZdn5sxGhgGgZxx_o-l9Iz42ks-CgPsxQewtbYX1hyphenhyphenUVdWD3BtyP0D7nfBa7xGXl3JUN9DlWeqr_OhoiFADECqfpg-rREPsocYVoRgwrEG4CFiTfDKgOR/s1600/Hagnyta_pottaplontu_72-500x598.jpg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjD1NIZwJBn5TKrxlDJpHfGhaEgZdn5sxGhgGgZxx_o-l9Iz42ks-CgPsxQewtbYX1hyphenhyphenUVdWD3BtyP0D7nfBa7xGXl3JUN9DlWeqr_OhoiFADECqfpg-rREPsocYVoRgwrEG4CFiTfDKgOR/s320/Hagnyta_pottaplontu_72-500x598.jpg" /></a><br />
Það eru ekki mörg sumur (garðáhugafólk telur auðvitað árin í sumrum) síðan ég varð forfallin plöntuáhugakona. Raunverulegur áhugi kviknaði sennilega með fyrstu fjölæru plöntunni sem var gróðursett í garðinum – ég ætla ekki að reyna að lýsa því hvað hún gladdi mikið þegar hún stakk upp kollinum næsta vor! Fram að því hafði ég verið sú kona sem drap jafnvel kaktusa úr þurrki (eða öðru mótlæti) og skyldi engan veginn af hverju fólk gaf blóm þegar það gat gefið súkkulaði, vín eða bækur! En nú er ég sem sagt komin með græna fingur og tókst meira að segja að gleðjast (svolítið) yfir vætunni síðasta sumar því hún var svo góð fyrir gróðurinn (alla vega fram í júlí – svo fóru sumarblómin að mygla). <br />
<br />
En hvað gerir plöntuáhugafólk yfir háveturinn þegar allt grænt er hvítt í snjónum? Jú það leggur allar gluggakistur, hillur og laus borð undir pottaplöntur. Hýasintur, Riddararósir, Aloa vera, einhver skrítin planta úr IKEA sem ekki var nafngreind á kvittun og fleiri hafa glatt augað og lyft geðinu yfir síðustu mánuði. <br />
<br />
<br />
<a name='more'></a>En verandi bókakona þá hef ég auðvitað fyrst og fremst treyst á bækur (og góða vini, takk Vigga, Esther og Þórdís) til að leiða mig inn í leyndardóma garðræktar. Ég á nokkrar fínar erlendar bækur – en vandinn við þær er tvíþættur – annars vegar eru aðstæður hér á Íslandi auðvitað allt öðruvísi til ræktunar en annars staðar – og hins vegar getur verið flókið að átta sig á íslensku heitum þeirra plantna sem um er rætt og því erfitt að nálgast þær. Það er því alltaf gleðiefni ef eitthvað finnst á því ástkæra ylhýra.<br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhRZSx8Yg_bbK46P1b2u7dTVBuS95jqPNa-JhizbrBm_r8iQOYErG7dd9wBhdQP8zMQ15h-cM7zAKDcHNaLk59bECY0PyFZm8NdTeEGYLDHMgIWkCgqbsQNmu_CSHGIDRCupDu3TFwTfSPa/s1600/9781405354233_main_2017.jpg" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhRZSx8Yg_bbK46P1b2u7dTVBuS95jqPNa-JhizbrBm_r8iQOYErG7dd9wBhdQP8zMQ15h-cM7zAKDcHNaLk59bECY0PyFZm8NdTeEGYLDHMgIWkCgqbsQNmu_CSHGIDRCupDu3TFwTfSPa/s1600/9781405354233_main_2017.jpg" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Alfræðiorðabók RHS um plöntur og blóm</td></tr>
</tbody></table>
<br />
<i>Hagnýta pottaplöntubókin</i> eftir Fran Bailey og Zia Allaway er því kærkomin eign á mitt heimili. Hún er gefin út undir merkjum RHS eða the Royal Horticultural Society sem er virtasta garðyrkjufélag Bretlands og stendur fyrir útgáfu ýmissa rita um plöntur og garðyrkju. Á heimasíðu þeirra <a href="https://www.rhs.org.uk/">hér</a> má raunar nálgast alls kyns áhugaverðan fróðleik um plöntur og garða. Bókin er reyndar ekki staðfærð en þar sem um er að ræða pottaplöntur sem hafa það huggulegt í upphituðum húsum skiptir það kannski ekki öllu máli. Hún er hins vegar prýðilega þýdd af Magneu J. Matthíasdóttur og ótmetanlegt að fá þarna myndir og nöfn sem hægt er að leggja á minnið og reyna svo að fjárfesta í.<br />
<br />
Hér má finna heilmikinn fróðleik um pottaplöntur – líka atriði sem ég hafði ekkert velt fyrir mér – þannig má finna marga kafla um mismunandi uppröðun fyrir mismunandi aðstæður svo sem „Uppröðun fyrir mikla birtu“, „Uppröðun fyrir litla birtu“, og „Uppröðun til vellíðunar“ sem hefur marga undirkafla – allt frá „Uppröðunar fyrir núvitund“ til „Uppröðunar til að hreinsa loftið“ því plöntur ljóstillífa jú og sumar búa til þetta líka ljómandi góða andrúmsloft.<br />
<br />
Það er einnig metnaðarfullur kafli um pottaplöntulist sem mér finnst kannski fyrir lengra komna (Innrammaður mosi, Brönugrös á hnyðju, Lifandi skilrúm) en svo sérdeilis gagnlegur og vel uppsettur kafli sem skipar 175 algengum pottaplöntum niður eftir gerð og eiginleikum. Þar eru gefin góð ráð um ræktun og umhirðu svo sem hvernig birtu- og rakastigs hver og ein planta þarfnast. Hér er líka mjög hjálplegur kafli sem útskýrir hvað hugtök á borð við óbeint sólarljós eða dálítill skuggi þýða – því það segir sig í raun ekki sjálft.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjotU9Z1UUT5fjK8kcpVhFUJlPfb_b3Rxn4rRDNdij1z3ylFgIgFOk77L3wm9g2CHMGyQ3EJF7PY_BOjXYRG2oCgKnGY3_Y-Z6tO1eH1AxJhnJ_3B0hMKKEurxUY9Q2w6hYJzA3DVt3tjzw/s1600/9781409383949_main_2017.jpg" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjotU9Z1UUT5fjK8kcpVhFUJlPfb_b3Rxn4rRDNdij1z3ylFgIgFOk77L3wm9g2CHMGyQ3EJF7PY_BOjXYRG2oCgKnGY3_Y-Z6tO1eH1AxJhnJ_3B0hMKKEurxUY9Q2w6hYJzA3DVt3tjzw/s1600/9781409383949_main_2017.jpg" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Alfræði RHS um garðyrkju</td></tr>
</tbody></table>
<br />
Í bókinni eru eins og áður sagði fínar ljósmyndir sem gott er að styðjast við – bæði þegar kemur að því að velja í gluggakisturnar en ekki síður til að greina það sem þegar er til. Með hjálp bókarinnar hef ég t.d. greint aðra nafnlausu plöntuna sem ég keypti í IKEA sem Benjamínfíkus (Ficus benjamina). Hún er ein af örfáum plöntum bókarinnar sem fær einkunina „erfið“ í umhirðu. Það er ákveðin léttir því mér sýnist tæpt að hún lifi fram að næstu helgi. Það er þá ekki bara ég...<br />
<br />
Mitt helsta umkvörtunarefni er að flestar plönturnar reynast samkvæmt bókinni njóta sín best í óbeinu sólarljósi eða dálitlum skugga sem leysir ekki mína stóru spurningum um hvað sé best að setja í stóra suðurgluggann í stigaganginum. Þar er þó sennilega ekki við <i>Hagnýtu pottaplöntubókina</i> að sakast heldur náttúruna – eða byggingarskipulag hússins. <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />Maríanna Clarahttp://www.blogger.com/profile/11413046261765395907noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-217601360443480594.post-384926550564146192018-12-07T15:14:00.000+00:002018-12-07T15:14:35.543+00:00 Sveinarnir, rannsóknin og miðlunartillaga mömmu<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjHRLrhSBLzBJLYWtfnJPwK-CxN5otZ0vqmct360bloUBueX-UWCH7PgaZhe4JmZ1gqKM7zLC40TuZ12Xl__z84KZhKrlqNLPkpHcojSdTX3Xq7GO3PoMDJ1KhCYNcVxmDn-jtuIVxgGyg/s1600/jolasv-kapa-framhlid.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="1015" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjHRLrhSBLzBJLYWtfnJPwK-CxN5otZ0vqmct360bloUBueX-UWCH7PgaZhe4JmZ1gqKM7zLC40TuZ12Xl__z84KZhKrlqNLPkpHcojSdTX3Xq7GO3PoMDJ1KhCYNcVxmDn-jtuIVxgGyg/s320/jolasv-kapa-framhlid.jpg" width="203" /></a><br />
Þegar ég var lítil neitaði ég algerlega að taka þátt í því að lokka hrekkjótta karla inn í svefnherbergið mitt. Þrátt fyrir möguleika á mandarínum. Miðlunartillaga mömmu var að skórinn sem allt snérist um færi upp í glugga í stofunni og ég lokaði hurðinni vel inn til mín. Ef mamma vildi hætta á að fá einhverja leppalúða í heimsókn þá var það hennar mál. Þetta situr svo fast í mér að krakkarnir mínir hafa aldrei verið spurð að því hvort þau vilji hafa skóinn úti í glugga hjá sér. Þeir eru bara í stofunni.<br />
<br />
Þjóðfræðingurinn Benný Sif Ísleifsdóttir tekur sitt fyrsta jólabókaflóð með áhlaupi. Hún er með tvær bækur í ár, annars vegar skáldsöguna Grímu sem hún hlaut nýræktarstyrk frá Miðstöð íslenskra bókmennta fyrir og hins vegar barnabókina Jólasveinarannsóknin sem fjallar einmitt um samviskuspurninguna um skóinn, traustið og foreldrana. <br />
<br />
Jólasveinarannsóknin er spennandi og skemmtileg frásögn sem ætti að höfða til ungra krakka sem eru með skó úti í glugga. Henni er skipt upp í 13 kafla sem hver er mátulegur að lengd fyrir kvöldlestur þá þrettán daga sem jólasveinarnir eru á gluggunum. Og minnir þannig á klassískar jólasveinabækur eins og Jólasveinana eftir Iðunni Steinsdóttur og Búa Kristjánsson. Jólasveinarannsóknin er þó kirfilega staðsett í nútímanum og söguhetjurnar Baldur, Elías og Hjörtur notfæra sér snjalltæki þegar þeir reyna að veiða jólasveina, eitthvað sem allir á Íslandi ættu mögulega að vera búnir að tileinka sér eftir fréttir síðustu viku!<br />
<br />
Það er stóra spurningin sem hefur brunnið á íslenskum börnum: „jólasveinar eða foreldrar?“ sem strákarnir eru að reyna að svara. Strákarnir gera sér algerlega grein fyrir því að það verður að vera óyggjandi sönnun og helst myndskeið því þá kemst maður í Krakkafréttirnar og verður frægur. Benný fléttar inn í fjöruga frásögnina umfjöllun um örugga notkun á snjalltækjum og þá sérstaklega hvort það sé í lagi að taka upp og dreifa myndum af fólki, þó að það séu jólasveinar, án þess að spyrja um leyfi. Það tekst nokkuð vel til með að opna augu ungra lesenda fyrir þessu mikilvæga málefni án þess að Benný missi niður dampinn í frásögninni, sem betur fer, því fátt er leiðigjarnara en umvandanir og puttar á lofti í barnabókum.<br />
<br />
Það er frábært að skrifa bækur sem höfða sérstaklega til stráka og mikið hefur verið rætt um vöntunina á slíku efni. Það er nokkur galli hvað stelpur koma lítið við sögu í Jólasveinarannsókninni. Þær eru tvívíðir óþolandi bekkjarfélagar í fjarlægð og hafa ekki mikil áhrif á frásögnina fyrr en í blálokin – en koma þá sannarlega sterkar inn. Bók sem höfðar til stráka þarf samt ekki endilega að þýða bók án stelpna.<br />
<br />
Skemmtilegar myndir eftir Elínu Elísabetu Einarsdóttur prýða Jólasveinarannsóknina en mér fannst samspil mynda og texta ganga vel upp og styðja hvort annað.<br />
<br />
Nú nálgast fyrsti jólasveinninn byggðir og ég hlakka til að eiga lestrarstund með stráknum mínum og Jólasveinarannsókninni á hverju kvöldi til jóla. En fyrst munum við setja skóinn út í gluggann.<br />
Í stofunni.<br />
HelgaFerdhttp://www.blogger.com/profile/07336033839475265071noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-217601360443480594.post-34218035351548380322018-12-04T13:36:00.001+00:002018-12-04T15:33:25.939+00:00Ástir og örlög á Rue de Fleurus, Sellandsstíg og Sólvallagötu<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEijPVNrUm-UYC8i0knsh7vu6zyzogJegcYAGsTIUKfCDKg2t6YeluxTb_PtYERGmzn_bRBGBclbabePxgu1wpiKDAYxWxUWCzZ9o0LmzrnUJbxIz8gpX8pWK0iDI7MDPzbxHGwu9Njo2ym8/s1600/a%25C3%25B0+eil%25C3%25ADfu+%25C3%25A1stin.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="770" data-original-width="500" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEijPVNrUm-UYC8i0knsh7vu6zyzogJegcYAGsTIUKfCDKg2t6YeluxTb_PtYERGmzn_bRBGBclbabePxgu1wpiKDAYxWxUWCzZ9o0LmzrnUJbxIz8gpX8pWK0iDI7MDPzbxHGwu9Njo2ym8/s320/a%25C3%25B0+eil%25C3%25ADfu+%25C3%25A1stin.jpg" width="207" /></a></div>
Það er sjö stiga frost í Reykjavík og kominn sá tími að manni finnst varla birta af degi áður en myrkrið er aftur skollið á. (Þegar þetta loks birtist hefur reyndar hlýnað, svo allrar nákvæmni sé gætt, en myrkrið blífur.) Ég á að vera að skrifa fyrirlestur en hef svo litla eirð í mínum beinum, nenni varla að næra mig á öðru en mandarínum, gríp tilviljanakennt í bækur og er byrjuð á öðru bókablogginu á viku.<br />
<br />
Ég hefði líklega ekki sett <i>Að eilífu, ástin</i> eftir Fríðu Bonnie Andersen í jólabókabunkann (þótt hver rithöfundur með sjálfsvirðingu myndi drepa fyrir þetta skáldanafn) ef ég hefði ekki frétt út undan mér að hún fjallaði um lesbískar ástir á Íslandi á millistríðsárunum. Um það gefur káputextinn ekkert uppi, þar eru mjög óræðar yfirlýsingar um „dimma sali bak við djúprauð flauelstjöld“, líf sem „fléttast saman“ og „mikil og afdrifarík átök“, en framan á kápunni er myndabankaleg ljósmynd af konu með samkvæmisgrímu og Eiffelturninn í baksýn; vissulega hefur Parísardvöl afgerandi áhrif á líf annarrar aðalsöguhetjunnar, en þetta segir manni ekkert um bókina. Ég segi ekki að hún hefði þurft að heita <i>Forboðnir ávextir</i> og líta svona út<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi6e76ikizYa54MlJQZoV8Irn6_mziFKL6rNKmEDbo1QvnmOMrSuiZWZ4DeDuuvUNVJ8WYKXkL8ov-S2lsB5UT9qLSIB9q4lrbjHkYjhrNkJ0qN1gjd1K5vCTbYnBBl7CD3Eat7VGQwx6c1/s1600/the+other+kind.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="936" data-original-width="564" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi6e76ikizYa54MlJQZoV8Irn6_mziFKL6rNKmEDbo1QvnmOMrSuiZWZ4DeDuuvUNVJ8WYKXkL8ov-S2lsB5UT9qLSIB9q4lrbjHkYjhrNkJ0qN1gjd1K5vCTbYnBBl7CD3Eat7VGQwx6c1/s320/the+other+kind.jpg" width="192" /></a></div>
en það má kannski eitthvað á milli vera.<br />
<br />
Hvað um það – „mikil og afdrifarík átök“ er í sjálfu sér ekki ónákvæm lýsing, því hér er nóg af hasar og drama. Önnur aðalsöguhetja bókarinnar, Elín, elst upp á Íslandi en fer ung utan að læra fatasaum, fyrst í Kaupmannahöfn og síðan í París. Þar kynnist hún hinu ljúfa lífi, þar á meðal fyrrnefndum „dimmum sölum bak við djúprauð flauelstjöld“ þar sem karlar eru með körlum og konur með konum og hefðbundnum kynhlutverkum er ögrað (það bregður meira að segja fyrir heimboðum hjá Gertrude og Alice á Rue de Fleurus). Elín eignast kærustu en eftir nokkur vandræði í ástamálum endar hún í Aþenu, þar sem hún gengur í sýndarhjónaband með samkynhneigðum karlmanni og eignast með honum barn, áður en hún snýr aftur heim til Íslands sem einstæð móðir.<br />
<br />
Í Reykjavík millistríðsáranna takast síðan ástir með Elínu og Þórhöllu, ungum ljósmóðurfræðinema. Meðfram saumaskapnum fer Elín að skrifa sögur og ljóð og inn í ástarsögu hennar og Þórhöllu blandast ýmsar flækjur tengdar bróður Þórhöllu, bókaútgefandanum Þórði, og skáldaferli Elínar. Saga Elínar og Þórhöllu kallast svo á við þann hluta bókarinnar sem gerist í nútímanum; Þórhalla er þá orðin háöldruð kona á elliheimili, Alexander sonur Elínar er sjálfur kominn á níræðisaldur og gruflar í sögu móður sinnar, en einnig fáum við sjónarhorn Siggu, trans konu sem vinnur á elliheimilinu þar sem Þórhalla býr og hefur gefið upp vonina um að verða prestur.<br />
<a name='more'></a><br />
Höfundinum tekst í rauninni ótrúlega vel að halda allri þessari sögu saman og bókin er blessunarlega laus við þann þvingaða frásagnarmáta sem stundum setur mark sitt á sögulegan skáldskap þar sem fólk er sínkt og heilagt að þvælast um Bakarabrekkur og Hlíðarhúsastíga, ekki vegna þess að það eigi þangað neitt erindi heldur til að lesandinn missi nú ekki af því hvað viðkomandi saga gerðist mikið í gamla daga. Markmiðið með <i>Að eilífu, ástin</i> sem sögulegri skáldsögu er greinilega heldur ekki að setja fram marglaga samfélagslýsingu á liðinni tíð í anda til dæmis Söruh Waters heldur er fókusinn fyrst og fremst á ástir kvennanna tveggja í samhengi þess tíma sem þær lifa. Ástarsaga þeirra er staðsett í íslensku samfélagi í frekar nálægri fortíð – þar sem slíkar ástarsögur áttu sér án alls vafa stað, en án þess að um það væri talað og án þess að um það hafi verið fjallað í almennri sagnaritun fyrr en <a href="https://huldukonur.wordpress.com/" target="_blank">á allra síðustu árum</a> – og spurt: Hvernig hefði slík ástarsaga getað litið út?<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiFrrrGYfsuS7vIPO-glDkUYMvPpSLsfrs6bfU7N2kU90AWuVwVzbQu3sLSxZn4W-mKPfvluo0noQXMLKnb5RRU6W60cFm-KKBU6sTC_x0JIJtZyya-GkRnsuXce6NpH3XtkCB1FNBOjtW2/s1600/gertrude+og+alice.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="364" data-original-width="480" height="242" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiFrrrGYfsuS7vIPO-glDkUYMvPpSLsfrs6bfU7N2kU90AWuVwVzbQu3sLSxZn4W-mKPfvluo0noQXMLKnb5RRU6W60cFm-KKBU6sTC_x0JIJtZyya-GkRnsuXce6NpH3XtkCB1FNBOjtW2/s320/gertrude+og+alice.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Alice B. Toklas og Gertrude Stein <br />
í íbúðinni sinni á Rue de Fleurus í París árið 1923</td></tr>
</tbody></table>
Fríða Bonnie hefur lýst því í <a href="http://www.ruv.is/spila/klippa/vidtal-vid-fridu-bonnie-andersen-um-ad-eilifu-asti" target="_blank">viðtali </a>hvernig hún ákvað að láta Elínu fara til náms í erlendri stórborg, þar sem hún kynnist samfélagi samkynhneigðra og öðlast fyrirmyndir sem ekki er hlaupið að því að finna á Íslandi, og býr þannig yfir ákveðinni þekkingu þegar hún snýr aftur heim. Hins vegar er orðaforði um samkynja ástir varla til staðar (þótt Elín vísi eitt sinn til skáldkonunnar Saffóar í samræðum sínum við Þórhöllu), annar en fordæmandi umræða samfélagsins um kynvillu sem skelfilega ónáttúru, og Fríða Bonnie finnst mér lýsa því á sannfærandi hátt hvernig konurnar tvær verða ástfangnar og ráðgera sameiginlega framtíð innan þess þrönga ramma sem samfélagið sníður þeim.<br />
<br />
Myndaalbúmið sem Elín hefur með sér heim frá útlöndum, og inniheldur meðal annars ljósmyndir af kærustu hennar og vinum í París, verður hins vegar eins konar lykill að skilningi persónanna á möguleikum ástarinnar, bæði þegar Elín sýnir Þórhöllu albúmið eftir nokkurt hik en einnig þegar það kemur aftur í leitirnar áratugum síðar. Orð Elínar í dagbókinni hennar, sem kemur í ljós á sama tíma, eru mun óræðari, því þar skrifar hún undir rós um samband sitt við Þórhöllu og gefur henni dulnefni – rétt eins og það gæti til dæmis enn verið á huldu að bak við nafn skáldsins Arnliða Álfgeirs, sem gaf út ljóðabókina <i>Kirkjan á hafsbotni</i> árið 1959, leyndist kona sem orti til konu, ef sonur mannsins sem bókin hafði verið eignuð hefði ekki skrifað um það <a href="http://www.visir.is/g/2011712169987" target="_blank">blaðagrein </a>fyrir hálfgerða tilviljun.<br />
<br />
<i>Að eilífu, ástin</i> segir stóra og viðburðaríka sögu en bókin sjálf er ekki nema tæpar þrjúhundruð síður með góðri spássíu. Söguþráðurinn er nokkuð allsráðandi í bókinni og frásögnin knúin miskunnarlaust áfram af því sem á að gerast næst. Þetta hefur þann kost að það er alltaf eitthvað að gerast og aldrei dauð stund, en mér þótti að höfundurinn hefði víða mátt leyfa sér að varpa öndinni aðeins, staldra lengur við einstaka atburði og gefa sér pláss fyrir meiri blæbrigði í stemmningu og persónusköpun – því efniviðurinn býður tvímælalaust upp á það. Bygginguna hefði ef til vill mátt einfalda á móti; það fer ekki illa á því að láta fortíðina kallast á við nútímann og sýna til dæmis togstreituna í sambandi hinnar öldruðu Þórhöllu við Siggu, sem er sjálf að takast á við fordóma í sínum samtíma sem trans kona, en það verður á köflum dálítið yfirþyrmandi að fá söguna á tveimur tímaplönum frá sjónarhorni heilla fjögurra persóna til skiptis og þar af þriggja sem tala í fyrstu persónu.<br />
<br />
Ég vona að <i>Að eilífu, ástin</i> fái þá athygli sem hún á skilið og að Fríða Bonnie Andersen láti ekki staðar numið hér. Þetta er heilmikið sögulegt drama um spennandi viðfangsefni, sem ég er viss um að margir munu hafa ánægju af að lesa.Kristín Svavahttp://www.blogger.com/profile/17282161670518933368noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-217601360443480594.post-67743246806938524112018-11-30T17:28:00.000+00:002018-11-30T17:46:16.234+00:00Hundrað orða þöggunÞað misrétti sem konur hafa verið beittar gegnum aldirnar hefur meðal annars birst í þöggun þeirra. Það eru ýmsar leiðir til að þagga niður í fólki, meðal annars er hægt að láta það líta út fyrir að vera ómarktækt, gefa til kynna að það hafi ekkert merkilegt að segja, og neita þannig að taka mark á því. Slík afstaða hefur líka samfélagsleg áhrif: ef einhverjir sem eru í valdastöðu og almennt er hlustað á gefa ítrekað í skyn að tiltekinn einstaklingur eða hópur fólks sé ekki marktækur þá smita slík viðhorf út frá sér til annarra. Viðkomandi fólk fer jafnvel að trúa því sjálft að það hafi ekkert merkilegt að segja. Í það minnsta þá gefst fólk gjarnan upp á því að reyna að tjá sig ef það rekur sig ítrekað á að það er ekki á það hlustað hvort sem er.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjGLNGrROh5mtQ5x22waLRrGWryfI-IGX2PHtUITz8dL-8S2osorntH_gYJPQwh-G4vN4umy6NrqqXmu1C3ct4vxWWL4d3g7kfDOBPidHUr27xawyxc9tvenAjMa9xma1CC4aQ-ZqLY1NU/s1600/VOX-cover-768x1152.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="1152" data-original-width="768" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjGLNGrROh5mtQ5x22waLRrGWryfI-IGX2PHtUITz8dL-8S2osorntH_gYJPQwh-G4vN4umy6NrqqXmu1C3ct4vxWWL4d3g7kfDOBPidHUr27xawyxc9tvenAjMa9xma1CC4aQ-ZqLY1NU/s320/VOX-cover-768x1152.jpg" width="213" /></a></div>
<br />
Þöggun er ágæt aðferð til að bregðast við óþægilegum gagnrýnisröddum. Ef við viljum ekki þurfa að hlusta á gagnrýni á ríkjandi kerfi þá er yfirleitt árangursríkt að kveða raddirnar niður og það er oft þægilegri aðferð en að standa í því að svara þeim. Stundum er fólki haldið niðri með hræðslu, þ.e. ef það má búast við refsingu fyrir það að tjá skoðanir sem koma sér illa fyrir valdhafa, en oft er hunsun ekki síður árangursrík leið til að útiloka gagnrýnisraddir. Svo er hægt að hæðast að hópnum sem þagga á niður í og grafa þannig undan trúverðugleika hans.<br />
<br />
Í dystópísku skáldsögunni <i>Vox</i> eftir Christinu Dalcher hafa raddir kvenna verið kæfðar með mjög svo bókstaflegum hætti. Sögusviðið er Bandaríkin á óræðum tíma, en miðað við aðstæður má vel ímynda sér að þetta eigi að gerast eftir fáein ár eða áratugi. Trúarofstækismenn hafa náð auknum völdum undir einræðissinnuðum forseta. Afleiðing af því er að réttindi kvenna hafa að mestu leyti verið afnumin. Þær mega ekki lengur vera úti á vinnumarkaði heldur eiga þær að vera fyrirmyndarhúsmæður, eignir þeirra eru skráðar á eiginmenn þeirra, getnaðarvarnir hafa verið teknar af markaði og meðgöngurof að sjálfsögðu bannað, kynlíf utan hjónabands er bannað og konum sem stunda það er grimmilega refsað (en ekki körlunum) og samkynhneigt fólk er fangelsað og sett í einhvers konar endurhæfingarheilaþvott. Það sem er svo sérstaklega einkennandi er að konum hefur verið úthlutaður talkvóti þannig að þær mega aðeins mæla 100 orð á sólarhring. Til að tryggja hlýðni þeirra við þessar reglur eru þær látnar bera sérstök armbönd með teljara sem gefa þeim raflost ef orðafjöldinn fer yfir 100. Tölvur, bækur og skriffæri eru kirfilega læst inni þar sem einungis karlar hafa aðgang að þeim og myndavélar fylgjast með til að tryggja að konur svindli ekki á orðakvótanum með því að tala táknmál.<br />
<br />
Aðalsöguhetja bókarinnar, Jean, hefur áður starfað sem málvísindakona og stundað mikilvægar rannsóknir á málstoli. Sagan er sögð frá sjónarhorni hennar, þar sem hún er full reiði yfir nýju hlutskipti sínu sem undirgefin úthverfahúsmóðir sem fær ekki að tjá sig. Sonur hennar á unglingsaldri hefur teygað Kool-Aidið frá trúarnötturunum og messar reglulega yfir henni um hið sanna hlutverk konunnar og eiginmaður hennar virðist frekar uppburðarlítill gagnvart öllu saman. Hún hefur miklar áhyggjur af ungri dóttur sinni og áhrifum þess á þroskaferil hennar að fá ekki að tjá sig. Svo fer ýmislegt að gerast sem ekki verður tíundað hér til að skemma ekki plottið fyrir þeim sem eiga eftir að lesa bókina. Ég verð þó að játa að mér fannst söguþráður bókarinnar helst til reyfarakenndur og lausnir of einfaldar til að geta verið almennilega trúverðugar. Ekki að ég sé endilega mótfallin reyfurum, en miðað við þær safaríku hugmyndir og samfélagsádeilu sem lagt er upp með fannst mér plottið verða allt of rýrt og tækifæri vannýtt til að koma áhugaverðum hlutum á framfæri. Og það var eitthvað við ritstílinn sem pirraði mig, það var eitthvað þvingað við hann.<br />
<br />
Sem sagt er þetta bók sem felur í sér gríðarlega áhugavert sögusvið sem hefði mátt gera mun meira við en var gert. Þöggun kvenna er viðfangsefni sem er einkar mikilvægt. Miðað við orðræðu sem verður iðulega vart við í kringum okkur, hvort sem um er að ræða alþingismenn á börum, reiða karla í kommentakerfum eða hugsunarlausa unglingsstráka, er það bara nokkuð útbreidd skoðun að konur eigi ekkert að vera að þenja sig. Samfélagið sem lýst er í <i>Vox</i> er því miður ekkert svo langsótt.Eyja M. Brynjarsdóttirhttp://www.blogger.com/profile/09698510659637368993noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-217601360443480594.post-37809473959285032252018-11-30T15:28:00.000+00:002018-11-30T15:29:40.305+00:00Heill sé Angústúru, lengi lifi Angústúra!<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEip7BlUw_3pzBo4ZGVYDB3SNEyN7kz5wdtVZHXipC8wla4F-5nUmDgYUZr4c7c0KT4fNm-P_JLKmjkpUiYr1mGe9YTOEcGDCrpftUSskHysLn5OtPGRPgK11FSS-sFuWdUWhM-4vOm7AhFD/s1600/et%25C3%25BD%25C3%25B0ur+%25C3%25AD+snj%25C3%25B3.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1556" data-original-width="958" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEip7BlUw_3pzBo4ZGVYDB3SNEyN7kz5wdtVZHXipC8wla4F-5nUmDgYUZr4c7c0KT4fNm-P_JLKmjkpUiYr1mGe9YTOEcGDCrpftUSskHysLn5OtPGRPgK11FSS-sFuWdUWhM-4vOm7AhFD/s320/et%25C3%25BD%25C3%25B0ur+%25C3%25AD+snj%25C3%25B3.jpg" width="196" /></a></div>
Þegar ég kom heim frá útlöndum í vikunni beið mín pakki. Ég er farin að kannast við þessa nettu hvítu pakka en þeir koma mér einhvern veginn alltaf á óvart – ég hef aldrei verið í bókaklúbbi áður og er enn óvön slíkri heimsendingarþjónustu á sérvöldum gæðabókmenntum. Upp úr nýjasta pakkanum kom bók með þeim fagra titli <i>Etýður í snjó</i> eftir Yoko Tawada (ekki að ég viti hvað etýða er, en orðið er afar hljómfagurt), í íslenskri þýðingu Elísu Bjargar Þorsteinsdóttur. Mér telst til að þetta sé sjötta bókin í áskriftarseríu hins unga forlags Angústúru, en serían hóf göngu sína á síðasta ári og er ein gleðilegasta viðbótin við íslenska bókmenntaflóru á síðustu misserum.<br />
<br />
Tvær bækur komu út árið 2017: <i>Veisla í greninu</i> (annar glæsilegur titill) eftir mexíkanska höfundinn Juan Pablo Villalobos í þýðingu Maríu Ránar Guðjónsdóttur og <i>Einu sinni var í austri</i> eftir kínverska höfundinn Xiaolu Guo í þýðingu Ingunnar Snædal. 2018 var fyrsta fulla starfsár bókaklúbbsins, með fjórum útgefnum bókum: <i>Allt sundrast </i>eftir Nígeríumanninn Chinua Achebe í þýðingu Elísu Bjargar Þorsteinsdóttur, <i>Sæluvíma </i>eftir hina bandarísku Lily King í þýðingu Ugga Jónssonar, smásagnasafnið <i>Sakfelling </i>eftir norður-kóreskan rithöfund undir dulnefninu Bandi í þýðingu Ingunnar Ásdísardóttur og loks fyrrnefnd bók japanska höfundarins Yoko Tawada.<br />
<br />
Af þeim fimm bókum sem ég er búin að lesa voru heilar þrjár í sérstöku uppáhaldi. Það var í fyrsta lagi <i>Einu sinni var í austri</i> eftir Xiaolu Guo, sem var jafnframt fyrsta bókin úr seríunni sem ég las. Ég fékk hana í afmælisgjöf en var dálítið lengi að koma mér að því að lesa hana; einhvern veginn stóð ég í þeirri trú út frá káputextanum að hún sækti í goðsögur eða þjóðsögur, sem mér finnst yfirleitt frekar leiðinlegar bókmenntir, en komst síðan að því að svo var ekki, heldur er þetta býsna raunsæisleg frásögn af oft heldur nöturlegum aðstæðum aðalsöguhetjunnar, frá því hún elst upp hjá afa sínum og ömmu í bláfátæku kínversku fiskiþorpi á áttunda áratugnum og þar til hún flytur til Bretlands sem ungur rithöfundur og byrjar að skrifa bækur á ensku.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi2Y1jfdsXkE4nFtM9Q548RMXJzc5rX6gFLZ2Bl9jgwdJneeRWwmakoIJUAPeVtSWxA8GD_iW-EnFWocC7ZE4lp9FXQsaSCTCbx6PhY5tPgXcag9yV96M6rZH1qfgYq5Pbo8m7jBKzL_Nx-/s1600/xiaolu+guo.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="667" data-original-width="500" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi2Y1jfdsXkE4nFtM9Q548RMXJzc5rX6gFLZ2Bl9jgwdJneeRWwmakoIJUAPeVtSWxA8GD_iW-EnFWocC7ZE4lp9FXQsaSCTCbx6PhY5tPgXcag9yV96M6rZH1qfgYq5Pbo8m7jBKzL_Nx-/s200/xiaolu+guo.jpg" width="149" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Xiaolu Guo vandlega dúðuð</td></tr>
</tbody></table>
Frásögn hennar af bernskuárunum er eftirminnileg og var stundum erfið aflestrar, sérstaklega lýsingarnar á ömurlegu lífi hinnar kúguðu ömmu hennar, en stíllinn er látlaus og húmorinn kaldhæðinn. Ég hafði sérstaklega gaman af köflunum í seinni hluta bókarinnar um tilraunakenndu listasenuna í Beijing um 1990; sögukonan verður meðal annars vitni að ólöglegum líkamslistargjörningum við Kínamúrinn þar sem einn listamaðurinn sviptir sig klæðum, grefur holu í jörðina og hefur ofsafengin mök við móður Jörð – síðan mætir lögreglan á staðinn. Xiaolu Guo kom til Íslands í sumar og talaði fyrir troðfullu húsi í Veröld. Hún er sjúklega töff týpa og það var gaman að fá tækifæri til að sjá hana og horfa á heimildarmynd hennar um fyrstu utanlandsferð foreldra hennar, sem eru jú líka persónur í bókinni.<br />
<a name='more'></a><br />
Klassíkin í hópi bókanna frá þessu ári er <i>Allt sundrast</i> eftir Chinua Achebe, sem kom upphaflega út árið 1958 og var mjög þarft verk að þýða á íslensku. Talandi um glæsilega titla er titill hennar sóttur í hið magnaða kvæði W.B. Yeats, <i>Endurkoman </i>eða <i>The Second Coming</i>, og er mjög viðeigandi, enda fjallar bókin um það hvernig ein samfélagsgerð hopar fyrir annarri í Nígeríu á 19. öld þegar hvítu nýlenduherrarnir mæta á svæðið. Sú menning sem aðalsöguhetjan, stríðsmaðurinn Okonkwo, tilheyrir – gamla valdakerfið, heimsmyndin, trúarbrögðin, siðareglurnar – byrjar að sundrast; miðjan heldur ekki. Styrkleiki bókarinnar liggur ekki síst í því að myndin sem Achebe dregur upp af hinni hverfandi menningu er ekki rómantíseruð, ekki smættuð í fórnarlambshlutverk sögunnar, heldur flókin og blæbrigðarík; við kynnumst bæði göllum og grimmd gamla samfélagsins en líka því sem er dýrmætt og fallegt. Mér þótti sérstaklega skemmtilegt hvernig hugsanagangi fólks er miðlað í orðtökum og líkingum sem eru iðulega fyndnar og heimspekilegar í senn.<br />
<br />
<i>Allt sundrast</i> er ágætt dæmi um það hvers vegna það er þrátt fyrir allt ástæða til að þýða bækur á íslensku úr ensku. Þótt ég hefði vel getað lesið bókina á frummálinu hefði ég ekki viljað missa af þeirri upplifun að lesa hana á mínu eigin móðurmáli, sem er auðugra fyrir vikið; textinn er svo fallegur og þýðing Elísu Bjargar Þorsteinsdóttur svo lipur og þokkafull. Hún fetar vel línuna milli þess að færa textann á eðlilega og óþvingaða íslensku en viðhalda þó ákveðinni tilfinningu fyrir framandleika þessa fjarlæga samfélags. Svo er auðvitað staðreynd að þótt ég hefði <i>getað </i>orðið mér úti um bókina á ensku þá er ekki þar með sagt að ég hefði <i>gert </i>það – þar liggur gildi þess að láta aðra stundum velja ofan í sig bækurnar, sé valið á annað borð vandað.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhnWYrCSxp58ZIrYbFAlVvSTZzxqaNilKKBYcBQOGEE2n4yD22TrdOwbGHpTxqS_x7WTfsCYCYW-smuQXTOrddiHscyeOX11ZuQo46659eqlKKToy4b_JKbwQ8gSECako4WhJDtnent86eN/s1600/margaret+mead.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="599" data-original-width="786" height="243" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhnWYrCSxp58ZIrYbFAlVvSTZzxqaNilKKBYcBQOGEE2n4yD22TrdOwbGHpTxqS_x7WTfsCYCYW-smuQXTOrddiHscyeOX11ZuQo46659eqlKKToy4b_JKbwQ8gSECako4WhJDtnent86eN/s320/margaret+mead.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Margaret Mead gluggar í bók</td></tr>
</tbody></table>
Loks verð ég að nefna skáldsöguna <i>Sæluvímu </i>eftir Lily King, sem fylgdi í kjölfar <i>Allt sundrast</i>, og ég myndi lýsa svo í stuttu og óhátíðlegu máli: Hún er ógeðslega skemmtileg. Hún fjallar um þrjá mannfræðinga frá Bretlandi, Bandaríkjunum og Ástralíu sem eru að störfum í Papúu Nýju-Gíneu um 1930, ástir þeirra og örlög (og er að nokkru leyti byggð á atburðum í lífi hins þekkta bandaríska mannfræðings Margaret Mead). Í þessari bók kemur allt saman: Sannfærandi og áhrifamikil persónusköpun, þétt og spennandi plott og stórkostlega áhugavert sögusvið. Saman við persónulega sögu mannfræðinganna þriggja fléttast á áreynslulausan hátt umræða um hugmyndafræðilegan grundvöll og siðferðisleg vafamál mannfræðinnar sjálfrar á árdögum greinarinnar og hin flóknu tengsl rannsakanda og viðfangs, vesturs og austurs, nýlendna og nýlenduvelda.<br />
<br />
Það er yfirlýst markmið og einn helsti styrkleiki áskriftarseríu Angústúru að „gefa innsýn í ólíka menningarheima og víkka sjóndeildarhringinn“. Allar bækurnar falla að þessu markmiði, hver á sinn hátt, ásamt því að vera skemmtilegar og áhugaverðar bókmenntir – eina bókin þar sem mér fannst skorta nokkuð upp á það síðarnefnda var norðurkóreska smásagnasafnið <i>Sakfelling</i>, en þótt sögurnar í henni hafi ekki heillað mig veita þær óneitanlega sjaldgæfa innsýn í þrúgandi veruleika norðurkóreskra borgara og hafa gildi sem slíkar. Ég veit ekkert um bókina <i>Etýður í snjó</i> eftir Yoko Tawada en á bókarkápu kemur fram að einn sögumanna sé ísbjörninn frægi og harmræni Knútur frá Berlín, og það nægir til þess að kveikja hjá mér töluverða eftirvæntingu.<br />
<br />
Hönnun bókanna er einföld og falleg – Snæfríð Þorsteins og Hildigunnur Gunnarsdóttir voru tilnefndar til Íslensku hönnunarverðlaunanna fyrir hana – og ber, eins og serían öll, vitni um að hér hafi verið vandað til verka frá upphafi. Ofan á allt saman er <a href="https://www.angustura.is/askrift" target="_blank">áskriftin </a>á meira en sanngjörnu verði – bækurnar kosta 2.980 kr. með sendingarkostnaði. Ég segi því takk, Angústúra, fyrir að gefa okkur allar þessar góðu bækur á íslensku, ég hlakka til að sjá hvað kemur næst.Kristín Svavahttp://www.blogger.com/profile/17282161670518933368noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-217601360443480594.post-47184595476880176462018-11-18T19:17:00.003+00:002018-11-19T13:24:30.388+00:00Bókin með brjóstdropunum <div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEif3Q_WG2f4IBSfUr6EVAQxlqvwTYB6AeTw2jaRRUvLh0Ed5koewLVfAqlYMTspzJtRxtb2osX9zsT6-HmhZK-CockPe9jEYzkGzRJn_cU0GPt5zAifTuWS4EDPjL1Ba-FFXR3MWTHpRLo/s1600/sm.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="501" data-original-width="752" height="212" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEif3Q_WG2f4IBSfUr6EVAQxlqvwTYB6AeTw2jaRRUvLh0Ed5koewLVfAqlYMTspzJtRxtb2osX9zsT6-HmhZK-CockPe9jEYzkGzRJn_cU0GPt5zAifTuWS4EDPjL1Ba-FFXR3MWTHpRLo/s320/sm.jpg" width="320" /></a></div>
Um helgina hefur rignt mjög mikið í Reykjavík. Í ljósi þess, og að auki var ég með hálsbólgu og hæsi, var alveg upplagt að eyða dögunum aðallega í rúminu með heimiliskettinum og nýrri bók. Ég er með stafla af glænýjum bókum til taks og búin að lesa nokkrar. Bókin sem ég las á meðan rigningin buldi á súðinni er <i>Sorgarmarsinn</i> eftir Gyrði Elíasson og hún gerði helgina enn betri en annars hefði verið - annað sem var skemmtilegt var að þrátt fyrir raddleysið fór ég í útgáfuboð vegna bókar Alexanders Dans, sem heitir <i>Vættir</i>, en það er önnur saga.<br />
<br />
Eitt af því sem mér finnst mikilvægt við bækur sem ég les er að þær fái mig til að hugsa, láti einhver óvænt fræ spíra í huganum og að þær hafi rödd sem talar til mín, röddina má auðvitað líka kalla stíl. Röddin í <i>Sorgarmarsinum</i> finnst mér alveg sérlega þægileg. Aðalpersónan, sem heitir Jónas eins og syndugi maðurinn í Gamla testamentinu sem gat sofið í maga sjávarspendýrs eða mögulega risastórs fisks, er einrænn maður. Það er varla hægt að kalla hann einmana því einsemdin er sjálfvalin. Hann dvelur í sumarhúsi frænda eiginkonu sinnar í jaðri þorps á Austfjörðum og fæst við að krota nótur í minnisbók og skrifa auglýsingar fyrir auglýsingastofu í Reykjavík. Jónas er í persónulegum ógöngum, honum leiðist vinnan og hjónaband hans er að sigla í strand. Hann er raunar ekkert að spyrna á móti því eða vinna í sínum málum eins og það er oft kallað. Hann virðist líta á það sem óhjákvæmilegt að eiginkonan, Anna, hitti annan mann, enda hefur hún oft sagt að Jónas nærist á óhamingju, sem er ekki þægilegur eiginleiki hjá sambýlismanni.<br />
<br />
Það er kannski klisjukennt að tala um rauðan þráð, en samt ... rauði þráðurinn í þessari bók er sköpunarþörfin. Jónas hlustar á fjölbreytta tónlist, umhverfishljóð og fuglasöng og notar það sem hann heyrir sem innblástur í eigin tónverk, sem munu samt að líkindum aldrei verða flutt. Minnisbókinni glatar hann líka í skógræktarlandi en hann fær sér aðra og heldur áfram að kompónera. Á vegi Jónasar verða ýmsar persónur sem eru andstæður hans eða jafnvel spegilmyndir, svona eftir því hvernig maður kýs að túlka söguna; nefna má kaupmann þorpsins, sem fer til tónlistarborgarinnar Salzburgar heimaborgar Mozarts höfundar Sálumessunnar frægu, þar sem hann deyr skyndilega og listmálara sem hefur lagt penslunum og palettunni og ræktar gulrætur í stórum stíl.<br />
<br />
<i>Sorgarmarsinn</i> er ekki löng, hávær, fjörug eða stórkarlaleg bók, enda ekki við því að búast af höfundinum, en hún fór dásamlega vel með norsku brjóstdropunum sem eru á náttborðinu mínu og ég náði alveg sérstöku sambandi við bugaða sögumanninn Jónas.
Þórdís Gísladóttirhttp://www.blogger.com/profile/00489551429010305247noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-217601360443480594.post-84428917015310147112018-10-30T12:04:00.002+00:002018-11-19T13:18:17.835+00:00Prjónað meðfram jólabókaflóðinu<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; line-height: 24px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhiGSiygLqhznBKxk7n8eVZYG9IcWCM9Z0azZGOvSniwQfBKJQ7sRhwlLOzPO2CUjgqTL6doKVpztEHy6ETqOPfyzkYPjhxU_BSaC5fOI8dP_69NAeNIdhtpFKklbQXIvmCzPlufWwvzfQ7/s1600/42615294_10156252179973692_4165647329661026304_n.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="782" data-original-width="612" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhiGSiygLqhznBKxk7n8eVZYG9IcWCM9Z0azZGOvSniwQfBKJQ7sRhwlLOzPO2CUjgqTL6doKVpztEHy6ETqOPfyzkYPjhxU_BSaC5fOI8dP_69NAeNIdhtpFKklbQXIvmCzPlufWwvzfQ7/s320/42615294_10156252179973692_4165647329661026304_n.jpg" width="250" /></a><span lang="IS" style="font-family: "times new roman" , serif;">Nú er jólabókaflóðið skollið á og mig svimar af hamingju yfir öllum yndislestrinum sem fram undan er. En eitthvað verður kona að hafa fyrir stafni þau kvöld sem hún dettur í sjónvarpsgláp, þær stundir sem hún situr barnlaus í strætó, meðan hún hlustar á hljóðbækur og já – mér detta svo sem ekki í hug fleiri staðir og stundir þar sem ég gæti með góðu móti prjónað – en það geta vonandi aðrir - til dæmis má prjóna jólagjafir! Fyrir tæpu ári síðan áskotnaðist mér dásamleg dönsk bók sem heitir Kærlighed paa pinde – hér er engin erótík í spilunum heldur er þetta bók um prjónaskap. Það sem meira er – þetta er bók eftir einn uppáhalds prjónahönnuðinn minn – Lene Holme Samsöe (hér eftir nefnd LHS). </span><br />
</div>
<a name='more'></a><br />
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; line-height: 24px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgP6Nl1OOEoHMtlkfW819pllUryqcr5M4ZTzNGV21j_0JAPGKbWjgIPb7QyIEUDnhbjwPJLmoVOAxuRXX0PA0S6jn7hMvGJ3uI2zMzxEcDZShbHZBM-LLv7mLQUK3U-3Bvj4gPjo90SiBGO/s1600/38519112_1843158652431018_7731824899630563328_n.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="200" data-original-width="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgP6Nl1OOEoHMtlkfW819pllUryqcr5M4ZTzNGV21j_0JAPGKbWjgIPb7QyIEUDnhbjwPJLmoVOAxuRXX0PA0S6jn7hMvGJ3uI2zMzxEcDZShbHZBM-LLv7mLQUK3U-3Bvj4gPjo90SiBGO/s1600/38519112_1843158652431018_7731824899630563328_n.jpg" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">LHS alltaf með eitthvað á prjónunum</td></tr>
</tbody></table>
<span lang="IS" style="font-family: "times new roman" , serif;">Þegar ég varð ófrísk að (nú tveggja ára) dóttur minni datt ég ekki beint í hreiðurgerð en ég fór að prjóna meira eftir uppskriftum – og þá sérstaklega ungbarnaföt. Ég gramsaði mikið á pintrest og aftur og aftur kom ég að myndum af fötum sem LHS hafði hannað. Það var því miður sjaldnast hægt að kaupa þessar uppskriftir á netinu svo ég endaði með að panta mér lítið hefti frá dönsku forlagi og láta senda mér það til Íslands – þetta var dálítið vesen og kostaði heil ósköp en ég varð stoltur eigandi <i>Babystrik paa pinde 3</i>(sem reyndar verður Babystrik paa pinde 2 í mínum höndum af því ég prjóna svo brjálæðislega laust að ég neyðist til að nota minni prjóna en uppskriftir segja til um) og prjónaði uppúr því peysu, teppi og buxur á barnið – peysan passar ótrúlegt nokk ennþá á barnið!<o:p></o:p></span></div>
<br />
<br />
<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgQvfDOuIWgByMzCixGhULrV87hZ6QlN_VytcW5oXCWTvsi2UBeU4Fvk1claN8P1bo6VGinfjtMt6PHM45Wx6J7F2iJDH68U_V4A1TozYRV4WkjzdJG0j7m2ocsLMWjnV_A0o8sh3iG76OB/s1600/karllighedpaa2.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="600" data-original-width="1200" height="160" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgQvfDOuIWgByMzCixGhULrV87hZ6QlN_VytcW5oXCWTvsi2UBeU4Fvk1claN8P1bo6VGinfjtMt6PHM45Wx6J7F2iJDH68U_V4A1TozYRV4WkjzdJG0j7m2ocsLMWjnV_A0o8sh3iG76OB/s320/karllighedpaa2.jpg" width="320" /></a></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; line-height: 24px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="IS" style="font-family: "times new roman" , serif;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; line-height: 24px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="IS" style="font-family: "times new roman" , serif;">Ég varð því heldur en ekki lukkuleg þegar ég sá hina stóru og fallegu bók <i>Kærlighed paa pinde</i> eftir LHS til sölu í garnversluninni Ömmu mús og kættist enn meira þegar mér var svo gefin hún. Nú ári síðar kemur í ljós að það eru fleiri en ég sem hafa áttað sig á snilli LHS því nú hefur Forlagið tekið sig til og þýtt og gefið út þessa fögru bók og heitir hún í þýðingu Guðrúnar Thors og Ásdísar Sigurgestsdóttur, <i>Prjónað af ást</i>. Uppskriftirnar eru – eins og á frummálinu – skiljanlegar og skýrar og alveg sérlega fallegar. LHS prjónar flíkur í klassískum eftirstríðsárastíl, stuttbuxur, gollur, kápur, smekkbuxur og alls konar húfur. Hún notar retró liti, antík bleikan, dumbrauðan, okkurgulan og fallega bláa og brúna tóna, hún blandar sjaldnast litum saman í sömu flík – en gerir í staðinn mjög falleg mynstur í grunnlitinn. Stærðirnar eru frá fæðingu og uppí átta til tíu ára – en ef kona prjónar jafn laust og ég geta uppskriftirnar dugað jafnvel enn lengur fram eftir aldri! Bókin er líka afar ríkulega myndskreytt – og eins og þegar kemur að matreiðslubókum þá eru fallegar myndir það sem hittir mig í hjartastað – ég er eins og lauf í vindi þegar kemur að litlum rauðhærðum stúlkum sem standa í prjónakápu á haustlegu engi með rjóðar kinnar og vindinn í fangið. Lítill drengur sem situr á girðingu í stuttum prjónabuxum með (prjónaðan) sixpensara fær mig til að andvarpa og leita í huganum að litlum dreng sem ég gæti prjónað þetta á (tæplega sjö ára fótbolta sonur minn er því miður dottinn úr markhópnum fyrir þennan skandinavíska Emil í Kattholti draum).</span><br />
<br />
<span lang="IS" style="font-family: "times new roman" , serif;"><o:p></o:p></span></div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiVgLUxmkQ-0q7_JJB1nrd1638sSXTLKMwc9yrg55qW7h-qG44R1thvdY_79CNUqRROfspS4v7TTrCqt7iLeSpjHYWajvqJvtc6oLn-aGKPDWAYWosqfgmhTKWTVyVAqbhEW_MdU8kfRr2r/s1600/kaerlighed-paa-pinde-lene-holme-samsoee-04_small2.png" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="320" data-original-width="320" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiVgLUxmkQ-0q7_JJB1nrd1638sSXTLKMwc9yrg55qW7h-qG44R1thvdY_79CNUqRROfspS4v7TTrCqt7iLeSpjHYWajvqJvtc6oLn-aGKPDWAYWosqfgmhTKWTVyVAqbhEW_MdU8kfRr2r/s200/kaerlighed-paa-pinde-lene-holme-samsoee-04_small2.png" width="200" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">„litla barnið" sem dóttir mín elskar</td></tr>
</tbody></table>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; line-height: 24px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="IS" style="font-family: "times new roman" , serif;">Ef þið hafið gaman af að prjóna á börn – þá mæli ég með þessari bók – ef þið hafið gaman af fallegum myndum af börnum í skandinavískri náttúru þá getið þið alveg splæst í hana líka! Tveggja ára dóttir mín er svo heilluð af þessum myndum að hún dröslar bókinni (sem er frekar stór) reglulega til mín og biður um að fá að skoða myndir af „litla barni“ – og ég skil hana vel – því litlu börnin sem liggja sofandi í ægifögrum prjónuðum værðarvoðum eru hrikalega sæt – sem og þau sem eru vakandi og gægjast á okkur undan dásamlegum litlum kollhúfum. <o:p></o:p></span></div>
Maríanna Clarahttp://www.blogger.com/profile/11413046261765395907noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-217601360443480594.post-61894921689145229492018-03-14T09:01:00.000+00:002018-03-14T09:01:32.393+00:00Barnagæla<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjj4aiqLGR0yeblHVtwPxucm80-A9E-V5d4kWX6lOD_54d4GpPB6Ej9PwMESKYV8cD8yVNKo_D6RBljP4oDfQMIbyQ5MovvdtWBh0oFOskNd-oWEsghlOhdPqYaT8_jc4Mk0gNEddSpHVn2/s1600/barnag%25C3%25A6la.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="789" data-original-width="501" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjj4aiqLGR0yeblHVtwPxucm80-A9E-V5d4kWX6lOD_54d4GpPB6Ej9PwMESKYV8cD8yVNKo_D6RBljP4oDfQMIbyQ5MovvdtWBh0oFOskNd-oWEsghlOhdPqYaT8_jc4Mk0gNEddSpHVn2/s320/barnag%25C3%25A6la.jpg" width="202" /></a></div>
Þetta er eins konar ritfregn, sprottin af því að þegar ég var að segja mínum góðu vinkonum í Druslubókum og doðröntum frá því að bók sem ég hefði lesið nýlega „hlyti að fara að koma út á íslensku“ kom í ljós að viðkomandi bók var þegar komin út á íslensku, það hafði bara algjörlega farið framhjá mér. Mér rennur blóðið til skyldunnar að forða öðrum frá sömu örlögum.<br />
<br />
Um er að ræða bók eftir fransk-marokkóska rithöfundinn Leïlu Slimani sem heitir <i>Barnagæla </i>í íslenskri þýðingu Friðriks Rafnssonar og kom út hjá Forlaginu í haust. Hún fjallar um hjón í París sem eiga tvö lítil börn. Upphaflega er móðirin heima með börnunum en síðan fer hún aftur út á vinnumarkaðinn og þá ráða þau til sín barnfóstruna Louise, sem tekur síðan æ meira pláss í lífi þeirra og endar á að rústa því, eins og er ljóst frá fyrstu blaðsíðu.<br />
<br />
Ég las bókina í enskri þýðingu, sem <i>Lullaby</i>, og allavega í umfjöllun um þá útgáfu virðist hún oft vera kynnt sem einhvers konar spennusaga. Það er vissulega spenna í henni, en það er líka töluvert öðruvísi stemmning og pælingar í þessari bók en hefðbundnum þrillerum. Ég myndi segja að eitt meginþemað í <i>Barnagælu </i>væru flóknar krossgötur stéttar, kyns og uppruna sem grundvöllur misskiptingar í samfélaginu – mun þyngri undiralda en í bókum eins og <i>Gone girl</i> og <i>Girl on the train</i>, sem ég hef séð nefndar til sögunnar í sama samhengi.<br />
<br />
Ég fílaði <i>Barnagælu </i>frekar vel. Mér fannst Leïlu Slimani takast vel að sameina þessa óhugnanlegu og spennandi sögu annars vegar og hins vegar óþægilega og frekar þrúgandi mynd af stöðu kvenna í (allavega frönsku) nútímasamfélagi. Ég mæli semsagt með því að fólk noti tækifærið og lesi hana í íslenskri þýðingu.Kristín Svavahttp://www.blogger.com/profile/17282161670518933368noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-217601360443480594.post-28385877210218529432018-01-08T22:19:00.002+00:002018-01-08T22:20:41.226+00:00Afrek ársins 2017: Lestrardagbókin<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjQC9cRtWAZcS8mQST6eFb6SPv3oMx8zTUssqB5IX6_RY1ZMtqVbyEoX7lK-02ZdWX2rsSGXKPM0edchuE-VvfVP8iwk8kTuJsi-jUWV8APbgrYtD8ltMMl5ba4IQQhfOXKui14b1y_JFxV/s1600/%25C3%25AD+sama+klefa.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="299" data-original-width="196" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjQC9cRtWAZcS8mQST6eFb6SPv3oMx8zTUssqB5IX6_RY1ZMtqVbyEoX7lK-02ZdWX2rsSGXKPM0edchuE-VvfVP8iwk8kTuJsi-jUWV8APbgrYtD8ltMMl5ba4IQQhfOXKui14b1y_JFxV/s1600/%25C3%25AD+sama+klefa.jpg" /></a></div>
Ég lít á það sem eitt af afrekum mínum árið 2017 að hafa í fyrsta sinn á ævinni tekist að halda skrá yfir bóklestur minn. Lykillinn að því reyndist vera að skrifa svolitla umsögn um allar bækurnar og upplifun mína af þeim, sem jók á lestraránægjuna og gerði það skemmtilegra að rifja bækurnar upp eftir á. Ég gaf stjörnur eins og sannur bókmenntagagnrýnandi – en held reyndar að ég hafi þjáðst af dálítilli stjörnuverðbólgu, sérstaklega framan af, og hyggst mæta með sveðjuna reidda til höggs í lestrardagbókinni á nýju ári. (Fyrsta bókin sem ég opnaði eftir áramót, ævisaga Patriciu Highsmith eftir Andrew Wilson, sem er búin að vera mörg ár ólesin uppi í hillu, er að reynast býsna slöpp, þannig að það ætti að auðvelda mér að sýna fulla hörku strax í upphafi.)<br />
<br />
Samkvæmt mínum útreikningum las ég fimmtíu og eina bók á árinu sem var að líða, rétt tæplega bók á viku, sem mér sýnist mun minna en hjá mörgum af lesóðum facebookvinum mínum, en mér finnst samt bara fínt. Ég taldi bækur sem ég las utan vinnu (og ég skilgreini skrif mín um íslenska klámsögu sem vinnu, þótt lítt launuð séu, og tel því ekki með bækur á borð við <i>Kynblendingsstúlkuna </i>frá 1970) og sem ég kláraði. Þar af voru 33 skáldsögur, tvö smásagnasöfn, tíu ljóðabækur og fimm bækur óskáldaðs efnis. Meirihluti bókanna voru eftir íslenska höfunda, eða 27 bækur, næstu þjóðlönd voru Svíþjóð, Bandaríkin og Portúgal með 4-5 bækur hvert, en það var skammarlega lítið um bækur frá löndum utan Evrópu og Bandaríkjanna – aðeins ein eftir rússneskan höfund, ein frá Chile og ein frá Suður-Kóreu. Það hallaði nokkuð á konur í höfundahópnum; 21 bók var eftir konu en 29 eftir karla.<br />
<br />
Það hafði einhver áhrif á fjölda íslenskra höfunda og fjölda karlhöfunda að í ár ákvað ég – einnig í fyrsta sinn – að lesa <i>allar </i>skáldsögur tveggja höfunda, og bækur eftir þessa tvo höfunda tróna í efstu sætum yfir<br />
<br />
<b>uppáhaldsskáldsögurnar mínar árið 2017: </b><br />
<br />
<i>Í sama klefa</i> eftir Jakobínu Sigurðardóttur frá 1981<br />
<i>Gæludýrin </i>eftir Braga Ólafsson frá 2001<br />
<a name='more'></a><br />
Ég las semsagt fjórar skáldsögur Jakobínu á árinu og sjö skáldsögur Braga. Ég hafði lesið flestar bækur Braga áður en engar af bókum Jakobínu.<br />
<br />
Bragi er einn af mínum eftirlætisrithöfundum og það var einfaldlega alveg sjúklega gaman að lesa allar bækurnar hans í einum rykk.
Ég er hrifin af þeim eiginlega öllum en <i>Gæludýrin </i>var held ég uppáhalds; ég elskaði bygginguna og sjónarhornin, söguna og persónurnar (með hinn ógeðfellda Hávarð Knútsson fremstan í flokki), og ekki síst þá staðreynd að aðalsöguhetjan eyddi öllum lottóvinningnum sínum í geisladiska í þessari bók sem kom út árið 2001, en meðan ég var að lesa hana árið 2017 var ég að pakka öllum mínum geisladiskum niður í kassa og setja upp á háaloft. Það var punkturinn yfir hið andstyggilega i, rúsínan í hinum íroníska pylsuenda. Það er ekki verra að ein af mínum góðu vinkonum í Druslubókum og doðröntum, Guðrún Lára Pétursdóttir, er sérfræðingur í bókum Braga Ólafssonar og var alltaf til í að ræða við mig um alls konar ósagða hluti, plotttvist og duldar perversjónir sem heilluðu mig í bókunum. Duldar perversjónir eru mögulega uppáhaldsbókmenntafyrirbærið mitt í öllum heiminum.<br />
<br />
Bækur Jakobínu Sigurðardóttur eru óneitanlega nokkuð frábrugðnar bókum Braga Ólafssonar og ég er ekki jafn jafnhrifin af þeim. Mér fannst <i>Snaran </i>til dæmis ekki mjög skemmtileg; þessi tegund af þjóðernisklisjukenndri kaldastríðsádeilu vekur næstum því með mér líkamlegan viðbjóð. Þótt <i>Lifandi vatnið</i> sé ekki alveg laus við hana heldur (ó, hvað Jakobína er frábær í bókatitlunum!) fannst mér margt í henni mjög flott.<br />
<br />
Það var hins vegar <i>Í sama klefa</i> sem var óumdeild uppáhaldsbók ársins 2017, bókin um konurnar tvær sem deila klefa í skipi á suðurleið eina nótt, sögu þeirra og samskipti. Ég vitna í lestrardagbókina:<br />
<br />
„Þær eru „í sama klefa“ eina nótt en hvað eiga þær sameiginlegt? Er einhver flötur á samkennd eða raunverulegum samskiptum þeirra á milli? Hvers eðlis eru tengslin á milli þeirra? Þær eru af ólíkri kynslóð, koma báðar úr sveit en hafa farið í ólíkar áttir, hugsa á ólíkan hátt, en samt en samt. (Bókin skrifuð 1981; eftir Rauðsokkurnar, rétt fyrir kvennaframboðin.) Þetta eru ekki væmnar vangaveltur um lífræn tengsl milli ólíkra kynslóða kvenna eins og sumar kynsystur mínar virðast vera með á heilanum heldur þvert á móti bók um það hvað þessi tengsl geta verið sársaukafull, vitundin um hið sameiginlega erfið, þegar maður getur ekki gengist inn á samkenndina fyrirvaralaust af því að maður kærir sig kannski ekkert um að vera með viðkomandi í liði eða trúir ekki á að maður geti það. Ég myndi líka segja að þetta væri langáhugaverðasta bók sem ég hef lesið um hið klassíska íslenska þema um tilfinningaátökin sem fylgdu flutningunum úr sveit í borg – af því að þetta er feminísk bók, saga frá augum kvenna, sem gátu ekki leyft sér jafn hreina nostalgíu gagnvart sveitinni og fortíðinni af því að það var samt svo margt í bænum og nútímanum sem gaf konum tækifæri. Indriði G. og þessir kallar geta bara átt sig með sínar Babýlonshórur úr borginni og skinheilögu sveitapilta.“<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjZDLILez73xnf694rpkTgqDiiacNng8rJkK6Wnajm5QkX0laC8ZHqLszC242HdKST87ao26eCvBfV1kBq2zvwmj0CyNlF3Kx8sVfJGUfKXSNY-abzhkv3DGgxmn0Y7o7sWvd9vLDdfHsR7/s1600/thomas+quick.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="333" data-original-width="590" height="180" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjZDLILez73xnf694rpkTgqDiiacNng8rJkK6Wnajm5QkX0laC8ZHqLszC242HdKST87ao26eCvBfV1kBq2zvwmj0CyNlF3Kx8sVfJGUfKXSNY-abzhkv3DGgxmn0Y7o7sWvd9vLDdfHsR7/s320/thomas+quick.jpg" width="320" /></a></div>
<b>Uppáhaldsbækurnar óskáldaðs efnis </b><br />
<br />
Dan Josefsson, <i>The strange case of Thomas Quick. The Swedish serial killer and the psychoanalyst who created him</i>. 2015<br />
<br />
Phil Baker, <i>William S. Burroughs</i>. 2010<br />
<br />
Það er ágætis spark í rassinn að taka þennan lista saman því við Guðrún Lára vorum komnar vel á veg með bókablogg um fyrrnefndu bókina í haust, sem við ættum augljóslega að klára sem fyrst, til að sem flestir fái notið hinnar ómótstæðilega furðulegu sögu af sænska raðmorðingjanum Thomasi Quick, a.k.a. Sture Bergwall. Ég tek fram að það var ég en ekki meðbloggari minn sem sýndi af mér leti við skrifin. Og við höfum samið um að ljúka þeim sem fyrst. Ég hef ekki fleiri orð um það.<br />
<br />
Seinni bókin var þessi líka frábæra, stutta en hnitmiðaða bók um líf og verk Williams Burroughs, úr seríunni Critical Lives frá Reaktion Books í Bretlandi. Ómótstæðileg blanda af umfjöllun um ævi, skáldskap og hugmyndaheimi þessa dáleiðandi höfundar, hvers höfundarverk „stands almost as a reductio ad absurdum of many of the concerns central to the American canon, including final frontiers, escape from matriarchy, male bonding, personal autonomy and freedom from control“, svo vitnað sé í höfundinn Phil Baker í setningu sem mér fannst svo skemmtileg að ég skrifaði hana niður.<br />
<br />
<b>Uppáhaldsljóðabækurnar </b><br />
<br />
Solveig Thoroddsen, <i>Bleikrými</i>. 2017<br />
Bergþóra Snæbjörnsdóttir, <i>Flórída</i>. 2017<br />
<br />
Ég las ýmsar fínar ljóðabækur á árinu, flestar nýjar, og á enn eftir nokkrar úr ljóðabókaflóðinu 2017. Þessar tvær voru í uppáhaldi. Þær eiga ýmislegt sameiginlegt sem ég fíla: Mikið hold og efni og lífrænu – mikið bleikrými, beisikklí, sterka heildarmynd og stundum soldið prakkaralegan subbuskap, taka sig ekki of alvarlega. Það er rétt að taka fram að ég er ekki alveg hlutlaus í tilfelli <i>Bleikrýmis</i>, því ég ritstýrði henni hjá Meðgönguljóðum. Ég hef því eðli málsins samkvæmt lesið hana mjög oft, en <i>Flórída </i>á ég eftir að lesa oftar en einu sinni í viðbót.<br />
<br />
Það voru ýmsar aðrar bækur sem eru eftirminnilegar frá árinu. Góðar þýddar skáldsögur voru <i>Allt sem ég man ekki</i> eftir Jonas Hassen Khemiri og<i> Kona frá öðru landi</i> eftir Sergej Dovlatov, báðar frábærlega þýddar, sú fyrri af Þórdísi Gísladóttur og sú seinni af Áslaugu Agnarsdóttur. Tvær sérdeilis skemmtilegar glæpasögur voru <i>The talented Mr. Ripley </i>eftir Patriciu Highsmith og <i>An unsuitable job for a woman</i> eftir P.D. James. Fyrir utan duldar perversjónir er ég mjög veik fyrir hvers konar svindlurum í bókmenntum og því var hin óskáldaða <i>El impostor </i>eftir Javier Cercas afar áhugaverð – hún fjallar um katalónskan mann sem var formaður samtaka Spánverja sem höfðu setið í fangabúðum nasista, nema hvað svo kom í ljós að hann hafði aldrei setið í fangabúðum nasista, og það var sko ekki eina lygasagan sem hann hafði kokkað upp gegnum tíðina.<br />
<br />
Ætli það verði svo ekki að nefna bókina sem fékk lægstu einkunnina sem gefin var í ár, eina og hálfa stjörnu, en það var safn af portúgölskum leynilögreglusögum frá 2008. Ég vitna í lestrardagbókina: „Heilt yfir voru sögurnar frekar leiðinlegar og óspennandi. Í kaldhæðnislegum formála lýsti ritstjóri bókarinnar því svo að hann hefði ákveðið að gefa hana út í von um að lífga við hefð bókmennta sem hefði aldrei verið sinnt að ráði í Portúgal – en ef þetta er niðurstaðan þá er bara ágætis ástæða fyrir því að portúgalskir höfundar hafi ekkert sinnt leynilögreglusögum.“
Kristín Svavahttp://www.blogger.com/profile/17282161670518933368noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-217601360443480594.post-19927860884568731952017-12-20T01:11:00.003+00:002017-12-20T11:27:37.586+00:00Bakarísglæpir um jólin<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEidbCtE5q7CozUHgYwPxRv9n4tNvH10HznXYfK3ZWk-ydhcrOSx3VfOXgCiybVsrXLuGWhJ6C5O9eC6Cq0AVhF3u_2nrIUKESV8tm3dpe9TSTLwF8EtRHumRt0QzZTB2ShO6vlM5Jl1xang/s1600/Bakarisradgatan_72.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="1429" data-original-width="1000" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEidbCtE5q7CozUHgYwPxRv9n4tNvH10HznXYfK3ZWk-ydhcrOSx3VfOXgCiybVsrXLuGWhJ6C5O9eC6Cq0AVhF3u_2nrIUKESV8tm3dpe9TSTLwF8EtRHumRt0QzZTB2ShO6vlM5Jl1xang/s320/Bakarisradgatan_72.jpg" width="223" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Þau hafa ekki dregið veitingarnar frá skatti</td></tr>
</tbody></table>Við sonur minn höfum fallið kylliflöt fyrir sænskri bókaseríu sem Forlagið hefur gefið út undanfarin ár eftir rithöfundinn Martin Widmark og myndskreytinn Helenu Willis. <i>Bakarísráðgátan</i> er fjórða bókin í æsispennandi flokki um spæjarana og vinina Maju og Lalla en þau leysa hvert glæpamálið á fætur öðru í heimabæ sínum, Víkurbæ. Um þessa seríu er ekkert nema gott að segja, þetta eru bráðfyndnar bækur og mjög hvetjandi fyrir litla lestrarhesta sem og þá sem ekki eru byrjaðir að lesa sjálfir. Letrið er stórt, myndirnar mjög skemmtilegar og efnið afar spennandi. Þá spilla ekki fyrir litrík götukort af Víkurbæ og teikningar af aðalpersónum en við flettum mikið fram og tilbaka – bæði til að athuga hvert söguhetjurnar voru að fara eða hvaðan þær voru að koma á kortinu og líka til að skoða myndir af hinum grunuðu og athuga hvort þar leyndust einhverjar vísbendingar um innra atgervi (svo var ekki).<br />
<br />
<a name='more'></a><br />
Í <i>Bakarísráðgátunni</i> liggur leið þeirra Lalla og Maju í bakaríið Marsipan þar sem þrjú hrikalega rán hafa verið framin á skömmum tíma – sú spurning vaknar hvort einhver innanbúðarmaður (eða kona) í bakaríinu sé í samkrulli með ræningjanum og augljóslega þurfa Maja og Lalli að hanga töluvert í bakaríinu og fá sér bæði kanilsnúða og kökur meðan þau leysa gátuna. Þótt bækurnar séu allar sjálfstæðar koma þó sömu persónur ítrekað fyrir – auðvitað Maja og Lalli og lögreglustjórinn en hér má líka finna Sif sem vinnur í skartgripabúð Múhameðs Karat sem dyggir lesendur muna eflaust eftir úr <i>Demantaráðgátunni</i> sem og Oddmundi kirkjuverði sem brá fyrir bæði í <i>Demantaráðgátunni</i> og <i>Hótelráðgátunni</i>.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEimCOUxqVz2shKVUG9BURspKXoK8Shm4Rbdf6OahyOKaGch8aKkdK4YcMlUtYlF-1RbZ0YljRip7yDiVKW2XjAAQCJJ-7uZpYxWFUE2Gvmiq-bT3lk-AG8UDl7BwM3tCDp9NI1ORnFTNtty/s1600/Martin_Widmark.JPG" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="341" data-original-width="220" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEimCOUxqVz2shKVUG9BURspKXoK8Shm4Rbdf6OahyOKaGch8aKkdK4YcMlUtYlF-1RbZ0YljRip7yDiVKW2XjAAQCJJ-7uZpYxWFUE2Gvmiq-bT3lk-AG8UDl7BwM3tCDp9NI1ORnFTNtty/s200/Martin_Widmark.JPG" width="128" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Martin Widmark sprækur</td></tr>
</tbody></table><table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiP6tn4ZMqKhwp4rgKijExgm1vKhEcQJ62JoHE7iaunu4FUQTUy69zwETMPQdyvH_ybHsdP5L6ik6-KY-g6iX8K9eGc7oYzkY0SxI-iDI6jlWM91BAJ6oaMzKKOdYCRFTDR2ZP_iPy7Zy4-/s1600/Helena_Willis.JPG" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="319" data-original-width="221" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiP6tn4ZMqKhwp4rgKijExgm1vKhEcQJ62JoHE7iaunu4FUQTUy69zwETMPQdyvH_ybHsdP5L6ik6-KY-g6iX8K9eGc7oYzkY0SxI-iDI6jlWM91BAJ6oaMzKKOdYCRFTDR2ZP_iPy7Zy4-/s200/Helena_Willis.JPG" width="137" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Helena Willis</td></tr>
</tbody></table><br />
Maja og Lalli eru auðvitað börn en taka spæjarastörf sín mjög alvarlega - hafa skrifstofu í kjallaranum hjá Maju og hafa þar safnað ýmsum ómissandi græjum sem aðrir ungir spæjarar gætu viljað eignast svo sem kíki, stækkunargler, spegla osfrv. Ólíkt flestum öðrum börnum sem leysa glæpamál (og þau eru ekki fá – nægir hér að nefna helming höfundarverks Endid Blyton og Nancy Drew) þá hlustar fullorðnafólkið yfirleitt á þau. Sjálfur lögreglustjórinn tekur mikið mark á þessum kláru krökkum og leysir jafnvel mál í samstarfi við þau.<br />
<br />
Án þess að vilja gefa of mikið upp um söguþráð <i>Bakarísráðgátunnar</i> þá er ómögulegt annað en að nefna að þjófurinn er með glæp sínum að reyna að svíkja undan skatti! Hvar annars staðar en í sænskri barnabók! Þetta gleður innilega og veitti þar að auki kærkomið tækifæri til að útskýra fyrir nýorðnum sex ára hugtakið skatta og af hverju það sé svo mikilvægt fyrir samfélagið okkar að við borguðum þá öll!<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgBWibHF4qB_lAcO2Bv6LIiYibuvohm_8kqAjYx-IeUfKUMMYcqrAHeJJqhqR91jQzGjjKbEikfI7WTGaq9NUmLfDQYbRYdaN7WQyOm8CETB7SXoet7BpPZcAEA4MWD0VuWHjSlb1GFaILE/s1600/demantaradgatan.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="1113" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgBWibHF4qB_lAcO2Bv6LIiYibuvohm_8kqAjYx-IeUfKUMMYcqrAHeJJqhqR91jQzGjjKbEikfI7WTGaq9NUmLfDQYbRYdaN7WQyOm8CETB7SXoet7BpPZcAEA4MWD0VuWHjSlb1GFaILE/s320/demantaradgatan.jpg" width="222" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Hér má sjá Múhameð Karat í öngum sínum</td></tr>
</tbody></table>Hin lexían sem við drógum af bókinni var sú að við ætlum bráðum að gera okkur ferð í bakarí og smakka hvort hinir örlagaríkukökur Napóleonshattar smakkist jafn vel og þeir líta út í skemmtilegum teikningum Helenu Willis.<br />
<br />
Bækurnar um Lalla og Maju eru orðnar 23 talsins (og hafa verið gerðir þættir og kvikmyndir eftir þeim sem væri gaman að sjá) svo við mæðginin hugsum okkur gott til glóðarinnar að lesa þær allar (vonandi í íslenskri þýðingu).Maríanna Clarahttp://www.blogger.com/profile/11413046261765395907noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-217601360443480594.post-68315678631761875662017-10-30T11:36:00.000+00:002017-10-30T14:47:33.211+00:00„Hvernig sefur þú“ er pappírslistaverk!<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh_OqmJ4BBD8wTsH88b4_Wna5VBBD6nGdyuYRCGKbUuZpF940DT0kRplcTgFABpfdneMht51_oEhyvK3oHJZBIkSl2y7QcY7s0oMDndeIOmamvHAQAvXiUi8MzFH6VxILewOK7OWEpKBLcr/s1600/angu934154.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="478" data-original-width="298" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh_OqmJ4BBD8wTsH88b4_Wna5VBBD6nGdyuYRCGKbUuZpF940DT0kRplcTgFABpfdneMht51_oEhyvK3oHJZBIkSl2y7QcY7s0oMDndeIOmamvHAQAvXiUi8MzFH6VxILewOK7OWEpKBLcr/s320/angu934154.jpg" width="199" /></a><span lang="IS" style="font-family: "times new roman" , serif; mso-ansi-language: IS;">Sem barn var ég ekkert
sérstaklega hrifin af myndabókum – þótt þær væru auðvitað margar góðar höfðu þær
þann galla að klárast of fljótt. Þó hafa þær auðvitað stytt mér stundir áður en farið var að lesa fyrir mig flóknari bækur og áður en ég fór sjálf að lesa. En
óhjákvæmilega hefur fennt yfir fyrstu bókaárin og minningunni lúta þau í lægra
haldi fyrir Astrid Lindgren, Múmínálfunum, Anne-Cath. Vestly, Ole Lund
Kirkegaard og fleiri meisturum. En á síðustu árum hefur afstaða mín til
myndskreyttra bóka gjörbreyst og loksins er ég farin að kunna að meta þau sjálfstæðu
listaverk sem metnaðarfullar myndaskreyttar bækur geta verið. Og nú sit ég hér
í hægindastól heimilisins og les til skiptis fyrir fimm ára og eins árs –
sjaldnast sömu bækurnar en sumar fallegar myndabækur eiga þó greiðan aðgang að
báðum börnum og þá er líka skemmtilegt fyrir þann eldri að geta lesið
takmarkaðann textann í myndabókum fyrir litlu systur.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<br /></div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhzsI98y5K0cuE9hFzr3YnXwys3jvFPZhKke49wb2FFUNBJOGu_EJKjWJnBivfZ-v6mRLFsWkx-4H21C40A7ltkBrJwnE-cDrVfJPZ9G056uB_jGRAQSysFKqclj_7HlgGzDns84I0z_2Wr/s1600/Olivia-Cosneau.png" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="280" data-original-width="280" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhzsI98y5K0cuE9hFzr3YnXwys3jvFPZhKke49wb2FFUNBJOGu_EJKjWJnBivfZ-v6mRLFsWkx-4H21C40A7ltkBrJwnE-cDrVfJPZ9G056uB_jGRAQSysFKqclj_7HlgGzDns84I0z_2Wr/s1600/Olivia-Cosneau.png" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Olivia Cosneau á góðri stundu</td></tr>
</tbody></table>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="IS" style="font-family: "times new roman" , serif; mso-ansi-language: IS;">Eina slíka myndabók rak á fjörur
okkar þriggja um daginn en það er ný bók sem Angústúra þýðir og gefur út, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Hvernig sefur þú?</i> eftir Olivia Cosneau
og Bernard Duisit. Olivia sér um myndir og texta en Bernard pappírshönnun sem
er svo sannarlega einn stærsti hluti verksins og samvinna þeirra tveggja dásamleg. Olivia hefur myndskreytt bækur í yfir áratug og þau Bernard unnið alla vega tvær slíkar saman svo nú er bara að vona að við fáum að njóta hinnar líka. Á heimasíðu Forlagsins er Guðrún Vilmundar skráð fyrir þýðingunni en ég sé þær upplýsingar raunar ekki á bókarkápu. Þetta er ægifögur bók sem þessi
fimm ára kallar “Origami-bókina” og sú nafngift er kannski ekki alveg úr lausu
lofti gripin því þetta er vissulega listaverk úr pappír. Á hverri síðu legst
eitthvað dýr til svefns og textinn útlistar athöfnina nánar – svo er hægt að toga
í flipa og þá hringar kötturinn sig, kóalamamma faðmar litla kóalabjörninn,
apinn sveiflast í trénu og svo framvegis. Þetta er ekki flókið en
pappírsteikningarnar eru afskaplega fallegar og meira að segja fullorðnu fólki
(alla vega mér) finnst ennþá gaman að toga í flipann hjá kengurunni og sjá
litla ungan stinga kollinum upp úr poka móður sinnar – hvar hann sefur. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<br /></div>
<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhv-Unxdcm_bdT0sh2R8M6u4__q3a3Hrk4EnDuPCvAQGe6oDwuM1TaTakjI9EjV49QZjdKWj5M0RftwXMZsEt-qzXG-O4QZqjZgvLdpG7BGRTcEEcr92dury9RnhmSEPyIB3_Q2f9iPCdyD/s1600/30341532.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="379" data-original-width="318" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhv-Unxdcm_bdT0sh2R8M6u4__q3a3Hrk4EnDuPCvAQGe6oDwuM1TaTakjI9EjV49QZjdKWj5M0RftwXMZsEt-qzXG-O4QZqjZgvLdpG7BGRTcEEcr92dury9RnhmSEPyIB3_Q2f9iPCdyD/s320/30341532.jpg" width="268" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Hin bókin sem Olivia Cosneau og Bernard Duisit <br />
unnu saman</td></tr>
</tbody></table>
<a name='more'></a><br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="IS" style="font-family: "times new roman" , serif; mso-ansi-language: IS;">Bæði börnin njóta þessarar bókar
og sú litla á það til að næla sér í hana og skríða uppí hægindastólinn til að
glugga í hana í friði og ró – en sú er yfirleitt gripin fljótlega þar sem
pappírinn þolir ekki mikið tog og þegar maður er eins árs er ekki gott að vita
hvað má toga í og hvað ekki. En gerir lítið til – það má skoða hana aftur og
aftur undir handleiðslu stóra bróður eða foreldra. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="IS" style="font-family: "times new roman" , serif; mso-ansi-language: IS;">Aðspurður hvað sé best við bókina
svarar sá fimm ára að hún sé fræðandi „næstum eins og skólabók, af því maður
fær að vita hvernig dýrin sofa“ og svo er auðvitað svo gaman að toga í flipann
og horfa á köttinn hringa sig og öll hin dýrin hreyfast. Þar að auki getur hann
lesið hana sjálfur fyrir litlu systur enda letrið stórt og skýrt.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<br /></div>
<!--[if gte mso 9]><xml>
<o:OfficeDocumentSettings>
<o:AllowPNG/>
<o:PixelsPerInch>96</o:PixelsPerInch>
</o:OfficeDocumentSettings>
</xml><![endif]-->
<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>EN-US</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:EnableOpenTypeKerning/>
<w:DontFlipMirrorIndents/>
<w:OverrideTableStyleHps/>
</w:Compatibility>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="false"
DefSemiHidden="false" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="382">
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 6"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 7"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 8"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Normal Indent"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="footnote text"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="annotation text"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="header"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="footer"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index heading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="table of figures"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="envelope address"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="envelope return"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="footnote reference"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="annotation reference"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="line number"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="page number"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="endnote reference"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="endnote text"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="table of authorities"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="macro"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="toa heading"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Bullet"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Number"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Bullet 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Bullet 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Bullet 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Bullet 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Number 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Number 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Number 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Number 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Closing"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Signature"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text Indent"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Continue"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Continue 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Continue 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Continue 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Continue 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Message Header"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Salutation"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Date"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text First Indent"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text First Indent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Note Heading"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text Indent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text Indent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Block Text"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Hyperlink"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="FollowedHyperlink"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Document Map"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Plain Text"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="E-mail Signature"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Top of Form"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Bottom of Form"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Normal (Web)"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Acronym"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Address"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Cite"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Code"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Definition"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Keyboard"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Preformatted"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Sample"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Typewriter"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Variable"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Normal Table"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="annotation subject"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="No List"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Outline List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Outline List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Outline List 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Simple 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Simple 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Simple 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Classic 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Classic 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Classic 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Classic 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Colorful 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Colorful 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Colorful 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Columns 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Columns 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Columns 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Columns 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Columns 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 6"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 7"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 8"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 6"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 7"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 8"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table 3D effects 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table 3D effects 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table 3D effects 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Contemporary"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Elegant"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Professional"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Subtle 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Subtle 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Web 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Web 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Web 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Balloon Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Theme"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Note Level 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Note Level 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Note Level 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Note Level 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Note Level 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Note Level 6"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Note Level 7"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Note Level 8"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Note Level 9"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" QFormat="true"
Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" QFormat="true"
Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" QFormat="true"
Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" QFormat="true"
Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" QFormat="true"
Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" QFormat="true"
Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="41" Name="Plain Table 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="42" Name="Plain Table 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="43" Name="Plain Table 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="44" Name="Plain Table 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="45" Name="Plain Table 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="40" Name="Grid Table Light"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46" Name="Grid Table 1 Light"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51" Name="Grid Table 6 Colorful"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52" Name="Grid Table 7 Colorful"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="Grid Table 1 Light Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="Grid Table 6 Colorful Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="Grid Table 7 Colorful Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="Grid Table 1 Light Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="Grid Table 6 Colorful Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="Grid Table 7 Colorful Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="Grid Table 1 Light Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="Grid Table 6 Colorful Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="Grid Table 7 Colorful Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="Grid Table 1 Light Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="Grid Table 6 Colorful Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="Grid Table 7 Colorful Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="Grid Table 1 Light Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="Grid Table 6 Colorful Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="Grid Table 7 Colorful Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="Grid Table 1 Light Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="Grid Table 6 Colorful Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="Grid Table 7 Colorful Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46" Name="List Table 1 Light"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51" Name="List Table 6 Colorful"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52" Name="List Table 7 Colorful"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="List Table 1 Light Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="List Table 6 Colorful Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="List Table 7 Colorful Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="List Table 1 Light Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="List Table 6 Colorful Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="List Table 7 Colorful Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="List Table 1 Light Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="List Table 6 Colorful Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="List Table 7 Colorful Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="List Table 1 Light Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="List Table 6 Colorful Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="List Table 7 Colorful Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="List Table 1 Light Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="List Table 6 Colorful Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="List Table 7 Colorful Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="List Table 1 Light Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="List Table 6 Colorful Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="List Table 7 Colorful Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Mention"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Smart Hyperlink"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]-->
<!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Table Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin:0cm;
mso-para-margin-bottom:.0001pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:12.0pt;
font-family:"Calibri",sans-serif;
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;}
</style>
<![endif]-->
<!--StartFragment-->
<!--EndFragment--><br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;">
<span lang="IS" style="font-family: "times new roman" , serif; mso-ansi-language: IS;">Þetta er sem sagt afskaplega
falleg og skemmtileg bók fyrir börn frá rúmlega eins árs aldri <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>– og svo auðvitað foreldra og aðra fullorðna
sem eru með blæti fyrir haganlega gerðum bókum, það er sannarlega ekki ofgnótt
af þeim á barnabókamarkaðnum. Vel gert Angústúra!<o:p></o:p></span></div>
Maríanna Clarahttp://www.blogger.com/profile/11413046261765395907noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-217601360443480594.post-51160162050760817162017-09-20T13:49:00.000+00:002017-09-20T13:49:21.652+00:00Hér hefur kúasmali verið á ferð: Sigurður Pálsson látinn<b>Vegalengdir og skógarbotn</b><br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj8O_xzhRm9S-A8g0iqnV_6L5RraHfIo0ljWiEwp4d_N62DatAJs4lZqwaxnZ4-dKLW-O-vp1WCu0kQKv_DHSxO4G2t_ohDln4iVkH6HPr6vhNLqemdPsYw9D4W3xCAY2p6t_dsGj34gadx/s1600/monsieur+sp.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="1197" data-original-width="1000" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj8O_xzhRm9S-A8g0iqnV_6L5RraHfIo0ljWiEwp4d_N62DatAJs4lZqwaxnZ4-dKLW-O-vp1WCu0kQKv_DHSxO4G2t_ohDln4iVkH6HPr6vhNLqemdPsYw9D4W3xCAY2p6t_dsGj34gadx/s200/monsieur+sp.jpg" width="166" /></a></div>
Salthnullungar, ætlaðir kúnum, þær sleiktu þessa steina hægum tungustrokum, sleiktu sér salt í kroppinn sinn hlýja og stóra.<br />
<br />
Salt. Fjögra stafa orð. Ef ég væri beðinn um skilgreiningu á kjarna lífsins myndi ég skrifa þetta orð. Lífið er ekki saltfiskur, lífið er salt.<br />
<br />
Rak kýrnar eftir slóðanum, hugsaði: merkiði slóðina vel með þyngslalegum skrokki ykkar og klunnalegu fótum með hörðu klaufum.<br />
<br />
Merkiði götuna, þrykkið nærveru ykkar niður í svörðinn svo mín tilvist komist til skila líka, svo framtíðin sjái að hér hefur kúasmali verið á ferð.<br />
<br />
<br />
<br />
(Úr <i>Bernskubók</i>, 2011)<br />
<br />Kristín Svavahttp://www.blogger.com/profile/17282161670518933368noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-217601360443480594.post-73001385766353997762017-08-11T01:38:00.001+00:002017-08-11T01:38:47.462+00:00Meiri glæpi - minni ást!<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjHlf4-08_Nxe5Tp6i3Nx9hyphenhyphenDYrwkdJtaDeciA593dUYHx0gZvf0XlsuEE85lsKLOTuv3wheezrHmdUzfiPyYfCXDNbihc3GIMyv5XMI8D8TbGhZFe0fn7hPoAS21URgc4jgsJXcpcu6PiX/s1600/c932a069d5e64e27af1aa6d1ef0c9475.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="547" data-original-width="328" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjHlf4-08_Nxe5Tp6i3Nx9hyphenhyphenDYrwkdJtaDeciA593dUYHx0gZvf0XlsuEE85lsKLOTuv3wheezrHmdUzfiPyYfCXDNbihc3GIMyv5XMI8D8TbGhZFe0fn7hPoAS21URgc4jgsJXcpcu6PiX/s320/c932a069d5e64e27af1aa6d1ef0c9475.jpg" width="191" /></a></div>
<span style="font-size: 21px;"><span style="font-family: Times, Times New Roman, serif;">Sumri hallar því miður, sest er sól en sumarið hefur að vanda verið tími glæpa og ofbeldis þegar kemur að bókalestri. Rebus og Jimmy Perez fylgdu mér úr hlaði í vor og nú hefur Nóra Sand tekið við en hún er (eins og Perez) á framfæri Bókaútgáfunnar Uglu. </span></span><br />
<div>
<span style="font-size: 21px;"><span style="font-family: Times, Times New Roman, serif;"><br /></span></span></div>
<div>
<span style="font-family: Times, Times New Roman, serif;"><span style="font-size: 21px;">Nóru er að finna í </span><span style="font-size: 21px;"><i>Stúlkunum á Englandsferjunni,</i> sem er ekki beinlínis frumraun dönsku skáldkonunnar Lone Theils á ritvellinum en vissulega hennar fyrsta bók. Áður starfaði hún sem fréttaritari Berlinske Tiderne og Politiken í London í fjölda ára. Bakgrunn sinn í blaðamennskunni nýtir Theils prýðisvel í bókinni en aðalsöguhetjan, Nóra, er einmitt fréttaritari fyrir skáldaða tímaritið Globalt. Eins og Theils starfaði Nóra m.a. í Kosovo og Norður Írlandi og sakamálið sem Nóra reynir að leysa byggir á sönnum atburðum en þar með lýkur sem betur fer samanburðinum enda lendir Nóra í ansi kröppum dansi.</span></span></div>
<div>
<span style="font-family: Times, Times New Roman, serif;"><span style="font-size: 21px;"><br /></span></span><div>
<div>
<div style="font-size: 22px;">
<span style="font-family: Times, Times New Roman, serif;">Sagan hefst á því að Nóra fjárfestir í gamalli tösku sem hún finnur í antíksölu í smábæ í Englandi. Í töskunni finnast svo ljósmyndir af stúlkum, þar á meðal tveimur stúlkum sem hurfu á ferju frá Danmerkur til Englands fyrir áratugum. Forvitni Nóru er vakinn og nánari athugun leiðir í ljós tengsl milli töskunnar og sérlega óhugnanlegs bresks fjöldamorðingja sem situr í lífstíðarfangelsi fyrir morð á ungum konum. </span></div>
<div style="font-size: 13px;">
<span style="font-family: Times, Times New Roman, serif;"><a name='more'></a><br /></span></div>
<div style="font-size: 13px;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi1CHpihySZLYttsPh_cD-ey6lLF3erqodtzF_QM4Rl9xOmnmn1-MQ0hv8y2NLsvOZuqt3r4Pp1ttfdQpgdrOjN2MhIkXPX1ysjt-PjYKW3HDJ2pKoB_YDGBmlJDhyLk13wkR4KHPmiO5ns/s1600/af64f16563357632ff654ef217ad984a.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="545" data-original-width="363" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi1CHpihySZLYttsPh_cD-ey6lLF3erqodtzF_QM4Rl9xOmnmn1-MQ0hv8y2NLsvOZuqt3r4Pp1ttfdQpgdrOjN2MhIkXPX1ysjt-PjYKW3HDJ2pKoB_YDGBmlJDhyLk13wkR4KHPmiO5ns/s320/af64f16563357632ff654ef217ad984a.jpg" width="213" /></a><span style="font-size: 22px;"><span style="font-family: Times, Times New Roman, serif;">Það er enginn byrjandabragur á bókinni og margt lukkast vel - Theils kann að búa til prýðisgóða fléttu, býr til ágætar persónur og tekst sérlega vel upp í sannfærandi lýsingum á stöðum og stemningum í Englandi - sem og starfi blaðamannsins. </span></span></div>
<div style="font-size: 13px;">
<span style="font-size: 22px;"><span style="font-family: Times, Times New Roman, serif;"><br /></span></span></div>
<div style="font-size: 13px;">
<span style="font-size: 22px;"><span style="font-family: Times, Times New Roman, serif;">Annað er síðra - textinn flæðir misvel og á köflum er höfundurinn alveg að missa sig í samlíkingum sem geta vissulega verið skemmtilegar en eru þó (eins og margt stílbragðið) tvíeggja sverð </span></span></div>
<div style="font-size: 13px;">
<span style="font-size: 22px;"><span style="font-family: Times, Times New Roman, serif;"><br /></span></span></div>
<div style="font-size: 13px;">
<span style="font-size: 22px;"><span style="font-family: Times, Times New Roman, serif;">Hinn sataníska fjöldamorðingja sögunnar hef ég oft rekist á áður (margir munu kannast við hann úr þáttunum <i>Glæpahneigð</i> sem RÚV hefur sýnt lengi en þar er að finna dágott safn siðblindra, al-vondra morðingja sem geta gjarnan kennt kaldlyndri móður um alla sína illsku) - en ýmsar aðrar aukapersónur eru skemmtilega dregnar, af alúð og húmor, gömul kona á elliheimili, vörður í fangelsi, eigandi gistihúss og fleiri gæða söguna lífi og merkingu. </span></span></div>
<div style="font-size: 13px;">
<span style="font-size: 22px;"><span style="font-family: Times, Times New Roman, serif;"><br /></span></span></div>
<div style="font-size: 13px;">
<span style="font-size: 22px;"><span style="font-family: Times, Times New Roman, serif;">Theils skrifar líka ástarsögu inn í reyfarann sem undirritaðri finnst afskaplega sjaldan lukkast vel. Vitaskuld er þetta smekksatriði en þegar ástarsaga sem endar vel er komin inn í harðsoðna reyfarann hættir scandinavian noir að vera scandinavian noir og verður meira Nora Roberts (með fullri virðingu fyrir henni). Hér tek ég fram að ég er ekki að eyðileggja spennuna fyrir neinum - það er öllum ljóst frá fyrstu síðu að Nóra og Andreas (hinn fjallmyndarlegi, ljóshærði æskuvinur hennar) munu ná saman - öllum nema Nóru auðvitað. Helsti löstur sögunnar hlýtur að vera gegndarlaus blinda Nóru á samband þeirra Andreasar - raunar er lygilegt að höfundur sem getur búið svona ljómandi fínt plott og látið skjólstæðing sinn mæta hverri hindruninni á fætur annarri detti ekkert annað í hug til að seinka samruna elskendanna annað en að Nóra einfaldlega leyfi Andreasi aldrei að klára ástarjátningu sína! Aftur og aftur ná þau næstum saman og aftur og aftur rýkur Nóra burt eða skellir á aumingja manninn - allt á þeim forsendum að hún hafi þegar tapað honum til annarrar konu - það sé orðið of seint! Það að hún hafi aldrei samband við hann að fyrra bragði en sé að jafnaði með sjö ósvöruð símtöl frá honum þegar hún lítur upp frá leit sinni að fjöldamorðingjanum er henni enginn vísbending. Manni finnst að höfundurinn hefði nú getað gefið aumingja parinu eitthvað bitastæðara að vinna með í þessar tæpu fjögurhundruð síður - en nei - það er gargandi augljóst frá fyrstu stundu að þau eru sköpuð fyrir hvort annað og engin vandamál standa í veginum önnur en að hún leyfir honum aldrei að klára setninguna. Þrátt fyrir þann hamingjusama endi sem skötuhjúin fá grunar mig þó að blikur séu á lofti í sambandi þeirra þar sem þetta er fyrsta bókin af fjórum um Nóru Sand. </span></span></div>
<div style="font-size: 13px;">
<span style="font-size: 22px;"><span style="font-family: Times, Times New Roman, serif;"><br /></span></span></div>
<div style="font-size: 13px;">
<span style="font-size: 22px;"><span style="font-family: Times, Times New Roman, serif;">Theils er sum sé ekki stílisti - og ég á eiginlega dálítið erfitt að meta þýðingu Þórdísar Bachmann vegna þess - maður hnýtur um setningar sem eru hálf klúðurslegar - en svo eru aftur setningar sem hreinlega eru óþarfar og þýðandi getur kannski ekki gert mikið í því…ég vil ógjarnan hengja bakara fyrir smið og bíð því með nokkurn dóm um þýðinguna þar til ég hef gluggað í frumútgáfuna eða lesið næstu bók um Nóru - samkvæmt viðtali sem þýðandi tekur við höfund og má lesa <a href="http://www.dv.is/menning/2017/4/13/norraenar-konur-hafa-alltaf-verid-sterkar/">hér</a> er Theils nýbúin að skila af sér þriðja handritinu og ef Ugla gefur þær út er ég meira en tilbúin til að lesa þær - <i>Stúlkurnar á Englandsferjunni</i> er spennandi, vel plottuð og skemmtileg.</span></span></div>
<div style="font-family: HelveticaNeue; font-size: 13px;">
<span style="font-size: 22px;"><br /></span></div>
<div style="font-family: HelveticaNeue; font-size: 12px;">
</div>
</div>
</div>
</div>
Maríanna Clarahttp://www.blogger.com/profile/11413046261765395907noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-217601360443480594.post-73615153385220782042017-04-14T18:43:00.000+00:002017-04-15T09:41:39.730+00:00Stírur, hárflækjur, hrukkur og sviti<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhddcnuswvmp_kiNY0pSyQdySc_KJH-G8h0-9080gNU1VBnq-8L1-OzhPc7HMssOb-TSlVRl1jJc8msaxgk1ep_CL2kUNjgpY5NkTbmUL3w_zGFfnK-3YgbK12HnvoaB1WizzIMzlDO6aWt/s1600/l%25C3%25ADkhamur.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhddcnuswvmp_kiNY0pSyQdySc_KJH-G8h0-9080gNU1VBnq-8L1-OzhPc7HMssOb-TSlVRl1jJc8msaxgk1ep_CL2kUNjgpY5NkTbmUL3w_zGFfnK-3YgbK12HnvoaB1WizzIMzlDO6aWt/s400/l%25C3%25ADkhamur.jpg" width="271" /></a></div>
Það er alltaf gaman þegar skáld gefur út sína fyrstu ljóðabók. Ég er hálfgerður þjóðernissinni fyrir hönd ljóðsins (ég veit það blasir við að skrifa ljóðernissinni en kommon, maður hefur smá sjálfsvirðingu) og gleðst jafnan yfir nýjum fylgismönnum við málstaðinn. Enn meiri er þó gleðin þegar skáld sendir frá sér ljóðabók númer tvö, sem sýnir fram á ákveðið þolgæði og gefur til kynna að viðkomandi hyggist halda þessu tímafreka rugli til streitu.<br />
<br />
Eitt af þeim fjölmörgu skáldum sem gáfu út sína fyrstu ljóðabók árið 2015 var Vilborg Bjarkadóttir, sem sendi frá sér bókina <i>Með brjóstin úti</i> og var meðal þeirra sem sat fyrir rafrænum svörum í <a href="http://bokvit.blogspot.is/2016/03/umfjollun-um-kvenlikamann-er-enna.html" target="_blank">ljóðaviðtalaseríu Druslubóka og doðranta</a> af því tilefni. Eins og fram kemur í viðtalinu – og titill bókarinnar sjálfrar gefur raunar vísbendingu um – er <i>Með brjóstin úti</i> mjög líkamleg bók, nánar tiltekið kvenlíkamleg. Hún fjallar um getnað, meðgöngu, fæðingu og fyrstu vikurnar í lífi nýrrar manneskju, um það hvernig móðir býr til barn og barn býr til móður. Rétt fyrir jól 2016 sendi Vilborg síðan frá sér aðra ljóðabók, <i>Líkhamur</i>, sem á það meginþema sameiginlegt með fyrri bókinni að fjalla um líkamann, en er að öðru leyti töluvert ólík henni.<br />
<br />
[Innskot: Ég var búin að skrifa heilt bókablogg um ljóðabókina <i>Líkham </i>þegar ég fór að skoða facebooksíðu útgefandans Sæhests og komst að því að þar er hún kölluð örsagnasafn. Ég tek þessu hins vegar bara sem dæmi um hið sveigjanlega eðli ljóðsins og held mínu striki.]<br />
<a name='more'></a><br />
<i>Með brjóstin úti</i> var frekar hrá og frjálsleg. Ljóðin í <i>Líkham </i>eru prósaljóð, bókin er lengri og skipulegri og virðist útpældari að forminu, og nú er það ekki líkami móðurinnar sérstaklega sem er viðfangsefnið heldur mannslíkaminn í öllum sínum myndum. Bókin skiptist í níu hluta sem hver er kenndur við líkamshluta eða líffæri og strax af efnisyfirlitinu er ljóst að þótt líkami mannsins sé í forgrunni er skáldið meðvitað um að líkami hans er ekki óskyldur líkömum annarra dýra. Einn kafli er til dæmis kenndur við litlutána – en annar við rófuna. Enda er rófan ennþá þarna einhvers staðar:<br />
<br />
<i>Hún hefur átt marga líkama; verið mjó, feit og með holdlegar mjaðmir, mitti og læri. Nú er hún nærri þyngdarlaus, fötin farin að hrynja af henni og rassinn horfinn.
Hún situr á rófubeininu og bíður eftir því að komast til himna og fá að velja sér vængi. </i><br />
<br />
Mörg bestu ljóðanna í bókinni draga einmitt fram skyldleika mannsins við aðrar skepnur og stillir ólíkum dýrum upp hlið við hlið. Í einu ljóði kemur til dæmis fyrir listamaður sem málar dýr án þess að hafa í rauninni mikinn áhuga á þeim, af því að hann hefur „mestan áhuga á dýrinu í manninum“. Í lokaljóði kaflans um rófuna birtist sá lúmski húmor sem er einn af höfuðkostum bókarinnar:<br />
<br />
<i>Kona nokkur hringdi í meindýraeyði vegna músagangs í húsinu sínu. Þegar hann hafði lokið við að eitra fyrir dýrunum þakkaði hún manninum fyrir að losa sig við þau. Hann hló og sagði: þetta voru ekki mýs heldur rottur. En þær voru svo litlar, sagði hún. Já, sagði hann og klappaði á kollinn á syni hennar. Þessi verður líka einhvern tímann stór. </i><br />
<br />
Eins og Úlfhildur Dagsdóttir segir í <a href="http://bokmenntir.is/desktopdefault.aspx/tabid-3409/5777_read-39980" target="_blank">umfjöllun sinni</a> um <i>Líkham </i>á vefnum Bókmenntir.is er minnt á það í bókinni að líkaminn sé aldrei fasti heldur er hann í stöðugri mótun, hvort sem það er yfir nótt eða heila ævi – og eins og má kannski lesa vísbendingu um út úr titli bókarinnar. Ég tek undir það með Úlfhildi að þetta er einn af styrkleikum bókarinnar. Hún hefur sterka heildarmynd og eins og oft vill verða með slíkar bækur er hún vel til þess fallin að fletta og lesa ítrekað og uppgötva ný ljóð og nýjar hliðar á ljóðunum. Bókin er í lengri kantinum af ljóðabók að vera, um hundrað blaðsíður, og þótt textarnir séu missterkir hefði ég ekki viljað hafa hana styttri.<br />
<br />
Hinn síbreytilegi líkami birtist á ólíkan hátt í ólíkum ljóðum bókarinnar, stundum sem líffræðilegt fyrirbæri, stundum félagslegt, sem eitthvað sem maðurinn stýrir – þvær til dæmis af honum lyktina en úðar hann svo aftur með tilbúinni lykt – en líka sem eitthvað óstýrilátt sem lætur ekki að stjórn:<br />
<br />
<i>Þrátt fyrir áralanga líkamsögun skemmast tennur mínar, hárið slitnar og líffæri mín hegða sér svívirðilega. Það er sama hvort ég biðji þau um að hægja á sér eða hraða sér, þau láta orð mín eins og vind um eyrun þjóta. Jafnvel þótt ég fylli líkama minn af vítamínum og borði ofurmat spretta mér grá hár á höfði. Daglega mæta mér nýjar augnastírur, hárflækjur, hrukkur og sviti; ég get með engu móti sagt skilið við þetta ofbeldissamband. </i><br />
<br />
Vilborg er líka myndlistarkona og rétt eins og <i>Með brjóstin úti</i> er <i>Líkhamur </i>myndskreytt af henni, hverjum kafla fylgir teikning af líkamspartinum sem hann er kenndur við, eins og augað á kápunni er gott dæmi um. Auk þess að vera áhugaverð og skemmtileg er bókin þess vegna líka mjög fallegur og vandaður gripur. Vonandi koma ennþá fleiri bækur frá Vilborgu!Kristín Svavahttp://www.blogger.com/profile/17282161670518933368noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-217601360443480594.post-21689856154340274572017-04-10T17:28:00.000+00:002018-09-22T00:18:43.012+00:00Óvinsæl kona<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEghFmFaVrvu5BCKJ1x2rMgXMOsAPnIPYnV8k_D42wq74tyyIAcBNQpX_DmJg12Po4tW_Xp68Fc7rTz2lvsEOhQVNplIIl-l3Ak4jOu8NK9SYqttTZuWxVGTSHPQ46u_nGhWmE7tXX-syJM/s1600/ida1.png" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEghFmFaVrvu5BCKJ1x2rMgXMOsAPnIPYnV8k_D42wq74tyyIAcBNQpX_DmJg12Po4tW_Xp68Fc7rTz2lvsEOhQVNplIIl-l3Ak4jOu8NK9SYqttTZuWxVGTSHPQ46u_nGhWmE7tXX-syJM/s320/ida1.png" width="269" /></a></div>
Þessa dagana er ég með vinnuaðstöðu í bókmenntahúsinu í Åmål, tíu þúsund manna bæ í Dalslandi í Svíþjóð. Við hliðina á dyrunum að skrifstofunni minni hangir plakat í ramma sem auglýsir viðburð sem átti sér stað á hótelinu hér í bænum í september 2014. Þar kynnti rithöfundurinn Sigrid Combüchen bók sem hún skrifaði um umdeilda konu frá Åmål. Ég kannaðist við höfundinn en ekki við umdeildu konuna Idu Bäckmann frá Åmål. Á plakatinu er mynd af alvarlegri konu með hönd á hægra brjósti, stellingin minnir smávegis á Napóleon og er líklega mjög óvenjuleg fyrir miðaldra konu á ljósmynd frá því snemma á síðustu öld. Forvitni mín kviknaði, ég fór að gúggla og fann ýmislegt á netinu og hlustaði á útvarpsþátt þar sem Ida Bäckmann kemur við sögu og svo náði ég mér í bókina og las hana í einum rykk (ég fann hana í hillu hér í við dyrnar hjá mér, rétt hjá plakatinu í rammanum).<br />
<br />
Ida Bäckmann var óvenjuleg og illa liðin kona. Hún fæddist 1867 í Åmål og dó ekki langt hérna frá árið 1950. Ida var dóttir málarameistara, hún fékk að mennta sig, fór til Stokkhólms í stúlknaskóla og tók stúdentspróf. 22ja ára gömul, árið 1889, rakst hún á skáldið Gustaf Fröding í lystigarði í Karlstad. Þau hittust varla, hún sá hann bara, en þessi viðburður sneri lífi konunnar algjörlega á hvolf. Fröding hafði á þessum tíma ekki gefið út ljóðabók, hann var 29 ára og þekktur blaðamaður í Karlstad og það var slúðrað um ólifnað hans, en unga stúlkan heillaðist og varð ekki söm.<br />
<br />
Árið 1890 gerðist Ida barnakennari og næstu fimmtán árin eða svo stundaði hún kennslu og skólastjórn og var óvinsæll kennari. Hún virðist algjörlega hafa verið með Fröding á heilanum, hún tók upp bréfasamband við hann og fór síðan að umgangast hann og var stöðugt með hann í sjónlínunni og skiptandi sér af honum. Hún gaf út bók árið 1898 sem virðist vera einhvers konar lykilskáldsaga um drykkjubolta sem líkist Fröding mjög en bókin varð upphafið að höfundarferli Idu Bäckmann.<br />
<br />
Árin 1891 og 1894 komu út ljóðabækur eftir Gustaf Fröding sem slógu í gegn og fleiri bættust við næstu árin. Síðan hefur hann haft þjóðskáldsstatus og var orðaður við Nóbelsverðlaun skömmu áður en hann dó. Fröding dvaldi langtímum saman á hælum og stofnunum og var augljóslega vanhæfur til margs sem venjulegt fólk þarf að sinna, hann dó árið 1911 rétt fimmtugur. Ida gerðist hins vegar fréttaritari víða um heim, hún skrifaði smám saman margar bækur, var hædd og smáð af mörgum og endaði sem hænsnabóndi í sænskri sveit og dó, eins og fyrr sagði, árið 1950.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiZWavn9kb73tIeqIaL2D1lcH9eOqZKBCKevsnL0T8ttD8wft7_SpBZzBQws4WhWiH2QAVUasMQhIU2cZ9O5R9cAwOH8bbTgCyXh6hczWgyxRHHVDwVgqadCJFcUioD91VOi3Jz7tVzGE8/s1600/Gustaf.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="248" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiZWavn9kb73tIeqIaL2D1lcH9eOqZKBCKevsnL0T8ttD8wft7_SpBZzBQws4WhWiH2QAVUasMQhIU2cZ9O5R9cAwOH8bbTgCyXh6hczWgyxRHHVDwVgqadCJFcUioD91VOi3Jz7tVzGE8/s400/Gustaf.jpg" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Gustaf Fröding. Hann dó fimmtugur.</td></tr>
</tbody></table>
Ida Bäckmann þótti laus við þá eiginleika sem álitnir eru hæfa músum listamanna. Hún var hvorki kvenleg, fögur né leyndardómsfull, heldur var hún sögð forljót, uppáþrengjandi og nöldurgjörn. Hún þótti allt of ófríð og óskáldleg til að verjandi væri að hún elskaði stórskáld og séní. Það kemur víða fram í heimildum samferðamanna að hún var lítil, rauðhærð og þótti almennt óaðlaðandi. Gustaf Fröding líkti henni við afa sinn, sem þótti minna á álf eða furðudverg. Hrifning Idu af Fröding virðist merkilega lítið upphafin, hún var ekki skáldlegur skýjaglópur eða bókmenntagreinandi heldur praktískt þenkjandi kona sem kunni að taka til hendinni. Ida Bäckmann var ástfangin af skáldinu og hún ætlaði að bjarga honum með skynsemi sinni, redda honum úr ógæfunni með umhyggjusemi og góðu atlæti. Hún virðist hafa álitið að hún gæti komið Fröding af geðveikrahælinu, læknað hann af lífsstílstengdum kvillum og óviðeigandi greddu til vændiskvenna og haldið honum réttu megin við strikið ef hún fengi til þess tækifæri. Hún ætlaði sem sagt að bjarga tilfinningalega vanhæfri fyllibyttu sem skrifaði pornógrafísk ljóð – kannski ekkert mjög óvenjulegt við það? Einu sinni játaði Ida Bäckmann meira að segja bónorði plantekrueiganda frá Suður-Afríku með því skilyrði að hún eignaðist hús í Afríku og fengi að halda Fröding uppi. Að þessu gekk vonbiðillinn en hann dó úr taugaveiki áður en kom til brúðkaups og Ida fékk ekki tækifæri til að láta reyna á björgunarhæfileika sína. Að endingu þótti hún til svo mikilla vandræða að læknar Gustafs Frödings og systir hans, sem hafði verið vinkona hennar, harðbönnuðu henni að umgangast stórskáldið. Frá 1904 var henni alfarið bannað að koma á geðdeildina í Uppsölum.<br />
<br />
<a name='more'></a><br />
Á árunum 1899–1913 ferðaðist Ida Bäckmann um heiminn eins og Beverly Gray með ritvél og skrifaði fréttapistla m.a. frá Afríkulöndum, Rússlandi, Argentínu og Hollandi, hún þvældist líka um á slóðum Búastríðsins og við olíulindir Arabíu. Samkvæmt bók Sigrid Combüchen voru pistlarnir hennar mjög lítið samfélagsgreinandi, hún var léttsnobbaður rasisti og saknar þess að hafa ekki efni á að kaupa sér svartan þjón til að taka með sér heim. Í einni ferð sinni tók Ida viðtal við Tolstoj og ferðapistlarnir hennar sem birtust í blöðum voru gefnir út í nokkrum bókum.<br />
<br />
Skömmu eftir dauða Frödings, árið 1911, hitti Ida Bäckmann Selmu Lagerlöf á alþjóðegri kvennaráðstefnu í Stokkhólmi. Ida var nýkomin frá Rússlandi og niðurbrotin eftir dauða skáldsins og náinna ættingja sem hrundu niður um þetta leyti. Þarna upphófst samband Idu og Selmu og í hundrað ár eða svo hefur Ida verið þekkt fyrir að vera erfiða og leiðinlega vinkonan hennar Selmu Lagerlöf, en Ida er líka höfundur tveggja binda verks sem kom út 1944 og heitir <i>Mitt liv med Selma Lagerlöf </i>og fjallar um samskipti þeirra.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjDgftlPFhn1fG17O1cKOtK_5Lds-DhzcmHohUI9Pq78qOX7OA7QmscOeWgTkt85GLyHfzFijo4qNZWZp5AFavb3pjj5npRENtYxqCnYklL2WU5mAN6W0TtZ9cJivyroRYL51CzWYAXO3k/s1600/Ida.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjDgftlPFhn1fG17O1cKOtK_5Lds-DhzcmHohUI9Pq78qOX7OA7QmscOeWgTkt85GLyHfzFijo4qNZWZp5AFavb3pjj5npRENtYxqCnYklL2WU5mAN6W0TtZ9cJivyroRYL51CzWYAXO3k/s400/Ida.jpg" width="298" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Ævisaga Idu og verkin um líf hennar með Selmu </td><td class="tr-caption" style="text-align: center;"></td><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><br /></td></tr>
</tbody></table>
Það eru ótalmargar gloppur í lífi Idu Bäckmann, löng tímabil þar sem er óljóst hvað hún var að gera og svo laug hún örugglega mörgu til og ritskoðaði eins og gengur. Þetta tekur höfundur ævisögu hennar fram, en það er samt til mjög mikið af bréfum frá henni og til hennar, m.a. gríðarlega umfangsmikil bréfaskipti þeirra Selmu Lagerlöf. Ida hundskammaði Selmu fyrir að eyða tíma sínum í að svara aðdáendum og taka á móti skólabörnum. Hún vælir yfir að Selma sé vond við sig og sjái ekki til þess að hún fái almennilegt sæti á frumsýningu á leikriti eftir <i>Gösta Berlings saga</i> og hótar að hætta að tala við hana. Selma aftur á móti baktalaði Idu í bréfum til annarra vinkvenna sinna og segir að hún sé gjörsamlega óþolandi manneskja. Samt bauð hún henni í heimsóknir og þóttist ætla að skrifa formála að bókinni sem Ida skrifaði um Gustaf Fröding. Ég sé fyrir mér að í nútímanum væru þær margbúnar að eyða hvor annarri af feisbúkkvinalistunum og jafvel blokkera hvor aðra.<br />
<br />
Svo virðist sem kynni Idu af Fröding, snobb Selmu fyrir fólki sem þekkti hann, hafi orðið til þess að þær kynntust. Hún hvatti Idu til að skrifa bók um samskiptin við skáldið og sú bók kom út árið 1913, en fyrir hana var höfundurinn hædd og spottuð. Bókin þótti léleg og allt of opinská, Ida fjallaði um allskonar undarlegheit og kynferðislegar þráhyggjur Gustafs og því var jafnvel haldið fram að hún hefði ekkert þekkt karlinn, sem var auðvitað algjört rugl. Selma Lagerlöf sveik Idu um að skrifa formálann, hann hefði kannski reddað einhverju, en bókin um Fröding var endurútgefin löngu síðar og fékk þá ekki eins slæma útreið.<br />
<br />
Ida Bäckmann var sennilega einhvers konar eltihrellir og furðufugl en líka merkileg kona. Hún skrifaði fullt af ferðabókum, skáldsögur og þrjár barnabækur um rauðhærðu stelpuna Röpecka (Rauðka) sem var gælunafn hennar sjálfrar og það nota þær Selma í bréfasamskiptum.
Ida Bäckmann var augljóslega ekki hvers manns hugljúfi. Hún reið í hnakk en ekki söðli og hafði lítinn áhuga á að klæða sig eftir óþægilegri kventísku síns tíma. Hún flakkaði um heiminn sem fréttaritari á tímum þegar afar óvenjulegt var að konur gerðu slíkt og hún þótti hvorki kvenleg né blíð eða með æskilega eiginleika kvenna. Hún baðst ekki afsökunar á sjálfri sér og var kölluð lítil og ljót og almennt óviðeigandi á allan hátt. Hún hefur auðvitað líka verið kölluð karlmannleg, kynköld, lygin piparjúnka og eitthvað fleira eins og búast má við. Mér finnst gaman að hafa kynnst þessari konu. Þórdís Gísladóttirhttp://www.blogger.com/profile/00489551429010305247noreply@blogger.com0