Guðjón vill engum í húsinu vel

Afmælisbarnið 20. september

Boðað er til ljóðakvölds: Á morgun, föstudagskvöldið 20. september, klukkan 20:00 munum við Þórdís Gísladóttir lesa upp ljóð á Café Haítí ásamt þeim Höllu Margréti Jóhannesdóttur og Sigurlín Bjarneyju Gísladóttur, auk þess sem ónefndur leynigestur mun troða upp. Við treystum því að fólk hafi safnað kröftum sínum á ný eftir Bókmenntahátíð í Reykjavík.

Þórdís fór fögrum orðum um fyrstu ljóðabók Höllu Margrétar, 48, hér á síðunni um daginn, og ég ákvað að nota tækifærið til að segja aðeins frá nýjustu bók Sigurlínar Bjarneyjar, sem heitir Bjarg og kom út í vor. Bjarg er þriðja bók Sigurlínar Bjarneyjar, en hún hefur áður gefið út ljóðabókina Fjallvegir í Reykjavík og smásagnasafnið Svuntustrengur. Sigurlín Bjarney hefur sinn sérstaka stíl, yfirvegaðan og lausan við dramatík, en af og til brestur á með undirfurðulegum húmor. Þessi stíll er á sínum stað í Bjargi en er held ég jafnvel orðinn kraftmeiri og blæbrigðaríkari en áður.

Ljóðabókin Bjarg fjallar um íbúa blokkar nokkurrar. Blokkin er stór – átta hæða með sex íbúðum á hverri hæð – og af þeim sökum er bókin lengri en ljóðabækur eru yfirleitt á Íslandi, heilar 111 blaðsíður. Hver íbúð fær eitt ljóð en stundum skarast þau, til dæmis þegar íbúi í einni íbúð er að tala við eða hugsa um íbúa í annarri íbúð. (Ég hef aldrei búið í blokk en ég velti því fyrir mér hvort fólk hafi almennt jafn mikil samskipti í blokkum og það gerir í þessari bók? Er alltaf einhver Skúli í 5a sem fleiri en ein og fleiri en tvær konur í blokkinni láta sig dreyma um?)

Ljóðin eru margvísleg eins og fólkið í blokkinni. Sum eru angurvær, eins og ljóð Fjólu litlu í 7a sem:

muldrar í koddann:
Þú sæla heimsins svala lind

Um þessar mundir
gráta læknar í
sár sjúklinga

Skurðlæknar opna
brynna músum
og sauma fyrir

Önnur eru dapurleg, kaldranaleg, draumkennd, þetta er ekki sósíalrealísk blokk: fólk sópar sandi úr gluggakistum sínum, heyrir veggina gráta, tínir krækiber í stofunni hjá sér, eða bara fylgist með náttúrunni af svölunum hjá sér. Þetta fólk er á öllum aldri, af öllum kynjum, er misveikt fyrir því að „kyssa, drekka og slást“, borgarbörn og sveitamenn:

Kaupfélagið á
Egilsstöðum fær
upphringingu á
hverjum morgni upp
úr klukkan tíu

Kári leggur inn
pöntun fóðurbætir
í sekkjum

flutti hingað út
af lyftunni

hún er alltaf biluð

Fjósalykt á
skyrtuerminni hefur
áhyggjur af skepnunum
sem hírast svangar í
húsum skilur ekki
hvað er orðið af
konunni

Kári á von
á sendingu
á hverri stundu

Íbúðin tóm en
svalirnar fullar
af von

Blokkin virkar ágætlega sem umgjörð um fólkið í ljóðunum og nærvera eina íbúans sem er á niðurleið hnýtir hana saman. Að sumu leyti minnti þetta form mig á aðra bók sem hægt er að lesa aftur og aftur, Ljóð af ættarmóti eftir Anton Helga Jónsson, sem einnig fjallar um tilveru og samskipti fólks í hversdeginum, og stórvægileg og lítilmótleg áhyggjuefni þess.

Mér finnst Bjarg vinna á við áframhaldandi lestur, þar á meðal ljóðin sem gripu ekki jafn auðveldlega og önnur, en ég hef enn jafn gaman af því sem var uppáhaldsljóðið mitt eftir fyrsta lestur, um manninn í 1f:

Guðjón vill engum
í húsinu
vel

Lætur sameignina
sem vindþyt
í eyrum

Kallar lyftu
niður
að óþörfu

Hringir dyrabjöllum
af handahófi
plokkar bréf
úr póstkössum
víxlar fötum á
milli þvottahúsa

Siggi hefur kvartað
segir þessa pönkstæla
úrelta
eins og rofabarð
síðasta stig
öskrandi land-
eyðingar

Þá hlær Guðjón
segist heyra þyt
í laufum

sölnuðum

Við Þórdís hvetjum alla sem ljóðavettlingi geta valdið til að koma á Café Haítí annað kvöld og hlusta á þessi ljóð og fleiri til!