„Stella! STELLLAAAA!“

Það er líklega ekkert jafn skemmtilegt og að horfa skipulega á kvikmyndir. Nema kannski það að lesa bækur sem tengjast hverju þema (eða liggja því jafnvel til grundvallar) samhliða skipulegu áhorfi. Í sumar fannst mér rosalega sniðugt að horfa á myndir sem mér fannst eins og ég ætti að vera búin að sjá vegna þess hversu oft er vitnað í þær í öðrum myndum eða sjónvarpsþáttum. Það er ekki auðvelt að velja efni í svoleiðis vídjókvöld (ég á eftir að sjá yfir þrjátíu af myndunum á þessum lista), en ég valdi fyrstu myndirnar, ...And Justice for All og A Few Good Men, vegna þess að þær eru báðar réttardrömu sem geyma einhverjar þekktustu línur kvikmyndasögunnar (þetta er a.m.k. tilfinning mín, út af þáttum eins og Seinfeld og The Simpsons): „You're out of order! You're out of order! The whole trial is out of order! They're out of order!“ og „- I want the truth! - You can't handle the truth!“

Það er mjög skrítið að heyra línur, sem maður hefur heyrt svo ótalmörgum sinnum áður, í sínu upprunalega samhengi. Það gefur manni (falska) tilfinningu fyrir því að eitthvað mikilvægt sé að gerast og maður verður rosalega kátur.

Mér finnst mjög áhugavert að pæla í því hvernig akkúrat þetta fyrirbæri hefur áhrif á lestur. Hvernig les maður til dæmis fyrstu línur Önnu Kareninu, þegar maður hefur heyrt eða lesið þær oft áður í öðru samhengi? Og hvernig upplifum við magðalenukökudýfingar Prousts þegar hefur heyrt um þær mörgum sinnum áður en maður kemst í að lesa Í leit að glötuðum tíma? Svörin við þessu eru eflaust mjög einstaklingsbundin (en margir fá örugglega þessa tilfinningu fyrir mikilvægi þess sem þeir eru að gera, sem ég minntist á hér að ofan).

Um daginn las ég leikrit sem mig hefur lengi langað að lesa. Eða réttara sagt, sem mig hefur langað til að lesa síðan ég kynntist druslubókadömunni og skáldinu Kristínu Svövu (sem tekur þátt í bókmenntahátíðinni sem er nú í fullum gangi og les t.d. í bókmenntagöngu í kvöld). Kristín kynnti mig nefnilega fyrir Simpsonsþættinum „A Streetcar Named Marge“. Ég leyfi mér að fullyrða að sá þáttur sé meðal fyndnustu Simpsonsþátta sem gerðir hafa verið. Verkið sem verið er að setja upp í þættinum er auðvitað A Streetcar Named Desire eftir Tennessee Williams. Leikritið er dúndurgott, en það er einmitt eitt af þessum verkum sem maður hefur oft heyrt frægar línur úr í popp-menningunni, þá kannski helst hróp Stanleys: „Stella! Stella!“ og fræg orð Blanche DuBois: „I have always depended on the kindness of strangers“.

Þótt það sé auðvitað virðingarvert að lesa leikrit til þess að kunna betur að meta Simpsonsþátt sem maður heldur upp á, verð ég að mæla með því að þið lesið Streetcar áður en þið sjáið þáttinn (svo verðið þið samt að sjá þáttinn, lofið mér því). Aðalástæður þess eru að þátturinn er mjög fyndinn og lögin í honum grípandi (leikritið er sett upp sem söngleikur), en sjálft leikritið er hádramatískt og tekur m.a. á mjög alvarlegum vandamálum tengdum kynhneigð, kyni og stétt. Það verður að viðurkennast að það að sjá Ned Flanders alltaf fyrir sér í hlutverki Stanleys, dregur örlítið úr alvarleika atburðarásarinnar (ég fór t.d. óvart að raula: Stella! STELLLAAAA! Can't you hear me YELLA! You're puttin' me through HELLA! Stella... STELLLAAAA!).

Jæja, nú er ég búin að skipuleggja svona eins og einn eftirmiðdag fyrir ykkur. Lesið leikritið A Streetcar Named Desire og horfið á svo Simpsonfjölskylduna (og kannski Vivien Leigh- og Marlon Brando-myndina líka). Þið megið líka benda mér á góðar samsetningar bóka, kvikmynda og sjónvarpsþátta í kommentakerfinu ef þið nennið.