Ennþá betri á hljóðbók en á bók

Það verður að viðurkennast að undirrituð er ekki mjög sjóuð í hljóðbókabransanum. Sjálf les ég svo hratt og á mun auðveldara með að meðtaka ritmál en talað mál að ég vel nánast alltaf bók á prenti ef það er í boði. Hins vegar er afskaplega gaman að hlusta á góðan upplestur og ég dett oft inn í framhaldssögur í útvarpi, nú fyrir utan Útvarpsleikhúsið sem er í miklu uppáhaldi hjá mér. Ég sakna þess oft í athyglisbrostna nútímanum að sitja, hlusta og njóta, sem ég gerði afar mikið af sem barn. Bæði hlustaði ég á útvarpssögur og -leikrit (mitt eftirlætisleikrit er ennþá Tordýfillinn flýgur í rökkrinu eftir Mariu Gripe, sem er stórkostlegt og ætti svo sannarlega að vera til á geisladiski) og svo ógrynnin öll af hljómplötum/kassettum með sögum og tónlist. Hver getur gleymt Pílu Pínu, Kardemommubænum, Ævintýri í Mararþaraborg eða Pétri og úlfinum?

iPodinn og stafrænuvæðingin hafa reyndar orðið til þess að stórauka framboð af og aðgengi að hljóðbókum og upplestri hvers kyns. Um daginn bloggaði ég um Guardian Book Club og á netinu er hægt að finna nóg af skemmtilegum bókmenntaþáttum, allt eftir því hvaða tungumál maður skilur.

Síðasta vetur eignaðist ég svo skemmtilegasta upplestrardisk sem ég hef komist í. Það var druslubókadaman Maríanna Clara sem kynnti mig fyrir bandaríska höfundinum David Sedaris og gaf mér téðan disk, sem heitir einfaldlega David Sedaris Live at Carnegie Hall.
Diskurinn hefur að geyma upplestur höfundarins á völdum sögum úr smásagnasöfnum hans. Maríanna hefur raunar bloggað um Sedaris svo ég ætla ekki að fara í mikla kynningu á höfundinum; læt nægja að vísa áhugasömum hingað. Sedaris er mikill smásögumeistari og hefur gríðarlega gott vald á kómík, bæði á prenti og ekki síður í upplestri. Að hlusta á hann lesa er að mörgu leyti svipuð upplifun og að hlusta á sérlega gott uppistand; maður vælir af hlátri og kjamsar á vel orðuðum lýsingum Sedaris á samferðafólki hans og þá helst fjölskyldunni, sem er honum stöðugt yrkisefni (langlundargeð þeirra gagnvart rithöfundinum í fjölskyldunni er aðdáunarvert og nánast óskiljanlegt). Samt er alltaf dimmari undirtónn í skrifum hans; þótt hann kryfji persónurnar og dragi fram allt það spaugilega og kjánalega í manneskjunni er yfirleitt einhver mjög viðkvæmur strengur þarna líka, jafnvel tregi. Gott dæmi um þetta er sagan af páfagauk Lisu systur hans sem lesin er í Carnegie Hall, "Repeat After Me", sem er svo fyndin að ég þurfti að setja kodda yfir hausinn til að vekja ekki sambýlinga mína með hlátursköstum, en fjallar í raun um samband höfundarins við fjölskyldu sína og það hvernig hann "stelur" atvikum úr lífi þeirra til að nota í sögurnar sínar; þegar hann hlustar á Lisu bresta í grát er hann að velta því fyrir sér hvernig hann geti notað grátbroslegu söguna sem hún var að segja honum og hann fær sig ekki til að tala hreinskilnislega um þetta siðferðislega gráa svæði heldur biður hana fyrirgefningar á óbeinan hátt, alltaf með kaldhæðnina að vopni. Virkilega mögnuð saga.

Fyndnust finnst mér þó sagan "Six to Eight Black Men" þar sem David Sedaris ræðir m.a. um jólasiði mismunandi þjóða. Sú saga er eitthvað það fyndnasta sem ég hef heyrt. Hún er góð á prenti, en í upplestri höfundarins margfaldast gæðin! Sedaris er með óvenjulega rödd, klemmda og háa, en hann er frábær performer. Amy systir hans (sem er leikkona, grínisti og rithöfundur) hefur líka lesið eitthvað af sögum hans en ég á eftir að verða mér úti um þær.

Ef einhverjir lesendur luma á fleiri skemmtilegum upplesurum væri einkar gaman að heyra af því í kommentakerfinu.