Misgóðar danskar glæpasögur

Fyrr á árinu las ég tvær arfaslappar danskar glæpasögur um svipað leyti: Dødsenglen eftir Söru Blædel og Vold og magt eftir Elsebeth Egholm. Hvor um sig var sú sjötta í bókaflokki. Í báðum tilfellum hafði ég lesið allar hinar bækurnar í flokknum og líkað ýmsar þeirra ágætlega þannig að vonbrigðin urðu kannski meiri en ella.

Fyrsta glæpasaga Söru Blædel, Grønt støv, var reyndar ekki upp á marga fiska, enda var það svo að þegar farið var að þýða bækur hennar á íslensku var byrjað á annarri bókinni í flokknum um lögreglukonuna Louise Rick, Kallaðu mig prinsessu (Kald mig prinsesse) sem var verulega mikið skárri. Síðan hefur Sara Blædel skrifað allnokkrar bækur sem eru svo sem langt frá því besta sem finna má innan glæpasagnahefðarinnar en alveg skikkanleg afþreying. Sjötta sagan í flokknum og sú nýjasta, Dødsenglen, er hins vegar svo foráttuvond, illa plottuð og fyrirsjáanleg að það er langt síðan nokkur bók hefur farið eins í taugarnar á mér.

Um svipað leyti las ég Vold og magt eftir Elsebeth Egholm, nýjustu bókina í flokki um blaðakonuna Dicte Svendsen. (Síðan hefur komið út ný bók eftir Egholm sem virðist eiga að vera upphafið á nýjum bókaflokki sem tengist þó flokknum um Dicte á ákveðinn hátt.) Egholm er nokkuð mistækur höfundur. Sumt eftir hana hefur fallið mér prýðilega í geð, t.d. bæði fyrsta skáldsagan hennar, De frie kvinders klub, og fyrsta bókin í flokknum um Dicte sem heitir Skjulte fejl og mangler. Ýmsar aðrar bækur í þeim flokki hafa líka verið fínar. Inn á milli hafa þó komið misheppnaðar bækur og sú nýjasta er ein af þeim. Komplexar Dicte eru þar afar þreytandi og þótt stundum heppnist ágætlega í glæpasögum að láta sams konar vandamál birtast í mismunandi þráðum frásagnar, þá einkum bæði í einkalífi aðalpersónunnar og glæpamálinu sem rannsakað er, þá verður speglun af þessu tagi stundum of rúðustrikuð og flatneskjuleg og sú er raunin hér.

(Afsakið ef þetta eru fullmiklir sleggjudómar, það eru orðnir nokkrir mánuðir síðan ég las bækurnar og þær voru það leiðinlegar að ég nenni alls ekki að fletta þeim aftur til að rifja þær upp og geta rökstutt mál mitt betur.)

En ég var semsagt nýbúin að lesa báðar þessar bækur þegar ég rak augun í áberandi bókarkápur á bókasafni Norræna hússins sem reyndust tilheyra glæpasagnaflokki eftir danskan höfund sem heitir Anna Grue. Þótt ég hafi tímabundið verið full efasemda út í danskar glæpasögur eftir fyrrnefndan lestur ákvað ég að gefa Önnu Grue séns og tók fyrstu bókina, Dybt at falde, með mér heim. (Hún hefur síðan komið út í íslenskri þýðingu undir heitinu Fallið er hátt.)

Það er skemmst frá því að segja að ég var svo ánægð með Dybt at falde að ég las allar hinar bækurnar í flokknum snarlega á eftir henni og var að mestu leyti hæstánægð. (Önnur bókin heitir Judaskysset og sú þriðja Kunsten at dø. Fjórða og nýjasta bókin, Den skaldede detektiv, er síst en vonandi er það bara tímabundin lægð.)

Upphafið á Fallið er hátt er býsna frumlegt og skemmtilegt. Þar fylgjast lesendur með hugsunum persónu sem hefur falið sig í þröngum skáp og hefur morð í hyggju. Að morðinu loknu færist sjónarhornið frá morðingjanum til manns sem verður aðalpersónan í bókaflokknum. Auglýsingamaðurinn Dan Sommerdahl hefur verið í veikindaleyfi vegna þunglyndis en er að jafna sig. Hann og konan hans, Marianne, hafa boðið Flemming vini sínum í mat en hann er rannsóknarlögreglumaður og er kallaður út vegna málsins í matarboðinu miðju. Ræstingakona á auglýsingastofunni þar sem Dan vinnur reynist hafa veirð myrt og Flemming ákveður að taka þennan staðkunnuga vin sinn með á vettvang. Dan blandast síðan margvíslega í rannsóknina og leysir málið á endanum en það reynist býsna margbrotið og áður en niðurstaða fæst hafa komið upp ótal flækjur.

Í annarri bókinni, Judaskysset, hefur ungur maður stundar það að villa á sér heimildir, gera miðaldra konur ástfangnar af sér og stinga af með peningana þeirra. Drifkrafturinn í plottinu á þessari bók er ekki óvissan um það hver glæpamaðurinn er heldur hvernig haft er uppi á honum og leikurinn berst um víðan völl, þar á meðal til Indlands.

Í þriðju bókinni, Kunsten at dø, er brotist inn í vinnustofu myndhöggvarans Kamille Schwerin, skúlptúrarnir hennar brotnir í mél og öldruð móðir hennar myrt í leiðinni. Rannsókn lögreglunnar lendir í blindgötu en Dan, spæjarinn í bókaflokknum, fer að kanna málið þegar hann tekur þátt í sama raunveruleikaþætti og Kamille. Eyjan þar sem raunveruleikaþátturinn er tekinn upp er stór hluti af sögusviðinu en rannsóknin teygir líka anga sína víða um listalífið í landinu.

Sagan í Den skaldede detektiv byggist síðan á ýmsum fortíðarflækjum. Þar leita hjón til Dans vegna þess að tvö börn þeirra höfðu dáið með nokkurra ára millibili, að því er virtist af slysförum. En þau trúa því ekki að það geti hafa verið tilviljun að bæði voru nákvæmlega 16 ára og 27 daga þegar þau dóu og óttast um líf þriðja barnsins sem nálgast einmitt þennan aldur.

Það er sameiginlegt einkenni á bókum Önnu Grue, og trúlega eitt af því sem mér líkar best við þær, að plottin eru töluvert margbrotin og æsileg en hafa samt einhverja jarðtengingu og eru nógu vel unnin til að ganga fullkomlega upp innan frásagnarinnar. Svo eru bækurnar líka fjölbreytilegar, þær gerast í mismunandi umhverfi og Anna Grue er ekki föst í einhverri einni formúlu. Ég er hæstánægð með að hafa leiðst út í að lesa bækurnar hennar.