Glæpafiðringur

Sumir geta ekki án glæpasagna verið. Ég er ekki ein af þeim en stundum fæ ég fiðringinn, sérstaklega þegar tekur að vora, ekki veit ég af hverju það er, en svona er þetta bara. Og nú er komið vor og ég er búin að skella mér í gegnum tvær nýlegar, þýddar glæpasögur, það er annars vegar Nemesis eftir hinn norska Jo Nesbø og svo Vetrarblóð eftir Svíann Mons Kallentoft.

Nemesis er önnur bókin sem kemur út eftir Jo Nesbø á íslensku en hinsvegar sú fyrsta sem ég les. Mér skilst að hann sé búinn að skrifa margar bækur um söguhetjuna og lögreglumanninn Harry Hole sem er um margt týpískur skandinavískur glæpasagnalögreglumaður með allskonar undirliggjandi persónuleg vandamál og ber þar að sjálfsögðu hæst áfengismisnotkun. Í bókinni koma fyrir margir misárennilegir samstarfsmenn Hole sem ég reikna með að séu margir hverjir fastagestir í öðrum bókum um kappann. Í þessari bók hefur verið framið bankarán en bankaræninginn tekur sig til og skýtur gjaldkerann sem "afgreiðir" hann á færi og þar með kemst málið í hendur Hole og kollega hans hjá morðdeildinni. Ég var býsna hrifin af þessari glæpasögu en það er fyrst og fremst vegna þess að plottið er ljómandi vel unnið, tekur allskonar beygjur og sveigjur og kemur manni nokkuð hressilega á óvart. Það fer nefnilega fátt jafn mikið í taugarnar á mér og glæpasögur með léleg og fyrirsjáanleg plott, svæsnasti sósjalrealismi með tilheyrandi fylleríum og framhjáhöldum bjargar glæpasögu aldrei að mínu mati ef plottið er lélegt (ég er nú reyndar farin að leggja slíkar bækur frá mér eftir ca fyrstu 50 síðurnar, maður verður svo meðvitaður um tímanotkun þegar maður er orðinn miðaldra). Það fer líka í taugarnar á mér þegar glæpasögur sem eru hluti af seríu setja mann ekki nægilega vel inn í aðstæður, þ.e. þegar reiknað er með að lesandinn hafi lesið fyrri bækur. Það fer líka í taugarnar á mér ef of miklu púðri er eytt í slíkar lýsingar, það er vandlifað. Í Nemesis er þetta hinsvegar vel gert, lesandinn fær alveg hæfilega miklar upplýsingar til að fá áhuga á persónunum er ekki kaffærður með óþarfa bakgrunnspælingum. Það eru líklegast meðmæli með bókinni að ég hef þegar tryggt mér eintak af Rauðbrystingi, fyrstu bókinni sem kom út um Harry Hole.

Mons Kallentoft er vinsæll glæpasagnahöfundur í Svíþjóð en Vetrarblóð er fyrsta bókin sem kemur eftir hann á íslensku. Hér er aðalpersónan Malin Fors, ung lögreglukona sem er einstæð móðir og á það til að fá sér aðeins of hressilega neðan í því eins og Harry Hole þó að það sé ekki beinlínis til vandræða. Hún vinnur hjá lögreglunni í Linköping og dag einn finnst maður hangandi upp í tré, líkið er vægast sagt illa farið og kemur það í hlut Malin og félaga að finna út úr málum. Plottið í þessari sögu er  ekki jafn sterkt og plottið hjá Nesbø, það er mun einfaldara og jaðrar við það að vera of fjarstæðukennt þegar á líður. En það er hinsvegar mikil stemning í þessari bók, hún gerist á miklum frostavetri og kuldinn er afar áþreifanlegur í sögunni. Kallentoft fer líka afar nærri persónunum og maður kynnst þeim vel, ég væri alveg til í að lesa aðra bók eftir Kallentoft í þeim tilgangi einum að frétta eitthvað af afdrifum Malin Fors, manni stendur alls ekki á sama um hana. Svo er stíll bókarinnar dálítið skemmtilegur, hann er ljóðrænn, jafnvel stundum einum of yfirdrifinn en hinsvegar skemmtileg tilbreyting frá hinum hefðbundna raunsæislega frásagnarstíl. Svo er líka áhugavert hverning höfundurinn notar sjónarhorn persónanna til að búa til nokkurskonar klippimyndir, líkið og sjónahorn þess fær meira að segja rödd í sögunni. Sumsé, plottið hefði mátt vera aðeins þéttara en hér er verið að gera tilraunir með glæpasagnaformið sem eru allrar athygli verðar.

Þorgerður E. Sigurðardóttir