Allt sem Harry Potter er ekki

Sögusvið bókarinnar Votlendi eftir Charlotte Roche, er sjúkrahúsherbergi þar sem hin átján ára Helen liggur vegna rassaðgerðar sem hún þurfti að gangast undir eftir ógætilegan rakstur. Við fylgjum henni og vangaveltum hennar alveg frá því fyrir aðgerðina og þar til henni er sagt að fara heim nokkrum dögum eftir hana. Á þessum tíma gerist ekki svo mikið, en við fáum þó að fræðast heilmikið um allt sem viðkemur kynfærum, rassi og líkamsvessum söguhetju. Það skiptir eiginlega ekki máli hvar maður opnar bókina og byrjar að lesa; maður dettur alltaf niður á eitthvað um kynlíf, vessa, hárvöxt eða sjálfsfróun. Þetta getur verið nokkuð skemmtilegt (og um að gera að nota þetta sem partýskemmtiatriði; fletta tilviljunarkennt upp í bókinni og lesa upphátt þá málsgrein sem maður lendir á – það hlýtur að vekja kátínu). En mér finnst alveg merkilegt, í bók sem fjallar aðeins um ofangreind atriði (kynfæri, rass og líkamsvessa o.s.frv.), hversu lítið er af efni sem virðist geta örvað lesanda kynferðislega. Það þarf alls ekki að gera ráð fyrir því að runkpásur trufli lesturinn nokkuð að ráði. Ég tek þetta sérstaklega fram vegna þeirra viðbragða sem bókin hefur fengið, hún hefur til dæmis verið kölluð „sjálfsfróunarbæklingur“ í þýsku dagblaði. Aftan á bókinni er það líka tekið fram að bókin hafi ýmist verið kölluð klám eða meistaraverk, en það eru skemmtilegar andstæður sem segja kannski meira um bókina en „klám“ eða „meistaraverk“ gera hvort um sig. Þetta veldur því að manni verður ef til vill hugsað til annarrar bókar, Lolitu, sem einnig hefur verið kölluð hvort tveggja. Þær eru þó gerólíkar, bæði að efni og í stíl, og hin síðarnefnda skrifuð af mun meira listfengi. Aðrar bækur sem mér datt í hug við lestur Votlendis voru Saga augans, vegna kynferðislegra lýsinga hennar sem ganga mjög langt og Útlendingur Camus, vegna tómhyggjulegs stíls og hve utangarðs persónan virðist vera í samfélaginu – aðrir hafa bent á líkindi milli söguhetju Votlendis, Helen, og Holden Caulfield úr Bjargvættinum í grasinu.

Í raun má segja að í frásögnum Helen af líkama sínum sé hún alveg blygðunarlaus. Hún er uppfull af tilraunamennsku og greddu, sérviskum og því sem mætti kalla „afbrigðilegar hvatir“. Það sem mér þótti skemmtilegast við kynlífslýsingarnar var að það var eins og hún vildi helst hafa þær sem nákvæmastar, hráastar (á kostnað þess að þær séu æsandi) – þetta má til dæmis sjá á orðinu sem hún notar yfir sníp: perlurani. Aðalsögupersóna bókarinnar, Helen, ögrar hefðbundnum hugmyndum um almennt hreinlæti og kvenleika. Hún trúir því ekki að sýklar geti haft svo skaðleg áhrif á líkamann og sannreynir kenningar sínar til dæmis með að strjúka píkunni upp við almenningsklósettsetur borgarinnar. Hún tekur það svo sérstaklega fram, sigri hrósandi, að hún hafi aldrei fengið sveppasýkingu. Helen sér fegurðina í vessunum og finnst tilhugsunin um að dreifa eigin vessum kitlandi – hvort sem hún nær að lauma munnvatni í vatnsglas sjúkrahússstuðningsfulltrúans eða þvagi sínu undir klossa læknanema. Hún heillast líka af því að innbyrða vessa annarra og reynir ítrekað að vera dónaleg við starfsfólk á pítsustöðum vegna sögu sem hún heyrði um stelpu sem fékk senda heim pítsu með sæði úr fimm karlmönnum, sem voru þreyttir á óþolinmæðinni í henni.

Það má segja að þessi bók sé feminismi, dónaskapur, ögrun, eitthvað ógeðslegt og skítugt eða dásamlegt og frelsandi. Mér leiddist hún að minnsta kosti aldrei.

Guðrún Elsa Bragadóttir