Goðheimar

Fyrsta aðdráttaraflið er bókarkápan: troðfullt tungl af orðum á blóðrauðum bakgrunni, glottuleit skuggavera í forgrunni, hrafnar fljúga yfir. Það næsta: litskrúðugt mósaík fremst og aftast í bókinni úr blómum og hauskúpum, gleði-, áhyggju og skelfingarsvip og ýmsu þar á milli. Og síðan sogast maður inn í sagnaheiminn …

Bókin Örlög guðanna – sögur úr norrænni goðafræði er samvinnuverkefni Ingunnar Ásdísardóttur og Kristínar Rögnu Gunnarsdóttur. Vandfundin eru skemmtilegri söguefni en norrænu goðin og heimsmyndin sem þeim tengist og þessu eru gerð verðug skil í bókinni á skapandi og skemmtilegan hátt. Ingunn segir sögurnar í orðum, Kristín Ragna í myndum og hvort tveggja helst mjög vel í hendur. Hver opna er ein heild, eitt myndverk sem textinn er hluti af. Því miður er letrið ekki alveg nógu læsilegt, allra síst á bakgrunni með litbrigðum sem víða er að finna í bókinni og fyrir kemur að í miðri mynd séu mikilvæg atriði sem hverfa inn í kjölinn, t.d. nýtur ein myndin af Óðni sín ekki fullkomlega af þessum sökum. Flestar opnurnar koma þó vel út.

Flestar sögurnar eru ein, tvær eða þrjár opnur og fjalla oftast um afmarkað efni þannig að þær geta staðið sjálfstæðar en saman mynda þær jafnframt samfellda sögu þar sem byrjað er á tilurð heimsins og endað á ragnarökum og tóminu sem þróast svo yfir í nýjan heim.

Myndirnar eru oft bráðfyndnar og skemmtilega uppbyggðar. Á opnunni sem sýnir borðhaldið í Valhöll er borðið t.d. á jöðrum blaðsíðnanna og af einherjunum sjást einungis hendur og fætur en úlfarnir Geri og Freki narta í tærnar. Hrafnarnir Huginn og Muninn eru utan myndar en talblöðrur þar sem þeir spjalla um matinn eru til marks um nærveru þeirra. Ef bókinni er snúið á hvolf má svo lesa matseðilinn. Raunar er heilmikið lesefni fléttað inn í sumar myndirnar, t.d. má finna lista yfir dverganöfn í einni og heiti Óðins í annarri, auk þess sem myndin um Njörð geymir alls konar orð og frasa sem tengjast veðri og sjóferðum svo nokkur dæmi sé nefnd. Myndirnar eru líka iðulega morandi í skemmtilegum smáatriðum af ýmsu öðru tagi, t.d. eru engir tveir einherjar í fyrrnefndri mynd af borðhaldinu með eins útlimi þannig að auðvelt er að eyða drjúgum tíma í að rýna í þær.

Texti bókarinnar er miklu meira en endursögn. Hann er líflegur og skapandi, fullur af sviðsetningum og felur í sér bæði beinar og óbeinar vangaveltur, túlkanir og útskýringar. Gott dæmi er m.a. kaflinn þar sem lesendum er gert morgunljóst hvernig það getur staðist að Þór sé sonur Óðins og Jarðar:

„Það var í upphafi tímans þegar Óðinn var að skapa heiminn að hann lét sogast upp og inn í himininn. Hann varð himinninn og himinninn varð Óðinn. Og himinninn lagðist yfir um jörðina, vafði hana örmum, umlukti hana og jós yfir hana regni og snjó, hagli og röku þokumistri. Allt helltist þetta yfir hana í einni bendu, stjórnlaus vatnsausturinn buldi á jarðskorpunni og flæddi og byltist um hana. Hún þambaði og svolgraði í sig lífgefandi flauminn. Þannig frjóvgaði himinninn jörðina.“

Þótt bókin sé gefin út sem barnabók er enginn vafi að fólk á öllum aldri á eftir að njóta hennar Bæði myndirnar og textinn einkennast af kunnáttu, húmor og hugkvæmni og hvort tveggja þolir vel að vera skoðað aftur og aftur – og svo nokkrum sinnum í viðbót.

(Birtist einnig í Börnum og menningu, 2. tbl. 2008. Eftir að ritdómurinn var skrifaður bárust þau ánægjulegu tíðindi að bókin hefði verið tilnefnd til Íslensku bókmenntaverðlaunanna en hún var eina barnabókin sem þar komst á blað.)